AzSığorta Açıq Səhmdar Cəmiyyəti
31 Dekabr 2010-cu il tarixinə Mühasibat Uçotunun Əsas Prinsipləri və Hesabatların Tərtib Edilməsinə
qeydlər
(Pul vahidi: Manat (AZN))
1.
CƏMİYYƏT HAQQINDA MƏLUMAT
“AzSığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (bundan sonra “Cəmiyyət”) 11 oktyabr 2006-cı il tarixdə “AzSığorta” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti kimi
Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi əsasında yaradılmışdır. 24 sentyabr 2007-ci il tarixdə Cəmiyyətin təşkilati hüquqi forması dəyişərək Açıq
Səhmdar Cəmiyyətinə çevrilmişdir.
“AzSığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə sığorta fəaliyyəti göstərmək üçün Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi tərəfindın qeydiyyat
nömrəsi 81 olmaqla 18 oktyabr 2007-c il tarixli 018924 nömrəli lisenziya verilmişdir. Lisenziyanın müddəti 22 noyabr 2011-ci il tarixinədəkdir.
Şirkətin Nizamnamə kapitalı hər birinin dəyəri 46,636.83 manat olan 100 paydan ibarət olmaqla, 4,643,683 manat (dörd milyon altı yüz qırx üç
min altı yüz səksən üç) manat təşkil edir. Nizamnamə kapitalında səhmdarların payı aşağıdakı kimidir:
31.12.2010
31.12.2009
İsmayılov Hikmət Abuzər oğlu
100%
100%
Cəmiyyətin hüquqi ünvanı: Bakı şəhəri, M.Muxtarov küçəsi, 190.
2.
TƏQDİMATIN ƏSASLARI
Şirkət mühasibat yazılışlarını Azərbaycanın sığorta və mühasibat uçotu qaydaları əsasında aparır. Bu maliyyə hesabatları Azərbaycan
Respublikasının sığorta və mühasibat qaydaları əsasında hazırlanmış və zəruri düzəlişlər edilmişdir.
Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında hesabat tarixinə aktiv və öhdəliklərin qeyd olunmuş məbləğlərinə və hesabat dövründə gəlir və xərclərin
qeydə alınmış məbləğlərinə təsir edə biləcək hesablamalardan istifadə olunur.
Əməliyyat valyutası
Təqdim olunan maliyyə hesabatlarında əməliyyat valyutası Azərbaycan manatıdır (“AZN”).
3.
UÇOT SİYASƏTLƏRİ
Aşağıdakı uçot siyasətləri əsaslı surətdə əhəmiyyətli olan maddələrə müvafiq olaraq müəssisənin maliyyə hesabatlarında tətbiq eidlmişdir.
Uçot metodu
Maliyyə hesabatları ilkin dəyər konsepsiyası əsasında hazırlanmışdır.
Əsas əməliyyat gəliri
Əsas əməliyyat gəliri hesablama metodu əsasında tanınır və tanınma sığortalı ilə müqavilənin bağlandığı andan başlanır.
Digər gəlirlər
Digər gəlirlər aidiyyatı əməliyyatlar başa çatdıqda gəlir hesabının kredit hissəsinə müvafiq yazılış edilir. Əməliyyat xərcləri və digər xərclər adətən
mallar alındıqda və ya xidmətlər yerinə yetirildikdə hesablama metodu ilə qeyd olunur.
Pul vəsaitləri və ekvivalentləri
Pul vəsaitləri nağd pul vəsaitləri, bank hesablarında saxlanılan və tələblər üzrə verilən pul vəsaitləridir.
Pul vəsaitlərinin ekvivalentləri ödəmə müddəti üç ayadək olan pul vəsaitlərinin əvvəlcədən məlum olan məbləğinə asan çevrilə bilən və dəyərin
dəyişməsi kimi cüzi riskə məruz qalan qısamüddətli qoyuluşlardır. Pul vəsaitlərinin ekvivalentlərinə hesabat ilinin sonunda xalis pul vəsaitləri və
onların ekvivalentlərinə əlavə edilən hər-hansı bank overdraftı da daxildir.
