Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti FƏnn sillabusu



Yüklə 75,15 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix30.04.2018
ölçüsü75,15 Kb.
#40857


 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ 



BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ 

 

FƏNN SİLLABUSU 

                                                            

                                                               

                                                               Təsdiq edirəm ____________________________ 

                                                                                                    (kafedra müdiri) 

                                                               

                                                              İmza:      _______________________________ 

                                                  Tarix:    “__15___” ___fevral____2016__ -cı il 

 

Kafedra: ________Torpaqşünaslıq_____________________________________________ 



 

Fakültə: _________Ekologiya və torpaqşünaslıq__________________________________ 

 

I. 



Fənn haqqında məlumat 

Fənnin adı:_______Torpaq bakteriyalarının və yosunlarının ekologiyası____________________ 

Tədris yükü (saat) cəmi:_45_    mühazirə__30___seminar______ praktik (laboratoriya)__15___ 

 

Tədris ili _____2015/2016____________ Semestr___2____ Bölmə ___azərb._1 kurs 



magistratura___________ 

Kredit sayı (hər 15 saata 1 kredit) _______3________ 



II. 

Müəllim haqqında məlumat:___dosent, k.t.e.n. Mustafayeva Zemfira Rəhim qızı ___ 

                                            (Soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi) 

Məsləhət günləri və saatları: _______I gün saat 14

00

___________________________________ 



E-mail ünvanı: ____z.mustafayeva@list.ru___________________________________________ 

İş telefonu:__________432-84-38__________________________________________________ 



 

III. 

Tələb olunan dərsliklər və dərs vəsaitləri: 

Əsas: 

1. Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı, BDU nəşri, 2008 

2. H.S.Qasımova “ Ümumi mikrobiologiya” ADU nəşri. Bakı, 1974 

3. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные водоросли. Изд-во »Наука» 

   Ленинград,1969 

4. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və ekologiyası” Bakı, BDU, 2002 


 

Əlavə: 



1. Qasımova H.S., Əhmədova F.R. “ Mikrobiologiya”. Bakı,1998. Bakı     Universiteti nəşriyyatı 

2. Мишустин Е.Н. "Почвенные азотофиксируюшие бактерии". М.Наука, 1972 

3. Мишустин Е.Н. "Микроорганизмы и продуктивность земледелия". М. Наука, 1972 

4. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. Изд.МГУ, 1989 

5.В.Р.Волобуев «Экология почв», Изд-во АН Азерб.ССР, 1963 

6. Э.А.Штина , М.М.Голлербах «Экология почвенных водорослей». Изд-во 

   «Наука», Москва, 1976 

7. Почвенные организмы как компоненты биогеоценоза. Изд-во «Наука», 

   Москва, 1984 

 

 

IV. 

Fənnin təsviri və məqsədi: 

(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla şərtləşən fənlər (bilavasitə bağlı olan/uyğun gələn), fənnin 

tədrisinin məqsədləri. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və 

hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir) 



Kursun qısa təsviri

  T



orpaq bakteriyalarının və yosunlarının  ekologiyası torpaqda baş verən 

bütün prosesləri, humusun sintezini, minerallaşmasını  və torpaq profilində paylanmasını, torpağın kimyəvi 

tərkibini, canlıların torpaq aqreqatlarının  əmələ gəlməsi və dağılmasındakı rolunu, qida elementlərinin 

bioloji dövranını, torpağın münbitliyini və bitkilərin qidalanmasını öyrənən elmdir. 

 

Kursun məqsədi:  Bu fənnin tədris olunmasında məqsəd tələbələrə torpaq 

bakteriyalarının və yosunlarının öyrənilmə tarixi, xarici mühit amillərin təsiri, torpaqda azotun 

toplanmasında rolu, ekoloji amillərin torpaq yosunlarına təsiri, bakteriyalar arasında qarşılıqlı 

münasibət, torpaq yosunları  və ali bitkilərin  qarşılıqlı  təsiri, antropogen amillərin torpaq 

yosunlarına təsiri, torpaq bakteriyalarından və yosunlarından gübrə kimi istifadə olunması  və 

təcrübi əhəmiyyəti  haqqında məlumat verməkdir. Bu fənnin tədrisi prosesində tələbələr t

orpaq 

bakteriyalarının və yosunlarının  ekologiyası 

və onun ayrı-ayrı sahələri üzrə nəzəri və praktiki biliklər 

əldə edir.  

V. 

Fənnin təqvim planı: 

Həftələr Mövzunun 

adı və qısa icmalı Mühazirə 

Məşğələ Saat  Tarix 



 

Mövzu № 1.  



Torpaq mikrobiologiyasının öyrənilmə tarixi 

Qısa icmalı: 



Torpaq bakteriyaları  təbii sistemin, 

bütünlüklə biosenozun və biosferin ən mühüm 

tərkib komponenti kimi. Biosferdə 

mikroorqanizmlərin yayılması. V.V.Dokuçayevin, 

L.Pasterin, M.S.Voroninin, S.N.Vinoqradskinin, 

V.L.Omelyanskinin, Timiryazevin torpaq 

mühazirə 



 

  

19.02.16 


 

mikrobiologiyasının inkişafında rolu.



