Azerbaycan miLLÎ İlmler akademiSİ doğU

---

 

 

 

23 

 

 

 

AZERBAYCAN MİLLΠİLMLER AKADEMİSİ DOĞU 

BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜNÜN İLMÎ ARAŞTIRMA 

FAALİYETİNİN ESAS İSTİKAMETLERİ 

BAHSHALİYEVA, Gevhar B.  

AZERBAYCAN/AZERBAIJAN/АЗЕРБАЙДЖАН  

 

ÖZET 

Azerbaycan Millî Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü 1958 yılında 

yaratılmıştır. Bu önemli olay Azerbaycan’da doğubilimciliğin gelişmesinin, 

keyfiyetçe yeni bir merhalesinin başlangıcı olmuştur. Azerbaycan’ın Yakın ve 

Orta Doğu ülkeleri arasında yüzyıllar boyu olan kültürel ve tarihî ilişkilerini göz 

önünde bulundurarak araştırmalar yapılıyordu.  

Bilimsel gücün ve yeni yüksek ihtisaslı uzmanların olması ilmî araştırmalar 

için mevzuların daha da genişlenmesine ve zenginleşmesine imkân yarattı. 

Enstitüde yapılan araştırmalar Yakın ve Orta Doğu ülkelerinin tarihi, ekonomisi, 

içtimaî fikir ve filoloji alanlarıyla ilgili mühim problemler ve bu bölgenin 

halklarının medeniyetinin inkişaf sürecini araştırmaya yönelmiştir. Özellikle 

Azerbaycan halkının Arap, Türk ve Fars dillerinde olan medenî abidelerine 

verilmiştir.  

Akademisyenlerin incelemeleri tarih, ekonomi, edebiyat, dilcilik felsefe 

dahil olmakla muhtelif sahaları içeriyor.  

Enstitünün faaliyet döneminde 500’den fazla kitap ve birkaç bin bilimsel 

makale yayınlanmıştır. Bu ilmî araştırılmalar arasında uluslararası düzeyde 

önem taşıyan araştırmaların sayısı çoktur.  

Hâl-ihazırda enstitüde 9 bölüm vardır: 1) İran Tarihi ve Ekonomisi Bölümü 

2) Arap Ülkelerinin Tarihi ve Ekonomisi Bölümü 3) Türkiye Tarihi ve 

Ekonomisi Bölümü 4) Arap Filolojisi Bölümü, 5) İran Filolojisi Bölümü 6) 

Türk Filolojisi Bölümü 7) Yazılı Abidelerin Tetkiki ve Neşri Bölümü 8) Din ve 

İçtimaî Fikir Tarihi Bölümü 9) Doğu ve Batı İlişkileri Bölümü 

Enstitü’sünün 94 öğretim elemanı vardır: 6 profesör, 47 doktor, 76 araştırma 

görevlisi. 5 alan üzerine inceleme yapılıyor: “Yakın ve Orta Doğu Ülkelerinin 

Siyasî, Sosyal-Ekonomik Gelişimi”, “Yakın ve Ortadoğu Ülkelerinin Yazılı 

Abidelerin Tetkiki ve Neşri”, “Yakın ve Ortadoğu Ülkelerinde Din ve İçtimai 

Fikir Tarihi”, “Arap Edebiyatı”, “İran ve Türkiye Edebiyatlarının  İnkişaf 

---

 

 

 

24 

Yolları” (Tarih ve Muasır Dönem), “Dilin Faaliyeti ve İnkişafı”, “Yakın ve 

Ortadoğu Ülkelerinin Siyasî ve İktisadî İnkişafı”.  

Gelecekte araştırmalarının daha geniş çaplı olmasına ve bu amaçla bağımsız 

Azerbaycan’ın Doğu siyasetinin formalaşması için kullanılabilen çalışmalara 

esas dikkat verilecektir. Enstitü emektaşlarının doğubilimciliğin çeşitli 

problemlerine ait tetkikatları bir çok kitaplarda yansımıştır.  

Hâlihazırda Enstitüde “İslam’ın aktüel problemleri”, “Şerq filolojisi” vb. 

mecmualar yayınlanıyor.  

Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, enstitü, şarkiyat.  