Banklarda yerləşdirilmiş əmanətlər
Banklarda yerləşdirilmiş əmanətlər qarşı tərəfə pulun birbaşa verilməsindən yaranır. Banklarda yerləşdirilmiş əmanətlər pul vəsaitinin qarşı tərəfə
ödəmə şəklində verildikdə qaytarılır.
Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiyalar
Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiyalar müəyyənləşdirilən və sabit ödənişli borc qiymətli kağızlarıdır. Bu cür qiymətli kağızlar ilk olaraq
ədalətli dəyər üztəgəl birbaşa əməliyyat xərcləri məbləğində tanınır.
Debitor borclar və qabaqcadan ödənişlər
Debitor borclar sığortalanan şəxslərdən alınacaq birbaşa sığorta ödənişlərindən, təkrarsığorta və riski başqa tərəfə verən şirkətdən alınacaq sığorta
mükafatlarından və iddialar üzrə riskin digər tərəfə transferi nəticəsində debitor borclarından və digər vəsaitlərdən ibarətdir. Təkrarsığorta üzrə
debitor və kreditorlar bunun üçün hüquqi əsas olduqda əvəzləşdirilir. Debitor borclar sığorta müqaviləsi bağlandığı tarixdə qeydə alınır və xidmətlər
göstərildiyi zaman mənfəət və zərər hesabatına silinir. Qabaqcadan ödəmələr ödəmə tarixində qeydə alınır və xidmətlər yerinə yetirildikdə mənfəət
və zərər hesabatına daxil edilir.
Torpaq, tikili, avadanlıq və amortizasiya
Aktiv kimi tanına bilən torpaq, tikinti və avadanlıq obyekti əldə olunan zaman ilkin dəyəri əsasında tanınır. Ilkin dəyər ödənilmiş pul və ya pul
ekvivalentlərinin məbləğinə və ya ödənilmiş hər hansı digər əvəzləşdirmənin ədalətli dəyərinə bərabərdir. Əsas vəsaitlər yığılmış köhnəlmə və hər
hansı qiymətdən düşmə zərəri çıxılmaqla ilkin dəyərlə tanınır. Torpaq istisna olmaqla əsas vəsaitlərin köhnəlməsi “azalan qalıq metodu” əsasında
aktivlərin illik köhnəlmə dərəcələrini istifadə etməklə hesablanır:
Bina və tikililər
7%
Maşın və avadanlıqlar
25%
Nəqliyyat vasitələri
25%
Digər aktivlər
20%
Hər bir maliyyə ilinin sonunda aktivlərin qitmətdən düşmə zərərini müəyyən etmək üçün ilkin dəyərə əsaslanan balans dəyəri ilə bərpa oluna bilən
dəyəri müqayisə edilir. Əgər balans dəyəri bərpa oluna bilən dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə artıq olarsa, bu iki dəyər arasındakı fərq mənfəət və
zərər haqqında hesabatda xərc kimi göstərilməklə balans dəyəri bərpa oluna bilən dəyərə qədər silinir.
Qeyri-maddi aktivlər və amortizasiya
Qeyri-maddi aktiv aşağıdakı meyarlara cavab verdikdə tanınır:
Bu aktiv fiziki formaya malik olmayan qeyri-monetar aktiv olmalıdır;
Ayrıca tanına bilməlidir;
Müəssisə aktiv üzərində nəzarət imkanına malik olmalıdır;
Gələcəkdə iqtisadi səmərələr yaratmalıdır;
Gələcəkdə iqtisadi səmərələrin müəssisəyə daxil olacağı ehtimalı olmalıdır;
Aktivin dəyəri etibarlı qiymətləndirilməlidir
Bu meyarlardan hər hansı yerinə yetirilmədikdə xərclər qeyri-maddi aktiv kimi deyil, onların yarandığı dövrün xərcləri kimi tanınır. Qeyri-maddi
aktivlərin tanınması onların ilkin dəyəri əsasında aparılır. Cəmiyyət ilkin tanınmadan sonra qeyri-maddi aktivi amortizasiya çıxılmaqla ilkin dəyər
ilə uçota alır (“ilkin dəyər modeli”). Qeyd etmək lazımdır ki, faydalı istifadə müddətinə malik qeyri-maddi aktivlər amortizasiya oluna bilərlər,
faydalı istifadə müddətləri qeyri-müəyyən olan qeyri-maddi aktivlər isə amortizasiya oluna bilməzlər. Cəmiyyət faydalı istifadə müddətinə malik
qeyri-maddi aktivlərə amortizasiyanı “düz xətt metodu” ilə hesablayır. Bundan əlavə, balans dəyəri təyin edilmiş ədalətli dəyərlə müqayisə edilməli
və ədalətli dəyər balans dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olduqda, balans dəyərindən qiymətdən düşmə zərəri çıxılmalıdır. Aktiv qiymətdən
düşmüş olduqda, ona amortizasiyanın standart qaydalarının tətbiq edilməsi davam etdirilməlidir.
