Azərbaycan tarixində yüzlərcə parlaq şəxsiyyət olmuşdur



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/129
tarix14.03.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#31427
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129



 
SƏBUHİ ƏHMƏDOV 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AZƏRBAYCAN TARİXİNDƏN YÜZ  
ŞƏXSİYYƏT 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Ayna Mətbu Evi” 
Bakı – 2006 



 
Tarix  elmləri  namizədi,  Azərbaycan  Milli  Elmlər  Akademiyasının 
Azərbaycan  tarixi Muzeyinin heraldika şöbəsinin müdiri. Respublikanın daxilində 
və xaricində çap edilmiş 70-dən artıq elmi və elmi işlərin müəllifi. 
Əsas  əsərləri:  “Ağqoyunlu  qoşunları”  (2002-ci  il),  “Şirvanşahlar  
dövlətinin hərbi dəniz  donanması (IX-XIII əsrlər)” (2003-cü  il rus və Azərbaycan 
dillərində,  N.Əliyevlə  birlikdə),  “Azərbaycan  hərbi  tarixi  (ən  mühüm  hərbi-siyasi 
hadisələrin  xronoloji  xülasəsi)”,  (2004-cü    il,  rus  və  Azərbaycan  dillərində, 
N.Əliyevlə  birlikdə),  “Azərbaycanın  orta  əsr  silahları  (arxeoloji  materiallar 
əsasında)”,  (2005-ci  il  E.Cəfərov  ilə  birlikdə),  “Ak-Koyunlu-Osmanskaya  voyna 
(1472-1473  qodı)  (2006-cı  il,  Y.Ağayevlə  birlikdə)”  kitabları,  “Azərbaycan 
bayraqları” (2005-ci il, N.Vəlixanlı, Z.Dulayeva, R.Səfərova ilə birlikdə) kataloqu, 
“Azərbaycanın  hərbi  işi  tarixi  (I  cild)”    (2006-cı  il  M.Süleymanov,  Y.Ağayev, 
S.Məmmədovla  birlikdə) hərbi məktəblər üçün dərs vəsaiti. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 



 
Müəllifdən 
 
Azərbaycan  tarixində  yüzlərcə  parlaq  şəxsiyyət  olmuşdur.  Onların  hər 
birinin  həyatı,  yaradıcılıq  yolu  bugünkü  nəslə  örnək  ola  bilər.  Elə  bu  kitabı  da 
yazmaqda  məqsəd  vətənimizin  görkəmli  şəxsiyyətləri  barədə  danışmaq, 
Azərbaycanın keçmişini bu tarixi şəxsiyyətlərin həyat və yaradıcılığı prizmasından 
göstərməkdir. 
Topluya Azərbaycanın qədim keçmişindən ən yeni tarixədək keçdiyi uzun 
və keşməkeşli yolda izlərini qoymuş şəxiyyətlər haqqında yığcam məlumatlar daxil 
edilmişdir.  Elə  şəxsiyyətlər  haqqında  ki  tarixi  hadisələrdə  bilavasitə  iştirak  edib-
etməmələrindən  asılı  olmayaraq  əməlləri  ilə  onların  gedişinə  təsir  göstərmişlər. 
Sultanlar və şahlar; üsyançılar və inqilabçılar; sərkərdələr və  məmurlar; rəssamlar 
və ailmlər; həkimlər və şairlər; fbəstəkarlar və xeyriyyəçilər - bu insanların oxucu 
qarşısında  canlandırılan  taleləri  Azərbaycanın  tarixini  əyani  surətdə  təsəvvür 
etməyə imkan verir. 
İşə  təzə  başladıqda  tərəfimizdən  topluya  adları  salınacaq  tarixi 
şəxsiyyətlərin  geniş  siyahısı  tərtib  edilmiş  və  bu  siyahıda  yüzlərcə  (!)  görkəmli 
şəxsiyyətimizin adları qeyd olunmuşdu. İş prosesində biz tez-tez unudulmaz alim, 
gözəl insan, professor Əkrəm Cəfərin bu sözlərini xatırlayırdıq: "İnsanın ata-anası 
olmayanda ona yetim deyirlər. Daha böyük fəlakətdir ki, millət yetim qalsın. Yetim 
millət  kimə  deyərlər?  Öz  tarixini  bilməyən  millətlər  yetimdir.  Öz  dahilərindən, 
böyük  adamlarından  xəbərsiz  yaşayanlar  yetim  hesab  edilir.  Biz  elə  xalqıq  ki, 
böyük  dahilər,  dünya  miqyasında  şöhrət  tapan  adamlar  yetirmişik,  amma  başqa 
millətlər onlara sahib olmaq istəyiblər". 
Toplunun  məhdud  həcmi  bizə  siyahıya  adları  salınmış  bütün 
azərbaycanlılar  barədə  danışmaq  imkanı  vermədi.  Bu  səbəbdən  də  oxucunun 
diqqətinə təqdim edilən topluda 100 böyük azərbaycanlı haqqında məlumat vermək 
qərara  alındı.  Düzü,  ümumi  siyahıdan  100  nəfərin  adını  seçmək  çox  çətin  bir 
məsələ  idi.  Odur  ki  biz  müəyyən  bir  prinsiplə  hərəkət  etmək  qərarına  gəldik.  Bu 
prinsip dörd mühüm şərtə əsaslanırdı. 
Birinci  şərt.  Bizə  görə,  100  nəfər  sırasında  adı  dillər  əzbəri  olan 
şəxsiyyətlərlə yanaşı, bu və ya digər səbəbdən adları kölgədə qalmış, fəaliyyətləri 
əsasən mütəxəssislərə məlum olan şəxsiyyətlər də nəzərdən qaçırılmamalıdır. 
İkinci şərt. Topluya yalnız ömrünü başa vurmuş, həyat yolu tamamlanmış 
şəxslərin  adları  salınmalıdır.  Belə  ki,  yalnız  haqq  dünyasına  qovuşmuş  insanların 
həyat  yolunu  tam  nəzərdən  keçirmək,  tarixin  gedişində  onların  rolunu  və  yerini 
müəyyənləşdirmək mümkündür. 
Üçüncü şərt. Qeyd etdiyimiz kimi, məqsədimiz tarixi şəxsiyyətlərin həyat 
və yaradıcılığı prizmasından Azərbaycanın keçmişini göstərmək olmuşdur. Belə ki, 