ABSTRACT 

Basic Directions of the Researches in Azerbaijan Republic National 

Academy of Sciences’ Oriental Studies Institute  

The Oriental Studies Institute of Azerbaijan Republic National Academy of 

Sciences was founded in 1958. That indicated a qualitatively new stage of the 

development of Oriental Studies in Azerbaijan. The primary tasks faced by the 

Institute comprised the analysis of the historical development of the Middle 

East as well as research of the ways for cultural and social development of the 

peoples this region. Taking into account the centuries long cultural and 

historical links between Azerbaijan and the countries of the Near and Middle 

East, the priority was given to the specific researches that possessed 

practicability for every country of the region.  

As far as the qualitative of the scientific potential and inflow of new highly 

qualified specialists took place, the topics for the scientific research were 

expanded and were enriched. The efforts of the staff were concentrated mainly 

on the complex study of the crucial problems of the history, economy, public 

thought and philology of Near and Middle East countries as well as on the 

development and publication of written evidences of history and culture of the 

people from this region. A special attention was given to researching cultural 

monuments of Azerbaijan people in Arabic, Turkic and Persian languages.  

Researches of the Institute specialists cover a number of areas including 

history, economy, literature, linguistics and philosophy.  

Over the period of the Institute’s activity, its members have published more 

than 500 books and several thousands research articles. Among these papers 

there are many works that brought a good reputation to the Institute at the 

international level.  

Presently, there are 9 departments functioning within the Institute:  

1) Department of Iran History and Economy, 2) Department of Arab 

Countries History and Economy, 3) Department of Turkey History and 

---

 

 

 

25 

Economy, 4) Arabic Philology Department, 5) Persian Philology Department,   

6) Turkish Philology Department, 7) Department for Studies and Publications of 

Written Monuments of the East, 8) Religion History and Public Thought 

Department, 9) East-West Relation.  

There are 94 staff members, including 76 as research staff, 6 professor and 

47 doctors of sciences. Five research areas are being investigated: “Political 

Social-Economic and Cultural Development of the Near and Middle East 

Countries”, “Research and Publication of the Written Monuments of the Near 

and Middle East Countries”, “History of the Religion and Public thought in the 

Near and Middle East countries”, “Ways of Development of the Literature of 

the Countries of Arab East, Iran and Türkiye (history and Contemporary 

Times)”, “Functioning and Development of the Language”, and “Political and 

Economic development of the Near and Middle East Countries”.  

In the perspective, the geographic region of research is planned to be 

extended and more profound attention shall be given to the works the results of 

which could be applied for the formulation of Eastern policy of the Independent 

Azerbaijan.  

The result of the researches made by associates of the Institute on various 

problems of the Oriental Studies are published in a number of volumes. In the 

Institute, a series of articles collection are periodically published: “Oriental 

philology issues”, “Islamic Studies researches” issue, “Medieval East”.  

Nowadays, a couple of sets of articles are being issued in the Institute, such 

as “Actual problems of Islam”, “Oriental philology”, “Medieval East”.  

Key Words: Azerbaijan, institute, orientalism.  

--- 

Azerbaycan Millî İlimler Akademisi, Şarkiyat Enstitüsü 1958 yılında 

Respublika Bakanlar Kurulunun kararı ile kurulmuştur. O zamandan itibaren 

Azerbaycan şarkiyat ilminin gelişmesinde verimli bir dönem başlatılmış, coğrafi 

alan ve esas araştırma yönü belirlenmiştir.  

Yakın Doğu`nun bu gün dünyanın en gergin ve buhranlı bölgelerinden biri 

olduğu bellidir. Burada mevcut olan zengin petrol yatakları ve diğer tabii 

servetler büyük devletlerin ve uluslararası güç merkezlerinin dikkatini üzerine 

çekmiştir. Devam eden İsrail-Filistin münakaşası, Irak savaşı, çeşitli ülkelerde 

millî ayrılık, dinî-fundamentalist akımlar, uluslararası terorizm tehlikesi ve 

başka problemler bütün dünyada bu bölgeye olan ilgiyi artırır.  

Şu an Enstitü’de ilmî araştırmalar başlıca olarak: 

– Doğu ülkelerinin toplumsal-siyasî, ekonomik, kültürel gelişmenin kanuna 

uygunluklarını öğrenmek; 

---