Azərbaycan françayzinq məRKƏZİ azerbaijan franchising center
Yüklə 74,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- FRANÇAYZİNQ - ALTERNATİV BİZNES İNKİŞAF
| FRANÇAYZİNQ - ALTERNATİV BİZNES İNKİŞAF MODELİ KİMİ SAHİBKARLAR ÜÇÜN BƏLƏDÇİ Layih ə rəhbəri və müəllifi ELNUR İ SLAMOV Bakı 2014 MÜNDƏRİCAT FRANÇAYZİNQ BİZNES MODELİ HAQQINDA NƏLƏRİ BİLMƏLİYİK? FRANÇAYZİNQİN UĞURLU OLDUĞU ƏSAS SAHƏLƏR HANSILARDIR? ALTERNATİV BİZNES İNKİŞAF MODELİ KİMİ FRANÇAYZİNQ AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ AZƏRBAYCAN FRANÇAYZİNQ MƏRKƏZİ və XİDMƏTLƏRİ FRANÇAYZİNQ - ALTERNATİV BİZNES İNKİŞAF MODELİ KİMİ SAHİBKARLAR ÜÇÜN BƏLƏDÇİ REDAKTOR SƏFA BAĞİROV TƏDQİQATÇILAR: GÜNEL MUSAYEVA BABƏK BABAŞOV ŞİRİN AĞAYEVA MÜƏLLİF VƏ LAYİHƏ RƏHBƏRİ ELNUR İSLAMOV •Azərbaycan Françayzinq Mərkəzi Layihəsinin rəhbəri •Beynəlxalq dərəcəli biznes konsultant və təlimçi (GIZ certified) •Business Group – CEO/Təsisçi •ASK peşə təhsili komissiya üzvü •EDF: ekspert, biznes təlimçi, layihə koordinatoru •ABTM-nin təlimçisi ƏMƏ Yİ
KEÇƏN LƏR
TARİXÇƏ - DÜNYADA FRANÇAYZİNQ • 1863-ci ildə Zinger Tikiş Maşınları şirkətinin distribüsiyası • 1888-də General Motors • 1902-də Racallı dərman şirkəti • 1960-də sahibkarlığın inkişafını təmin edən mühim bir vasitə olur və bu ildə françayzinq sektorunun ilk birliyi olan IFA "Beynəlxalq Françayzinq Birliyi (International Franchise Association) yaradılmışdır. • ABŞ-da ayrı bir françayzinq investisiya qanunu (Franchise Invesment Law) və ticarət tənzimləmə qaydaları (Trade Regulation Rules) mövcuddur. ABŞ-da
DÜNYADA FRANÇAYZİNQ • Avropada 1970-ci illərdə Françayzinq firmalara rast gəlinməyə başlanılmışdır. Avropada qanuni tənzimləmə yoluna gedilməmiş və françayzinqin tətbiqi ümumi hüquq qaydaları içində aparılmağa çalışılır. Hər ölkədə Milli Françayzinq Dərnəyi qurulmuş və bunlar Beynəlxalq Françayzinq Dərnəyində (IFA-INTERNATIONAL FRANCHISE ASSOCIATION) birləşirlər. Avropada
DÜNYADA FRANÇAYZİNQ 2000-DƏN ARTIQ FRANÇAYZİNQ BRENDLƏRİ VAR ƏSASƏN İAŞƏ, GEYİM, QİDA, İSTEHSALAT VƏ MEHMANXANA BİZNESLƏRİDİR . Françayzinqin tətbiq nisbəti belədir: ticarət - 57,6%, iaşə - 19,2%, xidmət - 18,4%, sənaye - 2,5% və informasiya - 2%. XARİCİ VƏ YERLİ FRANŞAYZİNQ BRENDLƏRİ Subway, KFC, IL Patio Planet Sushi, Sela, Savage, FFS, Arber, Jeans Super, VD one. Ukraynada ən məşhur françayzerlər Pizza Celentano, Sela, Fornetti, Eurotop, Bizim Edge, DiaWest, Good Day Pharmacy, TNK. "Ramstore« Coco-cola və d. MBD-də: Rusiya, Qazaxıstan, Ukrayna, RƏQƏMLƏRLƏ DÜNYADA FRANÇAYZİNQ BRENDLƏRİ MBD məkanında hər gün
artan franşizaların sayı. 2000-dən
artıq franşizalar Ortalama hər françayzidən françayzerin qazandığı məbləğ USD FRANŞ
İZA RƏQƏMLƏRLƏ DÜNYADA FRANÇAYZİNQ BRENDLƏRİ Dünya üzrə ən geniş şəbəkəyə və gəlirə sahib ilk 10 françayzer müəssisə və fəaliyyət sahələri ADLARI
FƏALİYYƏT SAHƏLƏRİ FRANŞİZA DƏYƏRİ Orta qiymətli otel $1,786,929 - $7,596,688 2. Ampm
