Azərbaycan demokratik respublikasi



Yüklə 0,81 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/31
tarix14.03.2018
ölçüsü0,81 Mb.
#31385
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31


 

 



 

 

AZƏRBAYCAN DEMOKRATĠK 

RESPUBLĠKASI 

 

 



 

Azərbaycan höküməti 

1918 – 1920 

 

 

 

 

 

 

BAKI. GƏNCLĠK. 1990. 

 

 



 

Az. 2. 



Az 39 

 

 



 

T ə r t i b   e d ə n l ə r:   V. Allahverdiyev, Ş. Mehdiyev 

 

 

R e d a k t o r u:  H İ D A Y Ə T 



 

 

 



 

 

 



A39      Azərbaycan  Demokratik  Respublikası:  Azərbaycan  höküməti  (1918-

1920). B., Gənclik – Gənclik mərkəzi, 1990, 96 səh.  

 

Kitabda tariximizin bir qaranlıq səhifəsinin bəzi tərəflərinin açılmasına cəhd 



göstərilir.  Təqdim  olunan  məqalələrdə  Azərbaycan  Demokratik  Respublikasının 

(1918-1920)  təməlini  qoyanlar,  Azərbaycan  parlamenti  və  onun  işi  haqqında  qısa 

məlumat verilir. Məqalələr Azərbaycan hökümətinin bütün nazirlərini əhatə etmir.  

Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulur. 

 

 

A



4702060204 

SifariĢ yolu ilə -90       

 

M 653 (12) - 90 

 

ISBN 5 – 8020 – 0681 - 1 

   


 

 

 



 

 

 



Gənclik  1990. 

   


 

 

 



Gənclik mərkəzi 

 



 

 



T ə r t i b ç i l ə r d ə n 

 

 



 

 

 



1918-1920-ci illər Azərbaycanın siyasi və sosial tarixi çox mürəkkəb problem 

olmaq etibarı ilə dərindən öyrənilməyə ciddi ehtiyac duyur.  XX əsrin ilk onillikləri 

üçün Şimali və Cənubi Azərbaycanda baş verən hadisələri anlamağa çalışmaq, bu 

hadisələrə  ümumbəşəri  təfəkkürün  bir  hissəsi  kimi  baxmaq,  insan  cəmiyyətinin 

demokratikləşməyə doğru inkişafına bir damla da olsa öz töhfəsini vermək bu gün 

çox vacibdir.  

Yeni  əstrin  əvvəlləri  üçün  bir  tərəfdən  mütləqiyyətin  bir  çox  demokratik 

dəyişikliklər etməyə məcbur olması, digər tərəfdən isə Azərbaycan şəraitində yeni 

milli  burjuaziyanın  meydana  çıxması  və  onun  milli  təfəkkürün  inkişafına  təsiri 

cəmiyyətdə müəyyən siyasi qüvvələrin formalaşmasına və onların ―günəş altında‖ 

yer  axtarmasına  gətirib  çıxarmışdı.  Azərbaycan  milli  burjuaziyasının  istedadlı 

gəncləri  oxumaq  üçün  dünyanın  müxtəlif  təhsil  ocaqlarına  göndərməsi  olduqca 

müvəffəqiyyətli addım olmuşdu. İlk dövrdə doğma vətənə qayıdan azərbaycanlılar 

siyasi  hərəkatda  Rusiya  sosial  –  demokratiyasının  mövqeyini  müdafiə  etsələr  də 

sonralar  ondan  daha  çox  uzaqlaşır  və  milli  –  demokratik  hərəkat  genişlənirdi. 

Təsadüfi  deyil  ki,  artıq  1904  –  cü  ildə  azərbaycanlı  inqilabçıların  demokratik 

təşkilatı ―Hümmət‖ yaradılmışdı. İnqilabçı demokratların bir çoxu, o cümlədən M. 

Ə. Rəsulzad. H. Hacınski və b. bu cəmiyyətin üzvləri olmuşdular.  

Bakı  neft  sənayesinin  daha  sürətli  inkişafı  Qərbi  Avropa  həyat  tərzi  ilə 

tanışlığı  genişləndirir  və  istər  –  istəməz  azərbaycanlıları  qabaqcıl  ictimai  fikir  və 

sosial  ədalət  uğrunda  mübarizəyə  səsləyirdi.  Məhz  bununla  izah  olunur  ki, 

bolşeviklər  Bakıda  hakimiyyəti  ələ  keçirə  bilmələrinə  baxmayaraq,  Azərbaycan 

ziyalılarını  bu  ittifaqa  cəlb  edə  bilmədilər.  çünki  müsəlmanlar  daha  demokratik 

quruluş uğrunda mübarizəyə atılmışdılar.  

1918  –  ci  ilin  mart  hadisələri  Azərbaycan  ziyalılarını  sosializm  və  sovet 

hakimiyyəti  ideyasından  çox  –  çox  uzaqlaşdırdı.  ―Türk  ədəmi  –  mərkəziyyət 

partiyası‖, ―Müsavat‖ bitərəf Azərbaycan ziyalısına arxalanıb hakimiyyət uğrunda 

mübarizəyə  başladı.  Öz  fəaliyyətinin  əvvəlində  Rusiya  tərkibində  muxtariyyət 

uğrunda çarpışan ―Müsavat‖ partiyası 1918 – ci ilin ərəfəsi üçün artıq tam müstəqil 

və  demokratik  Azərbaycan  ideyasına  qulluq  etməyə  başladı.  Bu  ideya  xalq 

arasında  böyük  razılıqla  qarşılandı.  ―Xalqlar  dostuluğu‖  demaqoq  şüarları  ilə 

pərdələnən Bakıdakı erməni ―bolşeviklərinin‖ Sovet höküməti özünün Azərbaycan 

əleyhinə  fəaliyyəti  ilə  xalqı    milli  hərəkata  daha  çox  sövq  edirdi.  Bunu  M.  Ə. 



 

Rəsulzadə  özü  də  gizlətməmiş  və  partiyanın  ikinci  qurultayında  açıq  demişdir: 



“Bizim partiyamız sinfi deyildir. Bizim partiyamız millidir”. 

Azərbaycan milli hərəkatın geniş yayılmasının səbəblərindən biri də budur ki, 

bu ölkə müstəmləkə ölkəsi idi və məhz bunun nəticəsində, başqa xalqlar – rus xalqı 

həyat  şəraitinin  yaxşılaşdırılması  uğrunda  sinfi  mübarizəyə  qalxanda,  o  da  milli 

azadlıq uğrunda çarpışmalı idi.  

1918  –ci il. Mayın 28-də  Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. 

1920-ci  il  aprelin  27-  də  məlum  hadisələr  üzündən  tarixi  səhnədən  getməli  oldu. 

Üstündən  düz  71  il  keçəndən  sonra  Azərbaycan  xalqı  yeni  demokratik  zəmində 

mübarizə meydanına atılıb mayın 28- ni Azərbaycan dövlətinin yaranma günü elan 

etməyi tələb etdi. Xalqın iradəsi qəbul olundu... 

Amma böyük və ciddi təəssüf hissi ilə deməliyik ki, Azərbaycan tarixçisi düz 

70  il  çalışmışdı  ki,  bu  həqiqəti  yada  salmasın.  Bu  isə  tarixçinin  özündə  qul 

psixologiyasının  yaradılmasına  gətirib  çıxarmışdır.  Yaddan  çıxarmamalıyıq  ki, 

insan  iki  həqiqətə  -  təbiətə  və  tarixə  xəyanət  edə  bilməz.  Edərsə  böyük 

qurbanlar verər. Biz artıq bunun şahidi olmuşuq.  

Diqqətinizə təqdim olunan bu toplu geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulur 

və tarixi həqiqəti bərpa etmək yolunda ilk addımlardan biridir.   

 

 



 

 

 



 

 



Yüklə 0,81 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə