2
Sərəncam
Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin 100 illik yubileyinin keçirilməsi ilə bağlı
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev sərəncam imzalayıb.
Sərəncamda deyilir: ―2014-cü ilin may ayında Azərbaycanın xalq yazıçısı,
respublika Dövlət mükafatı laureatı, görkəmli dramaturq İlyas Məhəmməd
oğlu Əfəndiyevin anadan olmasının 100 illiyi tamam olur.
İlyas Əfəndiyev klassik ədəbi fikrin böyük ənənələri zəminində öz üslubunu
yaradan sənətkar kimi xalqımızın söz sənəti xəzinəsinə dəyərli töhfələr verib.
Yazıçının bədii nailiyyətlərlə zəngin irsi ədəbiyyatımızda yeni mərhələnin
təşəkkülünə səmərəli təsir göstərib. Azərbaycan teatr səhnəsinin müasir
simasının formalaşmasında İlyas Əfəndiyev dramaturgiyası özünəməxsus
əhəmiyyətli yer tutur.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini
rəhbər tutaraq, milli ədəbiyyatın inkişafında mühüm xidmətləri olan İlyas
Əfəndiyevin 100 illik yubileyinin keçirilməsini təmin etmək məqsədi ilə
qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan
Respublikasının Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə
birlikdə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təkliflərini nəzərə almaqla, xalq
yazıçısı İlyas Əfəndiyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirlər planını
hazırlayıb həyata keçirsin.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn
məsələləri həll etsin‖.
3
Tərtibçidən
"İlyas Əfəndiyev: Şeirə sığmayan ömür"
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassiki olmaqla milyonlarla oxucunun
və tamaşaçının məhəbbətini qazanmış, Azərbaycan ədəbiyyatı və teatrı tarixində
silinməz iz qoymuş İlyas Əfəndiyevin vəfatından 18 ilə yaxın vaxt ötür.
Yaratdığı əsərlərlə oxucunu düşündürmək, hisslərinə hakim kəsilmək, onu
gözəlliklər aləminə çəkib aparmaq, haqq-ədalət uğrunda mübarizəyə
ruhlandırmaq, həqiqətin tapılmasında hər kəsə yardımçı olmaq kimi ali
keyfiyyətlər az - az qələm sahibinə nəsib olur.
Dərin məna tutumu, ictimai fikrə hakim kəsilmək gücü ilə bir-birini
tamamlayan, XX əsr Azərbaycan cəmiyyəti həyatının bütün sahələrini güzgü kimi
əks etdirən aktual əsərləri ilə xalqın məhəbbətini qazanan İlyas Əfəndiyev belə
xoşbəxt taleli sənətkarlardandır.
Onun qələmindən çıxan hər söz, hər cümlə ―Bahar suları‖ kimi canlı və
qaynar idi. Onun ―Söyüdlü arx‖ından XX əsr Azərbaycan lirik nəsri su içdi,
―Körpüsalanlar‖ı qəlblərə sevgi, məhəbbət, səmimilik körpüsü saldı.
Masa arxasında üç dostun - qələm, kağız və sənətkar düşüncəsindən
yaranan ―Dağlar arxasında üç dost‖u isə dağlar qədər ucalaraq mənsub olduğu
xalqın kökü əsrlərin dərinliklərindən gələn ədəbiyyatının zirvəsinə qalxdı.
Parlaq yaradıcılığı ilə XX əsr Azərbaycan ədəbi prosesinin öncül
sıralarında şərəflə addımlayan İlyas Əfəndiyev həm də görkəmli dramaturq kimi
teatr sənətinin inkişafında da özünəməxsus xidmətin, cəfakeşliyin sahibi idi.
Bəli, təməli Mirzə Fətəli Axundov tərəfindən qoyulmuş Azərbaycan teatrı
nəhəng və möhtəşəm bir binadır. Onun hər mərtəbəsinin bir yaradıcısı var. Bu
sırada Mirzə Cəlil, Hüseyn Cavid, Cəfər Cabbarlı ilə yanaşı dayanmağa məhz
İlyas Əfəndiyevin qüdrəti çatdı. ―Çünki Azərbaycan milli teatr sənətinin ulu
binasının ən incə, lirik, həssas və qeyrətli mərtəbəsi artıq ―İlyas Əfəndiyev
Teatrı‖na məxsusdur.
İ.Əfəndiyev bədii yaradıcılığının ədəbi – estetik əhəmiyyəti, əsərlərinin
uzunömürlülüyü, populyarlığı baxımından ədəbiyyatımızın ən görkəmli
nümayəndələrindən biridir. Xalq, Vətən, cəmiyyət, insanlıq qarşısında mənəvi
borca fəal münasibət onun qəhrəmanlarının daxili aləmini müəyyən edir. Ədəbi –
ictimai fikir tariximizdə lirik – psixoloji üslubun inkişafı və böyük uğurları
bilavasitə İlyas Əfəndiyevin adı və əsərləri ilə bağlıdır.
İnamla söyləməliyik ki, Azərbaycan ədəbiyyatında heç bir dramaturq İlyas
Əfəndiyev qədər teatrla uzunmüddətli fəal yaradıcılıq əlaqəsi qurmamışdır.
Akademik Milli Dram Teatrda yazıçının bütün pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur.
Onun qələmindən çıxan və Azərbaycan dramaturgiyasının nadir incilərindən olan,
yüksək vətəndaşlıq pafosu, incə lirizmlə aşılanan bu pyeslər teatr sənətimizdə