Ehtiyatlar
Ehtiyatlar ilkin dəyər və ehtimal edilən satış dəyərindən daha az olan dəyərlə qiymətləndirilir.
Vergilər
Vergilərin məbləği balans tarixinə qüvvədə olan vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq hesablanır.
Mənfəət vergisi
Mənfəət vergisi xərcləri cari vergilərdən və təxirə salınmış vergilər üzrə xərclərdən ibarətdir.
Cari mənfəət vergisi – balans hesabatı tarixinə qüvvədə olan vergi dərəcələrini istifadə etməklə dövr üzrə gözlənilən vergiyə cəlb olunan mənfəət
əsasında hesablanır. Hesabatdakı bəzi gəlir və xərclərin digər dövrlərdə vergi bazasına aid ediləcəyinə (müvəqqəti fərqlər) və bəzi maddələrin heç
bir vaxt vergi bazasını hesablayarkən istifadə edilməyəcəyinə görə (daimi fərqlər) vergi mənfəəti hesabatdakı mənfəətdən fərqlənir.
Təxirə salınmış mənfəət vergisi – cari və keçmiş dövrlərin maliyyə hesabatlarında tanınan əməliyyat və hadisələrin qiymətləndirilmiş gələcək vergi
nəticələridir. Təxirə salınmış vergi elə mühasibat qeydidir ki, müvəqqəti fərqlər üzrə nəticələnə biləcək uçot mənfəəti və vergi mənfəəti arasında
mövcud olan əlaqə ilə bağlı istənilən təhrifin aradan qaldırılmasını təsvir edir.
Təxirə salınmış vergi öhdəlikləri - vergi tutulan müvəqqəti fərqlər ilə əlaqədar gələcəkdə ödənilməli olan mənfəət vergisinin məbləğidir. Vergi
tutulan müvəqqəti fərqlərin mövcud olduğu yerlərdə vergi xərci nəzərdə tutulan gələcək vergi xərci vasitəsilə artırılır və öhdəlik kimi mühasibat
balansında tanınır.
Təxirə salınmış vergi aktivləri - çıxılan müvəqqəti fərqlərin nəticəsi kimi yaranan və gələcək dövrlərdə əvəzi alınmalı olan mənfəət vergisi
məbləğləridir.
Təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəliklərinin qiymətləndirilməsi – aktivin realizasiya olunacağı və ya öhdəliyin yerinə yetiriləcəyi dövrə tətbiq
edilməsi gözlənilən balans hesabatı tarixinə qüvvədə olan vergi dərəcələri əsasında qiymətləndirilməlidir. Lakin balans hesabatı tarixinə
hökumət gələcək illərdə vergi dərəcəsini dəyişəcək qanunvericilik aktlarını qəbul edərsə, bu zaman gələcəkdə qüvvədə olacaq dərəcə istifadə
olunmalıdır.
Birbaşa səhmdar kapitalına təsir edən əməliyyatlar istisna olmaqla, təxirə salınmış vergi xərci və ya gəliri birbaşa mənfəət və ya zərər hesabında əks
etdirilir. Səhmdar kapitalına təsir edən əməliyyatlarla bağlı təxirə salınmış vergilər səhmdar kapitalında öz əksini tapır.
İnvestisiyalar
Digər müəssisələrin qiymətli kağızlarına və aktivlərinə qısamüddətli və uzunmüddətli investisiyalar ilkin dəyər və ehtimal edilən satış dəyərindən
daha az olan dəyərlə tanınır.
Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiyalar
Adətən aşağıdakı beş meyara uyğun olduğu zaman investisiyalar “ödəniş müddətinə qədər saxlanılan investisiyalar” kimi təsnifləşdirilir:
qeyri-törəmə aktivlərdir;
sabit və ya müəyyənləşdirilə bilən ödənişlərdir;
sabit ödəmə müddətinə malik olmalıdırlar;
müəssisənin aktivləri ödəniş müddətinə qədər saxlamaq üzrə kəskin niyyəti vardır;
müəssisənin aktivləri ödəniş müddətinə qədər saxlamaq üçün maliyyə imkanına malikdir.
Qiymətləndirilmiş öhdəliklər
Gələcəkdə yaranacaq öhdəlik ehtimal edildikdə, bu ehtimal yarandığı andan bəri qeyd edilmiş öhdəlik qiymətləndirilmiş öhdəlik kimi tanınır.
Sığorta əməliyyatları
Sığorta haqqı – risklərin qəbul edilməsi və ya bölüşdürülməsi müqabilində sığorta qanunvericiliyinə uyğun olaraq, sığorta müqaviləsində nəzərdə
tutulan qaydada sığortalının sığortaçıya ödəməli olduğu pul məbləğidir.
Baza sığorta haqqı – sığorta müqaviləsi üzrə hesablanmış sığorta haqqından həmin müqavilənin bağlanması üzrə göstərilən vasitəçilik xidməti üçün
komisyon muzdu (hesablanmış sığorta haqqının 15%-dən çox olmamaqla) çıxıldıqdan sonra qalan məbləğdir.
Qazanılmamış sığorta haqqı – sığorta haqqının sığorta təminatının qüvvədə olma müddətinin hesablama tarixindən sonrakı dövrünə aid olan
hissəsidir.
Qazanılmış məcmu sığorta haqları – hesabat dövrü ərzində bağlanmış sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə hesablanmış məcmu sığorta
haqlarının və hesabat dövrünün əvvəlinə qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatını çıxdıqdan sonra qalan məbləğdir.
Sığorta ödənişi – sığorta hadisəsi baş verdikdə, qanunvericiliyə, həmçinin sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq sığortaçı tərəfindən ödənilən maliyyə
kompensasiyasıdır.
Sığorta ehtiyatları
Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı – Sığorta mükafatının qazanılmayan hissəsi üçün ehtiyat balans hesabatı tarixinə qüvvədə olan və müddəti
bitməyən qaydaların şərtləri ilə əlaqəli dövrdə qəbul olunmuş və vaxtaşırı hesablanan sığorta mükafatlarının bir hissəsini ifadə edir.
Zərərlər ehtiyatı – yekun zərərlər üçün hesablamaları əks etdirir. Zərərlər ehtiyatına bildirilmiş, lakin tənzimlənməmiş zərərlər ehtiyatı (BTZE) və
baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatı (BVBZE) daxildir. İddialarla bağlı xərclərin tənzimlənməsi üzrə hesablamalar hər iki ehtiyata
(BTZE) və (BVBZE) daxil edilir. BTZE sığortaçıya bildirilmiş, lakin hesabat tarixinə qədər tənzimlənməmiş hər bir tələb üzrə hesablalnır. BVBZE
verilmiş sığorta ödənişlərinə əsasən hesabat tarixinə üçbucaq metodu ilə hesablanmış BVBZE, hesabat tarixinə hesablanmış BTZE-nin 50%-i və
hesabat tarixindən əvvəlki 4 rüb ərzində qazanılmış məcmu sığorta haqlarının 10%-nin böyük olanı əsasında hesablanır. Yekun düzəlişlər
yarandıqları dövr üzrə mənfəət və zərər haqqında hesabatda əks olunur.
Təkrarsığorta
Təkrarsığorta sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə sığortaladığı və ya təkrarsığortaladığı risklərin bütövlükdə, yaxud bir hissəsinin sığorta
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada təkrarsığortaçı ilə bölüşdürülməsi və ya təkrarsığortaçıya ötürülməsidir. Cəmiyyət biznesin normal
gedişində təkrarsığorta üzrə riskləri digər şirkətə verir. Lakin, risk və təkrarsığortanın digər tərəfə verildiyi təkrarsığorta müqavilələri Cəmiyyəti
sığortalanan şəxslər qarşısındakı öhdəliklərindən azad etmir. Aktivlərin təkrarsığortasına ödənilmiş iddialar üçün təkrarsığorta şirkətlərindən debitor
borcları, o cümlədən, zərərləri tənzimləyən iddialar və Cəmiyyətə verilən sığorta mükafatları daxildir. Təkrarsığorta üzrə kreditor borclar
təkrarsığortaçıya təkrarsığorta ödənişlərinin köçürülməsi üzrə Cəmiyyətin öhdəliyidir və Cəmiyyətin təkrarsığorta halları ilə bağlı iddialarındakı
payıdır. Təkrarsığortalar tərəfindən ödəniləcək vəsaitlər təkrarsığorta siyasəti ilə bağlı iddia öhdəliyinə münasib şəkildə hesablanır. Sığorta riskini
digər tərəfə verməyən təkrarsığorta müqavilələri birbaşa balansda əks edilir və digər alınacaq vəsaitləri va ya ödəniləcək vəsaitləri maddəsinə daxil
edilir. Depozit aktivlər və ya öhdəliklər ödənilmiş və ya alınmış məbləğdən dəqiq müəyyənləşdirilmiş sığorta haqları və ya təkrarsığortalanan şəxs
tərəfindən tutulmalı haqlar çıxılmaqla tanınır.
Xalis əldə etmə gəlirləri
Cəmiyyət qəbul edilmiş yeni sığortalara görə komissiyalar ödəyir və təkrarsığortaçıya verilən riski köçürülmüş sığorta mükafatlarına görə
komissiyalar alır. Bu növ, komissiya mənfəət və zərər haqqında hesabatda sığorta fəaliyyəti bölməsində qeydə alınır.
Sığorta fəaliyyəti ilə bağlı olmayan xidmətlər
Sığorta ilə bağlı olmayan xidmətlər birbaşa balansda hesabat edilərək riskin köçürülmədiyi əməliyyatları əks etdirir. Aktiv və ya öhdəlik geri
ödənilmiş məbləğlər və tutulmuş hər hansı komissiyalar çıxılmaqla alınmış məbləğlər ilə tanınır.
Xarici valyuta əməliyyatı
Cəmiyyətin əməliyyat valyutası manatdır. Xarici valyutada olan monetar maddələr (kassa qalığı, hesab qalığı, debitor borclar, kreditor borclar,
öhdəliklər və s.) Cəmiyyətin balans hesabatının bağlandığı tarixə (31 dekabr) olan valyuta məzənnəsindən istifadə etməklə hesabat verdiyi
valyutaya dəyişilir. Xarici valyutada olan maya dəyəri ilə qiymətləndirilən qeyri-monetar maddələr tanınmış maya dəyəri nəticəsində ilkin
əməliyyatın aparıldığı zaman mövcud olan valyuta məzənnəsi istifadə olmaqla çevrilir. Xarici valyutada olan ədalətli dəyər ilə qiymətləndirilən (və
ya yenidən qiymətləndirilmiş) qeyri-monetar maddələr ədalətli dəyər müəyyən edilən (və ya yenidən qiymətləndirilmə aparılan) günə olan valyuta
məzənnəsi istifadə olunmaqla çevrilir.
Xarici valyuta ilə ifadə olunmuş monetar maddələr ilə əlaqədar yaranan məzənnə fərqləri mənfəət və zərər haqqında hesabat vasitəsilə mühasibat
uçotuna daxil edilir. Qeyri-monetar maddələrlə bağlı digər mənfəət və ya zərərin mənfəət və zərər haqqında hesabat vasitəsilə tanındığı hallarda
yaranan məzənnə fərqləri də həmçinin bu hesabatlara daxil edilir. Mənfəət və ya zərərlər kapital vasitəsilə tanındığı hallarda müvafiq olaraq,
məzənnə fərqləri də həmçinin kapital vasitəsilə tanınır.
Xarici valyuta balansında istifadə olunan əsas dərəcə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının (“ARMB”) rəsmi məzənnələri əsasında aşağıda
göstərilib:
31.12.2010 31.12.2009
AZN/ 1 ABŞ dolları 0.7979 0.8031
AZN/ 1 Avro 1.1056 1.1499
Əvəzləşdirmə
Maliyyə aktivləri və öhdəlikləri yalnız o zaman əvəzləşdirilir ki, qarşılıqlı əvəzləşdirmənin həyata keçirilməsi üçün qanuni hüquq mövcud olmalı,
iki alətin qarşılıqlı əvəzləşdirilməsi niyyəti və hər iki müqavilənin eyni zamanda reallaşdırılması niyyəti olsun.
