Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi aa. Bakixanov adina tariX İnstitutu
Yüklə 197,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
| AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI AA.BAKIXANOV ADINA TARİX İNSTİTUTU NAZİM MƏMMƏDOV AZƏRBAYCAN SSR-İN DAĞLIQ QARABAĞ MUXTAR VİLAYƏTİNDƏ İCTİMAİ-SİYASİ HƏYAT, İQTİSADİ VƏ MƏDƏNİ İNİKİŞAF (1923-1991) BAKI-2008 Azarbayt m Hespublikası Prezidentinin jşlər İdarəsi PRE7İDENT KİTABXANASI S7 Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix Insitutu Elmi Şurasının 17.03.2008-ci il tarixli qərarı ilə çap olunur. Elmi redaktru: t.e.d. Q.Ə.Hacıyev Rəyçilər: tarix elmləri doktoru, professor O.B.SuItan- ov, t.e..d., professor S.A.Məmmədov, t.e.d., professor A.B.Baxşəliyev, t.e.d., professor İ.X.Zeynalov, t.e.d. Ə.M.Məmmədov, t.e.n., dos. R.C.tmanov, t.e.n., a.e.i. A.İ.Ələkbərov Texniki redaktor: Ə.X.Mustafayev Korrektor: B.K.Həsənov Kompüter dizayn və tərtibatı: R.R.Baxışova Məmmədov Nazim Rəhbər oğiu. Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vüayətində ictimai-siyasi həyat iq- tisadi və mədəni inkişaf (1923-1991). Bakı. Təhsil NPM, 2008, 568 səh. Kitabda Azərbaycamn DQMV-nin 1923-1991-ci illər tarixi tədqiq edilmişdir. Əsərdə Dağlıq Qarabağda sovet rejiminin qurulması, kommunst ideologiyası və inzibati- amirlik sisteminin formalaşdırılması, ermənilərin müxtəlif dövrlərdə Azərbaycana qarşı torpaq iddiaları və təcavüzü, 1970-1985-ci illərdə Azərbaycanda idarəçiliyin güc- ləndirilməsi, Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi şərh olunur. „ 0033175 M -------------- 2008. 700122 © Məmmədov N.R. © «Təhsil» NPM, 2008. GİRtŞ 1991-ci ildə Şimali Azərbaycan dövləti öz müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra başqa sahələrdə olduğu kimi cəmiyyətin mədəni və mənəvi həyatında da mühüm dəyişikliklər baş verdi. Erməni işğalçılan tərəfindən minlərlə sosial-mədəni obyektlərin məhv edüməsinə, postsovet respublikalan ilə mədəni əlaqələrin zəifləməsinə və bir çox sahələrdə tam qırılmasına, vəsait çatışmamazhqlanna, təxribatçılann törətdiyi çətinliklərə baxmayaraq elm, təhsil, ədəbiyyat, incəsənət, kötləvi informasiya vasitələri inkişaf etməyə başladı. Xüsusilə, X X yüzilliyin 90-cı illərinin ikinci yansından Azərbaycanda yaradıcı ziyalılarımız üçün sərbəst düşüncə və iş şəraiti yaradılmış, milli-mənəvi sərvətlərimizin tədqiqi və təbliği, tarixi araşdırmalar geniş vüsət almışdır. Azərbaycanm 70 illik sovet dövrünə çox düzgün qiymət verən tanmmış dünya siyasətçisi H.Ə.Əliyev «Yeni 2001-ci il, yeni əsr və üçüncü minillik münasibətilə Azərbaycan xalqma müraciəti»ndə böyük uzaqgörənliklə tarixçi alimlərimiz qarşısında mühüm vəzifələr durduğunu qeyd edərək göstərmişdir ki, «1922-1991-ci illər Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulması və 70 il ərzində Azərbaycanm sovet hakimiyyəti, sovet dövləti çərçivəsində yaşaması dövrünü əhatə edir. Bu illərdə Azərbaycanda çox zəngin iqtisadi və intellektual potensial yaranm ışdı.... 1920-1991-ci illərdə Azərbaycanm iqtisadiyyatı ilə yanaşı təhsil, elmi, və mədəniyyəti də böyük inkişaf yolu keçm işdir... Azərbaycan xalqınm keçib getdiyi yol yenüməz, zəngin, mərdanə bir qəhrəmanhq tarixidir... Müstəqü dövlətimiz üçün taleyüklü məsələlərin həyata keçi- rilməsi, tariximizin bir çox qaranhq səhifələrini dərindən tədqiq edib açmaqla kimliyimizi tam müəyyən etməyi, milli kökləri üə bağh yeni təfəkkürlü gənc nəsil yetişdirilməsini zəruri edir». Bu baxundan 3 Azərbaycan tarixinin tərkib hissəsi olan Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin zəngin, unudulmuş, təhrif olunmuş, ziddiyyətlərlə dolu olan 1923-1991-ci illər tarixinin tədqiqi bu gün son dərəcə əhəmiyyətli və olduqca zəruridir. Dağlıq Qarabağm tarixini zəruriləşdirən ilkin amil Azərbaycamn bu qədim diyarınm müvəqqəti olaraq erməni vandallan tərəfindən ələ keçirilməsi və erməni diasporu tərəfindən şantaj, şovinizm, saxta siyasətinə məruz qalması ilə bağlıdır. Son dövrlər isə bu siyasətə bir terror da əlavə edilmiş və bütün dünya üçün təhlükəyə çevrilmişdir. Mövcud vəziyyəti obyektiv tədqiq etməklə «qonşularımız»ın kimliyini dünya ictimaiyyətinə çatdırmalı və bütün dünyanı təhlükəli erməni terrorundan xilas etməliyik. :DQMV-nin 1923-1991-ci illər tarixinin tədqiqini zəruriləşdirən amillərdən biri də, sovet hakimiyyəti illərində mərkəzin planı əsasmda erməni separatçılanmn Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan qoparmaq cəhdləri və bunun xalqımız üçün törətdiyi ağır nəticələrini, Vilayətdə sosial iqtisadi və mədəni inkişafın mərhələlərini öyrəmnək, bu istiqamətdə Azərbaycan dövlətinin humanist siyasətinin ermənilər tərəfindən saxtalaşdınlması cəhdlərinin açılması, DQM V-nin sosial-iqtisadi geriliyi barədə ortaya atılan tezisin əsassız olduğunu arxiv sənədləri, tarixi mənbələr, faktlar, dövrü mətbuat və digər materiallar əsasmda sübut etməkdən ibarətdir. Ümumiyyətlə, monoqrafiyanı işlərkən müəllif aşağıdakı konkret vəzifələri həll etməyə cəhd göstərmişdir; - DQM V-də XI Qırmızı Ordunun özbaşınalığına və erməni separatizminə qarşı milli müqavimət hərəkatmm baş verməsi, onun digər regionlarından fərqli xüsusiyyətləri, məqlubiyyət səbəbləri və əhəmiyyətini təhlil etmək; - Mərkəzin diqtəsilə Azərbaycan SSR-in tərkibində qondarma DQM V-nin yaradılması prosesini izləmək. Bu qondarma qurumu yaradanlann məqsədlərinə aydınhq gətirmək və DQM V-nin yaradılmasını 4 Azərbaycana çarşı «parçala və hökm sür» imperiya siyasətinin davamı kimi səciyyələndirmək; - DQM V-də sosialist təsərrüfat sisteminin formalaşmasımn xüsusiyyətlərini və doğurduğu nəticələri şərh etmək, sənayeləşmənin və zorakı kollektivləşmənin SSRİ-nin mənafeyinə uyğun bir siyasət olduğunu faktlarla sübut etmək; - Sovet rejimi şəraitində DQM V-də elmin inkişafının əsas mahiyyət, məqsəd və nəticələrini aydınlaşdırmaq. «Mədəni inqilab» adı altmda Azərbaycan xalqımn milli-mənəvi dəyərlərinə vurulan ağır zərbəni açmaq; - Azərbaycanm sosial-iqtisadi və mədəni inkişaf tarixində DQM V-nin sosial-iqtisadi və mədəni inkişaf mərhələlərini müstəqil tədqiqat obyekti kimi araşdırmaq; - D ağlıq Qarabağda fəaliyyət göstərən bütün sənaye, nəqliyyat, tikinti, səhiyyə, mədəniyyət və digər müəssisələrin məhz Azərbaycan dövləti tərəfindən yaradılıb inkişaf etdirilməsini tarixi sənədlər və faktlar əsasmda sübuta yetirmək; - Qərəzsiz statistikanm dili ilə DQM V-dəki sosial-iqtisadi durumun Azərbaycanın digər regionlanna nisbətən yüksəkdə dayandığmı göstərməklə, erməni ideoloqlarmın «DQM V-də yaşayan erməni əhalisinin sosial-iqtisadi vəziyyətlərinin geriliyi» tezisinin ağ yalan olduğunu sübut etmək; - Tariximizi saxtalaşdıran erməni müəlliflərinin «DQ M V iqtisadiyyatımn Ermənistanla sıx bağlılığı» qeyri-obyektiv fikirlərinin əsassız olduğunu faktiarla açıqlamağa çahşmaq; - Bəhs olunan xronoloji çərçivədə Azərbaycan hökumətinin DQ M V-də xalq təsərrüfatımn, mədəniyyətin, əhalinin sosial vəziyyəti və məişətinin yaxşılaşması üçün həyata keçirdiyi tədbirlərin xronologiyasını 5 Yüklə 197,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|