Азәрбајчан елмләр академијасы милли мүнасибәТЛӘр институту
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NAZİM MUSTAFA TARİXİN QARA SƏHİFƏLƏRİ Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq
| AZƏRBAYCAN ELMLƏR AKADEMİYASI MİLLİ MÜNASİBƏTLƏR İNSTİTUTU VAQİF ARZUMANLI NAZİM MUSTAFA TARİXİN QARA SƏHİFƏLƏRİ Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq B A K I - “QA R T A L” - 1998 ELMİ REDAKTOR : professor TEYMUR ƏHMƏDLİ Vaqif ARZUMANLI, Nazim MUSTAFA. Tarixin qara səhifələri. Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq. - Bakı: “Qartal”, 1998. - 280 s. Azərbaycan xalqı təxminən 200 ildir ki, öz tarixi-etnik torpaqlarından didərgin salınır. Düşünülmüş və planlı şəkildə həyata keçirilən bu məkrli siyasət kütləvi deportasiya və soyqırımı ilə müşaiyət olunmuşdur. Nəticədə minlərlə, milyonlarla soydaşımız tarixi torpaqlarından qovulmuşlar. Təəssüf ki, uzun müddət taleyüklü bu məsələlərə biganə qalınmış, laqeyd münasibət göstərilmişdir. Son dövrdə baş verən ictimai-siyasi hadisələrlə əlaqədar xalqımıza qarşı törədilən cinayətlərin öyrənilməsinə imkan və şərait yaranmışdır. Bu mənada mövcud monoqrafiya tariximizin bir sıra qaranlıq səhifələrinin öyrənilib üzə çıxarılmasında atılan ilk addımlardan hesab oluna bilər. A 4702080105 Sifarişli - 98 044 © “Q a r t a l” nəşriyyatı - 1 9 9 8 ÖN SÖZ Qan yaddaşımızın ən ağrılı-acılı səhifələrindən olan deportasiya, soyqırım və qaçqınlıq bəlaları xalqımızın taleyinə çox baha başa gəlib. Nə yaxşı ki, nəhayət, uzun illər susduqdan (özumüzdən asılı olan və asılı olmayan səbəblər ucbatından) sonra öz dədə-baba, etnik torpaqlarından qovulmuş həmvətənlərimizin çəkdiyi əzab-əziyyətlərin dilə gətirilməsi, öyrənilməsi, bütün bunlar barədə dünya ictimaiyyətinə məlumat verilməsi üçün yeni imkanlar açıldı. Azərbaycan Respublikası prezidentinin 18 dekabr 1997-ci il tarixli “1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi deportasiyası haqqında” və 26 mart 1998-ci il tarixli “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” fərmanları çox qiymətli və tarixi addımdır. Bu fərmanlarda çox haqlı olaraq göstərilir ki, son iki əsrdə Qafqazda azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilmiş etnik təmizləmə və soyqırım siyasəti nəticəsində xalqımız ağır məhrumiyyətlərə, milli faciə və məşəqqətlərə məruz qalmışdır. Mərhələ-mərhələ gerçəkləşdirilən belə qeyri-insani siyasət nəticəsində azərbaycanlılar indi Ermənistan adlandırılan ərazidən - min illər boyu öz doğma tarixi-etnik torpaqlarından didərgin salınaraq kütləvi qətl və qırğınlara məruz qalmış, xalqımıza məxsus minlərlə tarixi-mədəni abidə və yaşayış məskəni dağıdılıb viran edilmişdir. SSRİ Nazirlər Sovetinin 1947-ci il 23 dekabr tarixli 4083 nömrəli və 1948-ci il 10 mart tarixli 754 nömrəli qərarları Azərbaycan xalqına qarşı növbəti tarixi cinayət aktı olmuşdur. Bu qərarlar əsasında 1948-1953-cü illərdə 150 mindən çox azərbaycanlı Ermənistan SSR ərazisindəki dədə-baba yurdlarından kütləvi və zorakılıqla sürgün olunmuşdur. Adi hüquq normalarına zidd olan bu qərarların icrası zamanı avtoritar-totalitar rejimin mövcud repreesiya qaydaları geniş tətbiq edilmiş, minlərlə insan, o cümlədən qocalar və körpələr ağır şəraitinə, kəskin iqlim dəyişikliyinə, fiziki sarsıntılara və mənəvi genosidə dözməyərək həlak olmuşlar. Bu işdə erməni şovinist dairələri və SSRİ rəhbərliyinin cinayətkar siyasəti ilə yanaşı, o dövrki Azərbaycan rəhbərliyinin öz xalqının taleyinə zidd mövqeyi, soydaşlarımıza qarşı törədilən cinayətlərin təşkilində və həyata keçirilməsində iştirakı da az olmamışdır. Təəssüf ki, 1948-1953-cü illərdə azərbacanlıların Ermənistan SSR ərazisindən deportasiya olunması faktı ötən əlli il ərzində lazımınca araşdırılmamış, bu hadisələrə hüquqi- siyasi qiymət verilməmişdi. Ermənistan deyilən qurumun tarixi torpaqlarımız hesabına qurulduğunu vaxtilə qaldırsaydıq dünya ictimaiyyəti həqiqəti bilərdi. Heç Dağlıq Qarabağ hadisələri də baş verməzdi. 1992-ci ilin fevral ayında Milli Münasibətlər İnstitutu fəaliyyətə başlayanda institutuda xüsusi bir şöbə - “Qaçqınlıq tarixi” şöbəsi yaradıldı. Bu şöbənin tədqiqat sahəsi təkcə sonuncu 1988-1989-cu illər deportasiyasının öyrənilməsi ilə deyil, eyni zamanda ermənilərin İrandan və Türkiyədən tarixi Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsinin və erməni təcavüzünün tədqiqi ilə bağlıdır. Yaxşı olar ki, xalqımızın deportasiya tarixinin öyrənilməsi ilə bağlı respublikamızda əlaqədar elmi strukturlar, institutlar, təşkilatlar özləri işçi qrupları, qurumlar yaratsınlar.Əgər biz tarixi həqiqətlərə söykənərək obyektiv fakt və sübutlarla son 200 ildə Qafqazda ermənilərlə bağlı bütün qurumların əzəli və tarixi Azərbaycan torpaqları üzərində yaradılışını dünya ictimaiyyətinə lazımi səviyyədə çatdıra bilsək, nəinki DQ probleminin, eləcə də Ermənistan- Azərbaycan münaqişələrinin bütün köklərinin, təzahürlərinin həlli üçün yeni üfüqlər açar, yeni imkanlar əldə edə bilərik. Hələ 1995-ci ildə, Milli Münasibətlər İnstitutu Azərbaycan Respublikası Prezident Aparatı ilə birlikdə qaçqınlıq tarixi ilə bağlı elmi-nəzəri konfrans keçirmişdir. Xalqmızın qaçqınlıq və deportasiya tarixi ilə bağlı vaxtaşırı məruzələr etmişik, “Qaçqınlıq tarixi” şöbəsinin xətti ilə elmi-monoqrafik əsərlər və sənədlər toplusu hazırlamışıq. Bu mövzuda institutun əməkdaşları respublikamızda, xarici mətbuat orqanlarında xüsusi məqalələr çap etdirmişlər. Qaçqınlıq və deportasiya ilə bağlı 1992-ci ildən etibarən “Elturan” (“Milli məsələlər”) jurnalında institutun əməkdaşları silsilə yazılarla çıxış edib, təkliflərini bildirmişlər. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|