Market və YDM $1,250,100 - $1,900,000 3. McDonald's Hamburqer, toyuq, salatlar (Fast food) $1,057,200 - $1,885,000 4. 7-Eleven Inc Market $30,800 - $604,500 5. Supercuts Gözəllik salonu $112,550 - $243,200 6. Days Inn Otel $192,291 - $6,479,764 7. Vanguard Cleaning Systems Təmizlik xidməti $8,200 - $38,100 8. Sverpro Sığorta/Fəlakət sonrası bərpa və təmizlik xidmətləri $127,300 - $174,700 9. Subway Dəniz məhsulları və sendviçlər $84,300 - $258,300 10. Denny's Inc. Ailəvi restoran $1,125,609 - $2,396,419
FRANÇAYZİNQ NƏDİR? Françayzinq (və ya franşiza) – bir şirkətin əmtəə nişanının, firma texnologiyalarının, idarəetmə sisteminin istifadə etmə hüququnu müəyyən şərtlərlə başqa şirkətə satışı və ya müvəqqəti təqdim edilməsidir. Burada birinci şirkət/tərəf, bu hüququ verən – françayzer, hüququ alan tərəf isə - françayzi anlanır. Bu tərəflər kommersiya təşkilatları və ya sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fərdi sahibkarlar olar bilər. FRANÇAYZİNQİN UĞURLU OLDUĞU ƏSAS SAHƏLƏR HANSILARDIR? ev alətləri, kimyəvi təmizləmə məhsulları, fast-food, mehmanxana, Restoran - qida, sağlamlıq məhsulları, istehsalat (Coco-cola və s.) avtomobil icarəsi, avtomobil ehtiyyat hissələri, geyim və ayaqqabı, interyer dizayn, kompüter, kosmetika, pərakəndə satış mağazaları, təhsil, ÜSTÜNLÜKLƏRİ NƏLƏRDİR? FRANÇAYZİNQ – QARŞILIQLI MARAQLI/FAYDALI MÜBADİLƏDİR Françayzerin əldə etdikləri Françayzinin əldə etdikləri FRANÇAYZER NƏLƏR ƏLDƏ EDİR? • Biznesin yeni bazarlarda yayımlanması • Satış şəbəkəsinin effektiv genişləndirilməsi • Əlavə biznes fəaliyyətinin olması • Biznesin sürətli inkişafı • Reklamla yeni hədəf müştərilərin cəlb olunması • Yeni investisiyaların cəlb olunması • Yeni qazanc mənbələri • Yeni satış kanalları • Bazar payının artırılması • Bazar araşdırması • Rəqabət üstünlüyü • Saxta məhsullarla mübarizə
FRANÇAYZİ NƏLƏR ƏLDƏ EDİR? • Təcrübədən keçmiş şəxsi biznes • Bazarda artıq fəaliyyətdə olan bir biznes • Reklam və təlim dəstəkləri • Xərclərin azaldılması • Maliyyə alətləri / kredit və lizinq Françayzinin françayzerdən müəyyən asılılığı olsa da, bunun müqabilində bir sıra üstünlükləri də qeyd etmək olar. FRANÇAYZİNQ NÖVLƏRİ 1. ÜMUMİ FƏALİYYƏT üzrə NÖVLƏR 2. FRANÇAYZER-FRANÇAYZİ MÜNASİBƏTLƏRİ FORMASI üzrə NÖVLƏR
1. ÜMUMİ FƏALİYYƏT üzrə NÖVLƏR o Məhsul / mal françayzinqi malın endirimli satışı, marketinq və reklam dəstəyi, işçilərin təlimi və s. formasında olur. Bununla yanaşı françayzi özü üzərinə müəyyən öhdəliklər götürmüş olur. Bunlar, markanın istifadə qaydaları, satış texnikaları, malların çeşidi və s. o İstehsalat françayzinqi istehsalı və realizasiyası hüququ, avadanlıq və texnikaları çox güzəştli
o Xidmət (servis) françayzinqi Xidmət sahəsi ilə əlaqəli bu françayzinq növündə bir marka adı altında patentli o İşgüzar və ya sahibkarlıq françayzinqi brendin sahibi françayziyə sadəcə bu və ya digər marka adı altında fəaliyyət göstərməklə yanaşı həmçinin biznesin giriş mexanizmi, şirkətin rəqabət mühitinin təhlili dəstəyini verir və nəticə olaraq françayzi şirkətin bir parçasına çevrilir
2. FRANÇAYZER-FRANÇAYZİ MÜNASİBƏTLƏRİ FORMASI üzrə NÖVLƏR • Standart/Klassik Françayzinq Əsasən, françayzi bu françayzinqi alarkən giriş haqqı və aylıq satışdan müəyyən faiz haqqı ödəyir. Burada françayzi namizədlər diqqətlicə seçilir, əmtəə nişanının istifadəsi, tədris, korporativ standartlar, nəzarət mexanizmi və s. ilə şərtlərin yer aldığı müqavilənin notarial qaydada qeydiyyatı vacibdir. Bu növ daha çox Avropa və ABŞ-da istifadə olunur. • Sərbəst Françayzinq tam səbərstlik tanınan və daha çox satış dileri kimi fəaliyyət göstərən françayzinq növüdür. Satış dilerinə əlavə olaraq əmtəə nişanı istifadəsi, tədris, məsləhətçilik və xüsusi şərtlər əlavə olunur. Bu növ françayzinqdə giriş haqqı və satışdan faiz (royalti) ya olmur ya da simvolik bir məbləğ ödənilir. Məqsəd həmən yerdə mal/xidmətlərin satış şəbəkəsinin olması və brendin tanınmasıdır. Daha çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə görünən və faydalı françayzinq növüdür. • Gümüş françazyinq və ya “açar təslim” biznes Burada qarşılıqlı razılığa əsasən françayzerin özü satış/xidmət mağazasını qurur və françayziyə təhvil verir. Françayzi əlavə xərc ödəməklə tam hazır bir biznesə sahib olur. • Qızılı françayzinq və ya Master-françayzinq Qızıl françayzinq digərlərinə görə ən bahalı bir növdur və alan françayzisinə həmin coğrafi yerdə başqalarına da françayzinin verilməsi və biznesinin inkişaf etdirilməsinə hüquq verir. Daha çox topdançılıq şərtlərinə oxşarlığı vardır. FRANÇAYZİNQİN DİGƏR MODELLƏRLƏ MÜQAYİSƏSİ Agentlik Distribusiya FRANÇAYZİNQ Birgə
fəaliyyət Səhmdar-
həmtəsisçilik N Ə ZARƏT D Ə RƏCƏ Sİ RİSK DƏRƏCƏSİ AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ «Əsrin müqaviləsi» imzalandıqdan sonra Azərbaycan bütün dünyada tanındı və bunun nəticəsində dünyanın bir çox tanınan iri neft şirkətləri, transmilli korporasiyalar Azərbaycana investisiya qoymağa başladılar. Hal-hazırda Azərbaycanda «Coca-Cola», «Pepsi» şirkətləri, «Holiday Inn», «Hyatt Regency» mehmanxanaları, «McDonald’s», «Pizza Hut» restoranvə fast-foodları fəaliyyət göstərir. AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ-SORĞU 15 iyun – 31 avqust tarixlərində Bakıda fəaliyyət göstərən françayzinq şirkətləri ilə “MÖVCUD PROBLEMLƏR VƏ İNKİŞAF POTENSİALI / PERSPEKTİVİ” mövzulu sorğu çalışması Sorğu Haqqında Sorğuda dünyaca məşhur françayzinq brendlərinin Azərbaycandakı nümayəndələri iştirak etmişdir. Sorğu françayzinq sahəsi ilə bağlı ölkəmizdəki mövcud vəziyyəti əks etdirən 7 sualdan ibarətdir. Hər bir sual əsasında nəticələrin təhlili aşağıda təqdim olunur. Sorğuda əsasən restoran-kafe (fast-food), mehmanxana, geyim kimi müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərən şirkətlər iştirak etmişdir.
AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ-SORĞU Suallar və cavablar Azərbaycanda françayzinqin inkişafı ilə bağlı ən əsas problemləri aşağıdakı şəkildə formalaşdırmaq mümkündür: 1. Yerli iqtisadiyyatın şəffaflığındakı problemlərin olması (ağ/qara mühasibat, gömrüklə bağlı vahid qaydaların realda tətbiqindəki problemlər), 2. Müəllif hüquqlarının qorunmasındakı hüquqi çətinliklər, 3. Birbaşa xarici investisiyaların cəlb olunmasında vergi güzəştlərinin daha da genişləndirilməsi, artırılması 4. Azərbaycandakı Kiçik və Orta Sahibkarların xarici françayzinq şirkətləri ilə əməkdaşlıq etmə səbəblərini aşağıdakı formada cəmləşdirmək olar: • Tanınmış ticarət markaları bazarı rəngləndirə bilər; • Sınaqdan keçmiş biznes təcrübəsi öyrənilə bilər; • Françayz münasibətləri çərçivəsində yerli kadrların iş keyfiyyətəri yüksəldilə bilər; • Yeni və inteqrasiya olumuş yerli modellərin yaradılması üçün motivasiya yaradıla bilər; • Uğurlu biznes təcrübəsi • Yeni biznes ideya • Peşəkar kadrlar • Beynəlxalq əlaqələr • Daimi yeniləşən texnologiyalar • Güclü sistem
AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ-SORĞU 5. Sizcə Azərbaycanın tanınmış milli brendlərinin françayzinq biznes inkişaf modeli ilə ölkə daxilində və xaricdə uğurlu olması üçün hökümət, şirkət (konsaltinq), İB tərəfindən hansı tədbirlər görülməlidir sualına sorğu iştirakçıları tərəfindən aşağıdakı cavablar verilib: Hökümətdən gözlənilən: Vergi güzəştləri; Minimal iqtisadi risk; Cəlbedici inkişaf dövrü; Ölkənin bütün qanunvericiliyini yerinə yetirmək Şirkətlərdən (konsaltinq) gözlənilən: Uğurlu kadr siyasəti Təfərrüatlı analiz; Dəqiq proqnoz; Sahibkarlığa dəstək verən İctimai Birliklərdən (QHT): Daimi dəstək; Hüquqların müdafiəsində aktivlik; Yerli və beynəlxalq françayzinq tədbirlərin təşkili
AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQ-SORĞU 6. Azərbaycanda françayzinq qanunvericiliyi ilə bağlı (Mülki Məcəllə 35-ci fəsil 723-731) daha təkmil bir hüquqi tənzimləmə üçün nələri təklif edərdiniz sualına aşağıdakı cavablar verilmişdir: Aşağıda qeyd olunan məsələlərin Mülki Məcəllədə öz əksini tapması: Françayz verənin və françayz alanın dəqiq hüquq və öhdəlikləri, necə ki, Mülki Məcəllənin 38-ci fəsli olan Lizinqdə açıqlama verilir. Françayz verənin françayz alanın idarəetmə sisteminə müdaxilə etməsinin həddinin göstərilməsi yaxşı olardı Royaltinin necə hesablanması və ödənilməsi (Vergi Məcəlləsində öz əksini tapdığı kimi)
Françayzinqin növlərinin qeyd olunmağı yaxşı olardı, məsələn müstəsna istifadə hüququ
7. Hansı sahədəki françayzinq şirkətləri ilə əməkdaşlıq etməyə maraqlısınız sualına daha çox təhsil, istehsal, əyləncə sahələrinə marağın olduğu qeydə alınmışdır. AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQİN İNKİŞAFI ÜÇÜN TƏKLİFLƏR • ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası sürətlənər • əhalinin sahibkarlıq meylli vərdişləri atar • bazar rəqabəti güclənər • müştərilərə keyfiyyətli məhsul və xidmətlər • əhalinin məşğulluq səviyyəsi yüksələr • yeni sahibkarlıq istiqaməti olan “himayədarlıq sahibkarlığı” inkişaf etdirilə bilər ÖLKƏ İQTİSADİYYATINA FAYDASI AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQİN İNKİŞAFI ÜÇÜN TƏKLİFLƏR Qanunvericilik və Normativ Sənədlər Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə birbaşa əlaqəli qanunvericilik və normativ sənədlərdə (Mülki, Vergilər, Gömrük Məcəllələri, aidiyyati hökümətlərarası müqavilələr və s.) françayzinq ilə bağlı müəyyən hüquqi tənzimləyici müddəaların əlavə olunması; françayzinq haqqında qanun qəbul edilməsi Françayzinq haqqında əsas anlayışların ümumi formada işlənməsi, MM-də sadə müqavilə formasında ümumi olaraq əks olunur. Françayzinqlə bağlı aşağıdakı terminlərin qanunvercilikdəki tərifləri: françayzinq “obyekti” və “subyekti”, “məhsulu”, “növləri”, “formaları”, “franşiza”, “royalti”, “françayzinq müqaviləsi” və s. daha geniş izahların verilməsi. Françayzinqin hər bir növü və formalarının ayrı-ayrı xüsusiyyətləri üzrə sənədləşdirmə (lisenziya, müəllif hüquqlar, yenilikçi ideya-nau-hau, patent, kommersiya içarələri və s.) qəbuletmə qaydalarının müəyyən edilməsi, Birbaşa xarici investisiyaların cəlb edilməsi və dövlət zəmanətlərinin verilməsi ÖLKƏ İQTİSADİYYATINA FAYDASI
AZƏRBAYCANDA FRANÇAYZİNQİN İNKİŞAFI ÜÇÜN TƏKLİFLƏR İnstitusional və QHT (Asossiasiya, Mərkəz, Klub və s.) Françayzinq ittifaqları, assosiasiyaları və fondları yaradılmalıdır. (Arayış üçün; Azərbaycan Françayzinq Asossiasiyası fəaliyyətində passivlik müşahidə olunur) Françayzinq üzrə əhalinin maarifləndirilməsi üçün tədbirlər işlənib hazırlanmalıdır. Beynəlxalq əlaqələr və tədbirlər Beynəlxalq və qonşu ölkə françayzinq birlikləri ilə sərgi, forum və konfransların, beynəlxalq ticarət əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı tədbirlərin təşkili məqsədəuyğundur. Beynəlxalq Maliyyə İnstitutları ilə əməkdaşlıq Ölkələrarası beynəlxalq ticarət dövriyyəsinin artırılması məqsədi ilə françayzinqlə bağlı biznes layihələrin maliyyələşdirilməsi və güzəştli kredit xətlərinin açılması mümkündür. Bir sıra ölkələrdə belə təcrübə mövcuddur. ÖLKƏ İQTİSADİYYATINA FAYDASI AZƏRBAYCAN FRANÇAYZİNQ MƏRKƏZİ AZERBAIJAN FRANCHISING CENTER Mart 2013-cü tarixindən etibarən Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı dövlət proqramına dəstək məqsədi ilə əlaqədar işgüzar dairələrdə (İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi, ASK, EDF, ERC və s.) aparılan məsləhətləşmələr və dəyirmi masa iclasları nəticəsi olaraq, 2014-cü ilin avqust ayında Business Group nəzdində Azərbaycan Françayzinq Mərkəzi “AFC” (Business Group nəzdində) təsis edilmişdir. AFC dünyadakı françayzinqlə bağlı təcrübənin Azərbaycanda tətbiqinə çalışmaqla yanaşı ölkə daxili uğurlu brendlərin beynəlxalq bazarlarda françayzinq biznes modeli ilə təmsil edilməsini təşkil edir. Bununla yanaşı dünyaca məşhur uğurlu brendlərin Azərbaycanda yerli sahibkarlarla işgüzar əlaqələr quraraq təmsil edilməsində də dəstəklər göstərilir. Həmçinin mərkəz investorlara yeni biznes konseptin qurulmasında yardım edir və françayzinq biznes modeli ilə inkişaf etdirir.
AZƏRBAYCAN FRANÇAYZİNQ MƏRKƏZİ AZERBAIJAN FRANCHISING CENTER LAYİHƏSİ
ƏSAS XİDMƏTLƏR FRANÇAYZİNQİN YARADILMASI Araşdırmaların aparılması, konsepsiyanın yaradılması və françayzing paketinin formalaşdırılması FRANÇAYZİNQİN TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ Mövcud françayzinqlərin təkmilləşdirilərək daha yüksək səviyyəyə gətirilməsi FRANÇAYZİNQİN TƏŞVİQİ Müxtəlif biznes inkişaf işlərində təşviqat-təbliğat işlərinin aparılması Bir şirkət daxilində Françayzinq ilə bağlı bütün xidmətlərin göstərilməsi
ÜZVLÜK Mərkəzin məqsəd və prinsiplərini mənimsəyərək bu yöndə işləməyi qəbul edən françayzerlər (franşiza verən) və ya françayzi (franşiza alan) və françayzinq modeli ilə biznesini inkişaf etmək istəyən fərdi və korporativ sahibkarlar, mərkəzin məqsədini mənimsəmək və prinsiplərinə tabe olmaq şərtiylə aşağdakı müvafiq 3 kateqoriyalar üzrə mərkəzə üzv ola bilərlər: KİMLƏR ÜZV OLA BİLƏR? Dünyaca məşhur və uğur qazanmış və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və ya göstərmək istəyən françayzinq brendləri üzv ola bilər. XİDMƏTLƏRİMİZ Standart xidmətlərlə yanaşı üzvlərin ölkə daxili yeni françayzilərin cəlb olunmasında təbliğat və təşviqat işləri KİMLƏR ÜZV OLA BİLƏR? Azərbaycanda uğur qazanmış və françayzinq biznes modeli ilə yerli və xarici bazarda inkişaf etmək istəyən şirkətlər üzv ola bilər. XİDMƏTLƏRİMİZ Standart xidmətlərlə yanaşı üzvlərin korporativ françayzinq standartlarının inkişaf etdirilməsi, ölkə daxili və xaricində françayzinq modeli ilə inkişaf edilməsində təbliğat və təşviqat işləri KİMLƏR ÜZV OLA BİLƏR? Azərbaycanda maraqlı biznes sahəsi ilə bağlı
biznes konseptin qurulması və françayzinq modeli inkişaf
etdirilən layihələrə investor, həm-təsisçi qismində iştirak etmək istəyən sahibkarlar/investorlar üzv ola bilər. XİDMƏTLƏRİMİZ Maraqlı françayzinq təkliflərin araşdırılması, ölkə daxilində investisiya formatında salınması inkişaf edilməsində təbliğat və təşviqat işləri ÜZVLÜK QEYDİYYATI MÜVAFİQ KATEQORİYA ÜZRƏ ÜZVLÜK FORMASINI DOLDURULARAQ MƏRKƏZƏ TƏHVİL VERİLİR DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR EDİRİK. UĞURLU FRANÇAYZİNQ LAYİHƏLƏRİNDƏ GÖRÜŞMƏK ARZUSU İLƏ... Yüklə 74,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|