 
topluya  adı  salınan  tarixi  şəxsiyyətlərimizi  xronoloji  ardıcıllıqla  verərkən  biz 
müəyyən tarixi dövrü əhatə etməyə çalışmışıq. Başqa sözlə desək, hər tarixi dövrə 
aid  1  -  2  dövlət  xadimi  və  ya  görkəmli  sərkərdə,  1  -  2  alim,  I  -2  mədəniyyət 
xadiminin  (yəni  hər  dövrdə  4  -  8  şəxsiyyət)  olması  əsas  götürülmüşdür.  Əlbəttə, 
riyaziyyat  qoxusu  gələn  bu  cür  yanaşma  bütün  şəxsiyyətlər  barəsində  danışmağa 
imkan verməmişdir. Məsələn, XIX əsrin sonu  - XX əsrin əvvəllərinin mədəniyyət 
xadimlərinin  siyahısı  tərtib  edilərkən  onların  sırasından  Həsən  bəy  Zərdabi  (ilk 
milli  qəzetimizin  naşiri)  və  Cəlil  Məmmədquluzadə  (təkcə  Azərbaycanda  deyil, 
Yaxın  və  Orta  Şərqdə  tanınan  və  sevilən  on  populyar  jurnalın  naşiri)  seçilmiş, 
ancaq bir çox digər görkəmli şəxsiyyətlərimiz siyahıdan kənarda qalmışdır. 
İş  prosesində  daha  bir  şərtə  -  dördüncü  şərtə  əməl  etmək  məcburiyyəti 
yaranmışdır.  Belə  ki,  bu  və  ya  digər  sahəni  təsvir  edərkən  eyni  vaxtda  fəaliyyət 
göstərmiş  onlarca  dahi  şəxsiyyətimizi  görürdük.  Məsələn,  XX  əsrin  20  -  30-cu 
illərinin  ədəbiyyatı  barədə  məlumat  vermək  lazım  gəldikdə  50-yə  yaxın  (!) 
görkəmli  adlandırıla  bilən  şəxsin  adları  üzə  çıxdı.  Onlardan  topluya  1  və  ya  2 
nəfəri  salmaq  məcburiyyəti  bu  şəxslər  sırasında  ən  birincilərin  və  ya  daha  çox 
yenilik  gətirənlərin  seçilməsinə  səbəb  oldu.  Nəticədə  onlarca  görkəmli 
şəxsiyyətimiz  topludan  kənarda  qaldı.  Ümid  edirik  ki,  bu  qəbildən  olan  növbəti 
kitabda bu topluya adları salınmamış insanlar barəsində məlumat vermək mümkün 
olacaq. 
100  nəfərin  siyahısı  tərtib  edildikdən  sonra  hər  bir  şəxs  barədə  olacaq 
oçerkin  forması  müəyyənləşdirilmişdir.  Forma  seçilərkən  kitabın  əsasən  orta 
məktəblərin son sinif şagirdlərinə ünvanlandığı nəzərə alınmışdır. 
Deyirlər ki, "tarix - böyük ustadın rəsm əsəridir". Yuxarıda sadaladığımız 
şərtlər nəticəsində  biz  bu rəsm  əsərinin təkcə  ayrı-ayrı fraqmentlərini verə  bildik. 
İnanmaq  istərdik  ki,  bu  fraqmentlər,  azacıq  da  olsa,  gənc  nəsildə  Azərbaycanın 
tarixi şəxsiyyətləri haqqında müəyyən təsəvvür yaradacaqdır. Yalnız öz keçmişini 
bilən,  onunla  fəxr  edən  insanlar  respublikada  aparılan  quruculuq  işlərini  milli 
zəmində  müvəffəqiyyətlə  başa  vurmağa  qadirdirlər.  Dahi  bəstəkar,  yazıçı, 
musiqişünas-alim Üzeyir Hacıbəyli hələ XX əsrin əvvəllərində demişdir: "Binanın 
son daşı heç vaxt bünövrə daşını inkar edə bilməz; etsə də, özü yuxarılarda dayana 
bilməz". 
 
S.Ə.Əhmədov 
 
 
 
 
 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə