2
AZƏRBAYCAN
MĠLLĠ
ELMLƏR AKADEMĠYASI
ARXEOLOGİYA VƏ ETNOQRAFİYA İNSTİTUTU
AZƏRBAYCAN
ETNOQRAFİYASI
ÜÇ CİLDDƏ
III CĠLD
ŞƏRQ-QƏRB
BAKI 2007
3
Baş redaktor: Teymur Bünyadov
Akademik
Redaksiya heyəti: Maisə Rəhimova
Qəzənfər Rəcəbli
Tofiq Babayev
Qabil Əliyev
Fəzail Vəliyev
Solmaz Məhərrəmova
ġirin Bünyadova
ISBN 978-9952-34-152-2
305.8/0094754-dc22
Etnoqrafiya - Azərbaycan
Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə. III cild.
Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, 568 səh.
Bu kitab Azərbaycan etnoqrafiyasının mühüm tərkib hissəsi olan mənəvi
mədəniyyət
məsələlərinə həsr edilmişdir. Cilddə xalqımızın çoxəsrlik tarixinə malik
xalq bayramları, qarşılıqlı yardım formaları, ağsaqqallıq və ağbirçəklik adətləri,
qonaqpərvərlik məsələləri şərh olunur. Eyni zamanda, əsərdə çoxsahəli musiqi
dünyası, elm və təhsil, ədəbiyyat, xalq təqvimi və xalq təbabəti, oyun və əyləncələr,
inamlar, dini görüşlər və digər sahələr işıqlandırılır.
© "ġərq-Qərb", 2007
4
ÖN SÖZ
Turana qılıncdan daha kəskin ulu qüvvət,
Yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət!
Hüseyn Cavid
Azərbaycan ərazisinin genişliyinə və əhalisinin sayına görə əsrlər boyu
Qafqazda aparıcı rola malik olmuşdur. Xalqımız bu əlverişli və müqəddəs məkanda
özünün çoxəsrlik mənəvi mədəniyyətini inkişaf etdirir, onu yeni-yeni çalarlarla daha
da zənginləşdirir.
Respublikamızda azərbaycançılıq ideologiyasını daha da inkişaf etdirən, xalqı
birliyə, bütövlüyə, ayrılmazlığa istiqamətləndirən böyük öndərimiz Heydər Əliyev
yazır: "Müstəqil Azərbaycan dövlətinin əsas ideyası azərbaycançılıqdır. Hər bir
azərbaycanlı öz milli mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir". Alimlərimiz
"Azərbaycan etnoqrafiyası"nın üçüncü cildini qələmə alarkən bu ideologiyadan
bəhrələnmiş, onu rəhbər tutmuşlar.
Maddi mədəniyyətlə yanaşı mənəvi mədəniyyət də etnoqrafiya elminin tərkib
hissəsi, aparıcı qollarından sayılır. Minilliklərdən üzü bəri gələn mənəvi
mədəniyyətimiz təkcə Şərqdə deyil, ümumdünya miqyasında, beynəlxalq aləmdə
şərəfli yer tutur.
Dərin məzmunu, əhatəliliyi və əhəmiyyətliliyi ilə seçilən "Azərbaycan
etnoqrafiyası"nın üçüncü cildi ilk dəfədir ki, qələmə alınır. Böyük zəhmətin və gərgin
əməyin məhsulu olan bu araşdırmanın ərsəyə gəlməsində zəngin çöl-etnoqrafik
materialları və bu sahədə aparılan etnoqrafik tədqiqatlar əsas yer tutur. Bununla
yanaşı, əsərdə çoxsaylı dəyərli mənbələr, xarici və yerli səyyahların qeydlərindən,
arxeologiya və tarix elminin nailiyyətlərindən, arxiv materiallarından, muzey
kolleksiyalarından, ədəbiyyat, folklor, musiqi, tətbiqi-sənət, memarlıq və s. elm
sahələrinə həsr olunmuş araşdırmalardan və bu sahəyə dair dövri mətbuatda çıxan
yazılardan geniş istifadə edilmişdir.
Böyük elmi-praktik və tərbiyəvi əhəmiyyətə malik olan "Azərbaycan
etnoqrafiyası"nın üçüncü cildinin meydana çıxması Azərbaycan tarixi, arxeologiyası,
ədəbiyyatı, folkloru, incəsənəti və dil tarixinin yazılmasına öz töhfəsini verəcək,
onların daha dolğun, məzmunlu və zəngin olmasına şərait yaradacaqdır.
Böyük öndərimiz Heydər Əliyev xalqımızın mənəvi dünyasını yüksək
qiymətləndirərək qeyd edir: "Xalq bir çox xüsusiyyətləri ilə tanınır, sayılır və dünya
xalqları içərisində fərqlənir. Bu xüsusiyyətlərdən ən yüksəyi, ən böyüyü
mədəniyyətdir". Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev başqa bir münasibətlə qeyd edir:
"Azərbaycançılıq öz milli mənsubiyyətini qoruyub saxlamaq, milli-mənəvi dəyərlərini
qoruyub saxlamaq, eyni zamanda onların ümumbəşəri dəyərlərlə sintezindən,
inteqrasiyasından bəhrələnmək və hər bir insanın inkişafının təmin olunması
deməkdir".