 Torpağın biosenoz funksiyalarında 

bakteriyaların  rolu. Torpaqda baş verən bütün 

proseslərdə, humusun sintezində, 

minerallaşmasında və torpaq profili üzrə 

paylamasında kimyəvi və struktur tərkibində, qida 

elementlərinin dövranında bakteriyaların rolu. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.6-9 

 

 

Mövzu  № 2. 

Xarici mühit amillərinin torpaq 

bakteriyalarına təsiri

  

 

Qısa icmalı: 



Mühit reaksiyasının mikrob 

hüceyrəsinin inkişafında rolu. Temperaturun, 

rütubətin torpaq bakteriyalarına təsiri. Üzvi və 

mineral maddələrin, ilin fəsillərinin torpaq 

biosenozunda rolu. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.65-70 

 

mühazirə 



 

  

26.02.16 

Həftələr Mövzunun 

adı və qısa icmalı Mühazirə 

Məşğələ Saat  Tarix 



 

Mövzu  № 3. 

 

Karbonlu birləşmələrin 

çevrilməsində torpaq bakteriyaların rolu 

 Qısa icmalı: 



Mürəkkəb karbohidratlı 

birləşmələrin müxtəlif fermentlərin köməyi ilə 

parçalanması. Sellülozanın anaerob parçalanması. 

Sellülozanın aerob qıcqırması. Sellüloza parçalayan 

bakteriyaların torpaqda rolu. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.113-120 

 

mühazirə 



 

  2 


04.03.16 

 

Mövzu  № 4. 



 

Azot dövranında torpaq 

bakteriyaların rolu 

 

Qısa icmalı: 

 

Ammonifikasiya prosesinin torpaq 

mühazirə 



 

  2 

11.03.16

 


 

biosenozunda  əhəmiyyəti. Sidik cövhərinin 



ammonyaklaşmasında  torpaq bakteriyaların rolu. 

Nitrifikasiya prosesi. Denitrifikasiya prosesi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.74-78 

 

 

Mövzu  № 5. Torpaqda atmosfer azotunu 

fiksə edən bakteriyaların rolu 

 

Qısa icmalı: 



 

Torpaqda sərbəst yaşayan və 

atmosfer azotunu fiksə edən bakteriyalar. Torpaq 

biosenozunda kök yumruları bakteriyaların rolu. 

Bitki köklərinə daxil olmuş bakteriyaların paxlalı 

bitkilərlə simbioz münasibəti. Torpaq 

biosenozunda azotobakterlərin rolu. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.78-88 

 

mühazirə 



 

  

18.03.16 

 

Mövzu  № 6. 



 

Kükürdün dövranında torpaq 

bakteriyaların rolu 

 

Qısa icmalı: 

 

Biosferdə kükürdün maddələr 

dövranında bakteriyaların fəaliyyəti ilə iştirakı. Üzvi 

kükürdün minerallaşması. Mineral kükürdün 

oksidləşməsi və ya  sulfatlaşması. Sulfatreduksiya 

prosesi. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.125-127 

 

mühazirə 



 

  

25.03.16 


 

 

Mövzu  №  7

.   Bakteriyalar arasında qarşılıqlı 

münasibət.  

Qısa icmalı: 



Torpaq bakteriyaların canlı 

orqanizmlərlə qarşılıqlı 

əlaqəsi. Torpaq 

bakteriyaların arasında qarşılıqlı münasibət. 

Bakteriyalarla bitkilərin qarşılıqlı 

əlaqəsi. 

Bakteriyaların torpaqda yaşayan heyvanlar ilə  

əlaqəsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

 1. 


 Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.183-191 

 

mühazirə 



 

  2 


01.04.16 

 

 Mövzu № 8. 



 

Torpaqda silikat bakteriyaların 

rolu 

Qısa icmalı: 

 

Silikat bakteriyaların silisiumu 

torpaq və dağ suxurlarından mənimsəməyi. Kalium 

və alüminium olan silikatların bakteriyaların iştirakı 

ilə parçalanması. 

 

V.Q. Aleksandrovun silikat bakteriyaların 

öyrənilməsi sahəsində 

tədqiqatları. Silikat 

bakteriyalarının qeyri-əlverişli mühit şəraitinə 

davamlılığı. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. 


 Qasımova  H.  S.  Torpaq  mikrobiologiyası. Bakı, 

BDU nəşri, 2008, s.132-135 

 

mühazirə 



 

  2 


08.04.16 

 

Mövzu № 9. 



     

Torpaq yosunlarının öyrənilmə 

tarixi

 

Qısa icmalı: 



 

Torpağın yosunları haqqında 

Avropa, Amerika, Asiya, Avstraliya, Rusiya 

alimlərinin işləri. Varming və Qrebnerin göy-yaşıl 

yosunlar haqqında müşahidələri. Fritschin torpağın 

əmələ gəlməsində yosunların rolu haqqında ilk 

fikri. Kellerin yarımsəhra zonanın torpaqlarında 

ğöy-yaşıl yosunların tədqiqi. 

     Yosunlarla ali 

bitkilərin fitosenozuna aid Melnikova, Ferestet, 

Lisenkonun işləri.  

 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 

водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.3-12 

 

2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

mühazirə 



 

  2 


15.04.16 


 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.34-36

 

 

Mövzu  № 10. Torpaq yosunlarının 

sistematik tərkibinin ümumi səciyyəsi 

Qısa icmalı



:                   Torpaq  yosunları haqqında 

anlayış. Yosunların torpaq gatlarında yayılması. 

Göy-yaşıl yosunlar (Cyanophyta), yaşıl yosunlar 

(Chlorophyta), sarı-yaşıl yosunlar (Xanthophyta), 

diatom yosunlar (Bacillariophyta). 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 

водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.36-44 

2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.46-53 

 

mühazirə 



 

  2 


22.04.16 

 

Mövzu  № 11. 



 

Ekoloji amillərin torpaq 

yosunlarına təsiri 

 

Qısa icmalı: 



 

Torpaq yosunların su, duz 

rejimindən asılılığı.

 

Torpağın su rejimi. 



Torpağın istilik rejimi.Torpaq yosunlarının duza 

davamlılığı.  

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 

водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.58-65 

2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.63-87 

 

mühazirə 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

  2 


 

 

 



 

 

 



 

 

 



29.04.16

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 



Mövzu 12. Torpaq yosunları və ali bitkilərin 

qarşılıqlı təsiri 

Qısa icmalı: Ali bitkilərlə torpaq 

orqanizmləri arasındakı rizosfer effekti. 

Katznelsonun yem cuğundurunun 

rizosferinin mikroflorasının tədqiq 

edilməsi.Yosunların torpağa müxtəlif 

maddələrin ifraz edilməsi.



 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

 

1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 



водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.173-181 

2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.74-76 

 

 



mühazirə 

 

 

  2 



 

06.05.16 

 

Mövzu 


№ 13. Torpaqda azotun 

toplanmasında yosunların rolu 

 

Qısa icmalı: Torpaqda ehtiyat münbitliyin 



yaranmasında azotfiksasiyasının əhəmiyyəti. 

Torpaqda yaşıl və göy-yaşıl yosunların 

tədqiq edilməsi. Anabaena və 

Phormidiumun torpaqda azotun fiksə 

edilməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 

водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.140-167 

 

mühazirə 



 

  2 


13.05.16 

 

Mövzu  № 14. 



   

Antropogen amillərin torpaq 

yosunlarına təsiri. 

Qısa icmalı: 

 

Torpağın 

şumlanmasının, 

becərilməsinin, suvarılmasının, gübrələnnməsinin 

torpaq yosunların torpaq profilində yayılmasında 

rolu. Üzvi və mineral gübrələrin torpaq yosunlarına 

təsiri. Növbəli 

əkinin torpaq yosunların 

gruplaşmasında rolu. 

 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

mühazirə 

 

  2 


20.05.16 


 

VI. 



İmtahanın keçirilməsi forması -yazılı, şifahi, dialoq və ya test. 

VII.  Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü: 

           Balların maksimum miqdarı – 100 bal. 



A)

 

Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 (imtahana keçid bal – 25) 

Dərsə davamiyyətə görə 10 

bal 

Mühazirə mətnlərinin tərtibatına görə 5 



bal 

Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə  

Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların 

qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı  və qiymətləndirmə üsulu dəqiq 

göstərilir. 

5 bal 


Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni 

fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə 

tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır). 

20 bal 


Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi) 

nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya 

dərslərinə əlavə olunur).   

10 bal 


 

B)

 

Semestr imtahanı  nəticəsinə görə - maksimum 50 bal 

Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir 

Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 25-dən az olmamalıdır. 

C)

 

Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar 

əsasında): 

91 – 100 bal 

əla A 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 



2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.81-87 

 

 

Mövzu  № 15. 

Torpaq yosunlarından gübrə 

kimi istifadə olunması və təcrübi əhəmiyyəti 

Qısa icmalı: 



 Yosunlardan gübrə kimi istifadə 

olunması. Torpaq yosunlarının münbitliyinin 

artırılmasında rolu. Süni yolla yosunların torpağa 

verilməsi. Yosunların torpağın azot balansının 

yaxşılaşmasında coxillik təcrübələrin nəticələri. 

Torpaq yosunlarının inkişafının tənzimlənməsi. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və 

lazımi səhifələr göstərilməklə): 

1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные 

водоросли. Изд-во »Наука»   Ленинград,1969, 

c.184-195 

2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və 

ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.88-90 

 

mühazirə 



 

  2 


27.05.16 


 

81 – 90 bal 



çox yaxşı B 

71 – 80 bal 

yaxşı C 

61 – 70 bal 

kafi 



51 – 60 bal 

qənaətbəxş  



51 baldan aşağı qeyri-kafi 

 



 

 

Müəllim:________dosent, k.t.e.n. Mustafayeva Z.R.___             İmza:_____________ 

                         

 (soyadı, adı, atasının adı) 

 

Tarix: ________15 fevral 2016-cı il_________________ 

Yüklə 75,15 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə