Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Y.Ş.Şıxəliyev, İ.Ə. Qasımov, M. A.Şıxlinskaya
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi, Elmi Tədqiqat Ağ ciyər Xəstəlikləri İnstitutu
- Vərəm əleyhinə dərmanların qısa xarakteristikası
| 1
Y.Ş.Şıxəliyev, İ.Ə.Qasımov, M.A.Şıxlinskaya Vərəm əleyhinə dərmanlar və onların əlavə təsirlərinin aradan qaldırılması yolları Metodik təlimat Bakı 2017 2
İnstitutu Vərəm əleyhinə dərmanlar və onların əlavə təsirlərinin aradan qaldırılması yolları (metodik təlimat)
Müəlliflər: Əməkdar həkim, tibb elmləri doktoru - Y.Ş.Şıxəliyev Tibb üzrə fəlsəfə doktoru - İ.Ə.Qasımov Tibb üzrə fəlsəfə doktoru - M.A.Şıxlinskaya
Rəyçi – tibb elmləri doktoru G.S.Hacıyev (9 saylı Xüsusiləşdirilmiş vərəm xəstəxanasının baş həkimi)
Metodik təlimata Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Elmi Tədqiqat Ağ ciyər Xəstəlikləri İnstitutunun elmi şurasında baxılıb dərc edilməsi məsləhət görülmüşdür.
ftizio-pulmonoloqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Metodik təlimatdan tibb universitetinin tələbələri dərs vəsaiti kimi istifadə edə bilərlər.
3
Antibakterial dərmanlar bakteriostatik təsirə malik olub, mikobakteriyaların virulentliyini azaldır və onların artmasının qarşısını alır. Bununla yanaşı, antibakterial dərmanlar öz növbəsində orqanizmə toksiki təsir göstərərək qaraciyərin, böyrəklərin və digər orqanların funksiyalarına mənfi təsir edir.
Dərman preparatlarının düzgün təyin edilməməsi istər ilkin, istərsə də xroniki xəstələrin müalicəsində dərmana davamlı mikobakteriyaların yaranmasına, artmasına səbəb olur və nəticədə müalicədə effekt əldə edilmir.
Kimyəvi terapiya vərəm xəstəliyinin müalicəsində mühüm yer tutur və vərəm törədicisinin artmasının (bakteriostatik effekt) və orqanizmdən təmizlənməsinin (bakteriosid effekt) baş verməsində mühüm rol oynayır. Kimyəvi terapiya vərəm xəstəliyi təyin olunan andan başlanmalıdır. Dərman preparatları nəzarət altında qəbul olunmalıdır. Antibakterial dərmanlar 4-5 və bəzən çox preparatların kombinasiyası şəklində təyin edilməlidir ki, mikobakteriyaların dərmanlara davamlığı yaranmasın.
Kimyəvi terapiya kursu iki mərhələdən ibarətdir: -
intensiv mərhələ - bu mərhələ xəstəliyin kliniki əlamətlərinin ləğv edilməsinə, mikobakteriyaların artmasının qarşısının alınmasına, mikobakteriya ifrazının dayanmasına və mikobakteriyaların spesifik dərmanlara davamlı formalarının yaranmasının qarşısının alınmasına yönəldilir. Bu mərhələdə spesifik infiltrativ dəyişikliklərin sorulması, dağılma boşluğunun kiçilməsi və ya ləğv edilməsi baş verir. Bəzi hallarda, bu mərhələ cərrahi müdaxiləyə hazırlıq funksiyasını yerinə yetirir; -
spesifik prosesin invalyusiya edilməsinə və orqanların funksiyasının bərpasını təmin edir.
Spesifik dərmanlar 5 qrupa bölünürlər: -
birinci sıra dərmanlar (əsas qrup) – bu qrupa izoniazid (H), rifampisin (R), etambutol (E), pirazinamid (Z) aiddir. Bu dərmanlar ayrı-ayrılıqda və kombinasiya olunmuş şəkildə tətbiq olunurlar. -
inyeksion vərəm əleyhinə dərmanlar – bu qrupa streptomisin (S), kanamisin (Km), amikasin (Am), kapreomisin (Cm), viomisin (Vi) aiddir. Bu dərmanlar həssaslığı qorunan bütün xəstələrə tətbiq olunur. Həssaslıq qorunan halda streptomisinin təyini yüksək effektliyə malikdir. Kanamisin və amikasin streptomisindən sonrakı yerləri tutur və onlar çarpazlaşmış davamlığa malikdirlər.
4
Kanamisinə və streptomisinə davamlıq müşahidə olunduqda kapreomisin və viomisin tətbiq edilə bilər. Sonuncu iki preparatın da çarpaz davamlığı qeyd olunur. -
ftorxinolonlar – ofloksasin (Ofz), siprofloksasin (Cfx), levofloksasin (Lfz), moksifloksasin (Mtz), qatifloksasin (Gfz) və s. aiddir. Bu preparatları həssaslıq qorunduqda tətbiq etmək mümkündür. Vərəm əleyhinə təsirinin səviyyəsinə görə xinolonlar aşağıdakı şəkildə qəbul olunur: moksifloksasin (Mtz) = qatifloksasin (Gfz) > levofloksasin (Lfz) > ofloksasin (Ofz) = siprofloksasin (Cfx). Bu preparatların uzun müddətli tətbiqi mümkündür. -
(Eto), protionamid (Pto), sikloserin (Cs), terizidon (Trd), PAST (PAS), tioasetazon (Th) aiddir. Bu dərmanlar vərəm əleyhinə müəssisələr tərəfindən mərkəzləşmiş qaydada mikobakteriyaların dərmanlara həssaslığının təyini mümkün olan halda tətbiq olunur. -
-bu qrupa (klofazemin (Cfz), amoksisillin / klavulanat (Amx/Clv), klaritromisin (Clr), bedaquilin, linezolid (Lzd) və s. aiddir. ÜST tərəfindən bu qrupa aid dərmanların effektlik səviyyəsi öyrənilməkdədir. Beynəlxalq Vərəm və Ağ Ciyər xəstəliklərinə qarşı İttifaq vərəm əleyhinə dərmanları antibakterial aktivliyinə görə üç kateqoriyaya (A, B, C) bölərək təsnifat tərtib etmişdir: A-kateqoriyasına ən güclü dərmanlar – izoniazid və rifampisin; B-kateqoriyasına nisbətən güclü dərmanlar –etambutol, kanamisin, streptomisin, etionamid, protionamid, tizamid, pirazinamid, floromisin (viomisin), sikloserin; C-kateqoriyasına isə ən zəif dərmanlar – PAST və tibon (tioasetazon) aid edilmişdir. Dünyada spesifik dərmanlara davamlığın multirezistent formasının (Rifampisinə və Rifampisin-İzoniazidə davamlıq) artması ilə əlaqədar olaraq vərəm əleyhinə dərmanlar aşağıdakı kimi qruplaşdırılır: A.
ftorxinolonlar (Lfz, Mtz, Gfz); B.
ineksion preparatlar (S, Km, Am, Cm, Vi); C.
ikinci sıra preparatlar (Eto, Pto, Cs, Trd, Th, Clr, Lzd); D.
əlavə dərmanlar (multirezistent xəstələrin müalicəsində əsas müalicə rejiminə daxil olmayan); d 1
d 2 . Bdq, Dlm, d 3 . PAST, İpm, Mpm, Amk/Clv, Th; Dərmanların dozası xəstənin yaşı, çəkisi və yanaşı xəstəlikləri nəzərə alınmaqla optimal səviyyəyə uyğun təyin edilməlidir. Spesifik dərmanların təyini zamanı mikobakteriyaların bu dərmanlara həssaslığı və davamlığı nəzərə alınmalıdır. Orqanizmdə dərmana qarşı toksiki, toksikoallergik, allergik reaksiyalar baş verdikdə Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|