Azərbaycan respublikasi kənd тəSƏRRÜfaтi naziRLİYİ
Yüklə 2,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- H Ə N A (Lawsonia)
- F. H. Axundov Azərbaycan Elmi - Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunun direktoru, k/t elmləri doktoru, professor A. K. Seyidov
- Q. Y. Məmmədov Elmi - Tədqiqat “Aqromexanika” İnstitutunun “Emal maşınları” şöbəsinin müdiri, t. e. n. dosent İ. M. Hacıyev
- Tədqiqatın məqsədi və vəzifələri.
| 1 HÜMBƏTOV HÜMBƏT SƏRXOŞ oğlu 1965- ci ildə Fizuli rayonu Aşağı Seyid- əhmədli kəndində anadan olmuşdur. 1985- ci ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnsti- titutunun Aqronomluq fakültəsinə daxil olmuş, 1990 - cı ildə həmin fakültənin Seleksiya və toxumçuluq ixtisasını fərqlən- mə diplomu ilə bitirmişdir. 1989 - 90 - cı illərdə V. Y. Yuryev adına Ümumittifaq Bitkiçilik, Genetika və Seleksiya İnsti- tutunda təcrübə keçmişdir. 1990 -1991- ci illərdə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıq- çılıq instititunda elmi işçi işləmiş, 1993- cü ildə AKTA-nın aspiranturasını, 2004 - cü ildə doktoranturasını bitirmişdir. Kənd təsərrüfatı üzrə fəlsəfə doktorudur. “Azər- baycan respublikası şəraitində həna və basma bitkiləri becərilməsinin optimal- laşdırılması” mövzusunda doktorluq disser- tasiyası yerinə yetirmişdir. Hazırda ADAU - nun Bitkiçilik və bitki mühafizəsi kafedra- sının baş müəllimi, Pambıq lifinin texnolo- giyası laboratoriyasının müdiridir. Yerli və xarici mətbuatda 50 - yə yaxın elmi məqalə proqram və metodiki göstərişi çap edilmiş- dir. “Azərbaycanda basma bitkisinin becərilməsi və ondan istifadə edilməsinə dair tövsiyələr” in (1994) və “Texniki bitkilər” adlı dərsliyin (2010) müəllifidir. “Basma (İndiqofera)” adlı monoqrafiyası, və “Pambıq lifinin texnologiyası” adlı adlı dərs vəsaiti çapa hazırlanır. Ailəlidir, bir oğlu var. 2 HÜMBƏТOV H. S. H Ə N A (Lawsonia) G Ə N C Ə - 2 0 1 1 3 UOТ 633. 863.8 HÜMBƏТOV H. S. H Ə N A (Lawsonia) (Monoqrafiya) Monoqrafiyanın nəşrinə Azərbaycan Dövlət Aqrar Univetsiteti Elmi Şurasının 17 May 2011 - ci il tarixli, EŞ - 10/5. 20 saylı qərarı ilə icazə verilmişdir. G Ə N C Ə - 2 0 1 1 4 Elmi redaktor: kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor İ. H. Cəfərov Rəy verənlər: ADAU-nun Torpaqşünaslıq, aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı kafedrasının professoru, k/t elmləri doktoru F. H. Axundov Azərbaycan Elmi - Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunun direktoru, k/t elmləri doktoru, professor A. K. Seyidov ADAU-nun Bitkiçilik və bitki mühafizəsi kafedrasının müdiri, b. e. n., dosent Q. Y. Məmmədov Elmi - Tədqiqat “Aqromexanika” İnstitutunun “Emal maşınları” şöbəsinin müdiri, t. e. n. dosent İ. M. Hacıyev ADAU - nun Ümumi əkinçilik, genetika və seleksiya kafedrasının dosenti, b. e. n. F. H. Qurbanov H. S. Hümbətov. Həna (Lawsonia) (monoqrafiya) - Gəncə: ADAU - nun nəşriyyatı, 2011, 145 s. Monoqrafiya Azərbaycan respublikasının Gəncə - Qazax və Şirvan böl- gələridə həna bitkisi üzərində 1991- 2004 - cü illərdə aparılmış elmi-tədqi- qat işləri əsasında tərtib edilmiş və bu bitkinin bioloji, ekoloji, morfoloji, fizioloji və s. xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinin nəticələrini əks etdirir. Monoqrafiyada həna bitkisinin (Lawsoniyanın) becərilmə texnologiyası, torpağın təbii münbitliyinin qorunmasının əsasları, seleksiya və toxumçuluq məsələləri, biçilmə və qurudulma texnologiyasının təkmilləşdirilməsi və s. ətraflı şərh edilmişdir. Tədqiqatdan bu nəticəyə gəlinir ki, həna bitkisi yerli şəraitdə becərilib istehsal edilsə, xaricdən respublikaya həna tozu gətirilməsi məhdudlaşar, bu bitkinin becərilməsi ilə məşğul olan fermer təsərrüfatlarının və iş adamlarının iqtisadi göstəriciləri yaxşılaşar. Monoqrafiya ADAU - nun vəsaiti hesabına nəşr edilmişdir. Gösrərdiyi qayğı və dəstəyə görə ADAU - nun rektoru, professor M. M. Sadıqova dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Monoqrafiyadan müəllimlər, tələbələr, fermer- lər və iş adamları istifadə edə bilərlər. Monoqrafiya barədə irad və təklif- lərinizi ADAU - nun Bitkiçilik və bitki mühafizəsi kafedrasına göndər- məyinizi xahiş edirəm. © ADAU - nun nəşriyyatı, 2011 SSN - L - 104 - 48 5 GİRİŞ Mövzunun aktuallığı. Yer kürəsinin təbii florası 500 mindən artıq bitki növünü özündə birləşdirir. Bitki məhsul- larına artan tələbat yeni sənaye əhəmiyyətli bitkilərin yayıldığı bölgələri, onların məhsuldarlığının yüksəldilməsini və yeni becərmə zonalarının öyrənilməsini tələb edir. Bu baxımdan lavsoniya (həna) kimi cənaye əhəmiyyətli bitkinin öyrənilməsi də vacib məsələlərdən biridir. Son illərdə həna (Lawsonia) boyayıcı, kosmetik və təbii dərman preparatı kimi dünyada geniş tətbiq olunur. Həna bitkisini respublikamızda, o cümlədən Gəncə - Qazax və Şirvan bölgələrində geniş plantasiyalar şəklində becərməklə nəinki respublikamızın xaricdən həna tozu almasına son qoymaq olar, habelə bu məhsulların dünya bazarına çıxarıl- masına da nail olmaq mümkündür. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, yerli şəraitdə becərilib istehsal olunan həna tozu öz göstəricilərinə görə xaricdən alınan həna tozlarından üstündür. Odur ki, bu bitkinin tədqiqat apardığımız bölgələrin təbii şəraitinə uyğunlaşmasının öyrənilməsi aktuallığı baxımından diqqətəlayiqdir. Monoqrafiya Azərbaycan respublikasının Gəncə - Qazax və Şirvan bölgələrinin dağətəyi hissələrində qoyulmuş təcrübələrin nəticələrinin müqayisəlii təhlili əsasında yazılmışdır. Azərbaycanın Gəncə - Qazax və Şirvan bölgə- lərində həna bitkisinin öyrənilməsinə həsr edilmiş bu elmi tədqiqat işi ilk elmi əhəmiyyətə malik olan tədqiqat işi kimi qiymətlidir. Tədqiqatın məqsədi və vəzifələri. Həna yeni texniki bitkilərdən ən qiymətlisi sayılır. Həna yarpaqlarının üyüdül- məsindən alınan toz xüsusi ilə qiymətlidir. Bu toz əsas saç rəngləyicilərinin içərisində ən geniş istifadə olunanıdır. Həna tozu parça və xalçaların rənglənməsində, həmçinin tibdə müalicə vasitəsi kimi istifadə edilir. Tədqiqatlar göstərir ki, Azərbaycanın quru subtropik zonalarında həna bitkisinin Yüklə 2,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|