İşçi heyəti ilə bağlı xərclər və aidiyyatı ayırmalar
Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin tələblərinə uyğun olaraq Cəmiyyət işçilərin əmək haqlarından məcburi sosial sığorta haqları tutur və
onları Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna köçürür. Bundan əlavə bu tip təqaüd sistemi işəgötürən tərəfindən işçilərin əmək haqqı fondunun müəyyən
faizi kimi Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna məcburi sosial sığorta haqları ayırmalarını nəzərdə tutur. Təqaüdə çıxdıqda təqaüdlə bağlı bütün
ödənişlər Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən yerinə yetirilir. Cəmiyyət Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun qaydalarından əlavə ümumi əmək
haqqı ödənişlərinin faizi kimi hesablanmış işçilər tərəfindən cari yardımları tələb edən pensiya ilə bağlı hər hansı fərdi qaydalara malik deyildir.
Bundan başqa, Cəmiyyətdə hesablanması tələb olunan pensiya müavinətləri və ya kompensasiya edilən digər mühüm müavinətlər mövcud deyildir.
Səhmdar kapitalı
Səhmdar kapitalı ilkin dəyər ilə tanınır. Səhmdarların pulu vəsait şəklində deyil, aktiv və ya başqa formada kapitala əlavələr etdikdə onların dəyəri
əməliyyatın aparıldığı tarixə ədalətli dəyər ilə qeydə alınır.
Gəlirlər
2010-cu il üzrə cəmiyyətin gəlirlərinin açıqlaması aşağıdakı kimi olmuşdur:
2010
2009
birbaşa sığorta üzrə sığorta haqları üzrə
15249849,72
10359249,20
təkrarsığorta üzrə təkrar sığorta haqları
334570,16
384883,21
sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payı üzrə
27391,79
69675,76
təkrarsığortaya verilmiş müqavilələr üzrə komissyon muzdlar üzrə 11530,82
267982,47
investisiya gəlirləri üzrə
877963,15
516000,54
Sair gəlirlər
31777,16
60111,68
Xərclər
2010-cu il üzrə cəmiyyətin xərclərinin açıqlaması aşağıdakı kimi olmuşdur:
2010
2009
verilmiş sığorta ödənişləri və sığorta məbləğləri üzrə
-1375993,78
-3479776,84
qaytarılan sığorta haqları üzrə
-41111,43
-99194,07
təkrarsığortaya verilmiş sığorta haqları
-962783,79
-2099046,83
Xalis sığorta ehtiyyatlarının dəyişməsi (müsbət və ya
mənfi)
-2886928,82
-581271,88
qarşısıalınma tədbirləri fonduna ayırmalar üzrə
-230213,12
-102756,73
sığorta fəaliyyəti üzrə sair xərclər
-58341,06
-24873,25
İşlərin aparılması xərcləri
-4244602,49
-2983601,21
Sair xərclər
-91570,78
-148597,96
Mənfəət vergisi hesablanan zamanı nəzərə alınmayan
xərclər
-832507,10
-80474,29
4.
İŞLƏRİN APARILMASI XƏRCLƏRİ
2010
2009
Əmək haqqı və onunla əlaqəli xərclər
1,686,333
1,529,613
DSMF-ə ayırmalar
369,216
278,957
Əsas vəsaitlərin köhnəlməsi
338,828
317,105
Reklam xərcləri
154,518
194,878
Təmir xərcləri
76,940
89,129
Rabitə xərcləri
104,117
90,428
Sığorta agentlərinə mükafatlar
928,811
167,672
Yanacaq xərcləri
73,608
56,547
Dəftərxana ləvazimatı
18,618
15,101
Blank xərcləri
100,869
50,628
İcarə xərcləri
66,684
29,892
Bank xidməti
28,830
38,697
Tədris xərcləri
27,744
21,814
Sair xərclər
269,486
103,140
4,244,602
2,983,601
5.
ƏSAS VƏSAİTLƏR
Əsas vəsaitlər aşağıdakılardan ibarətdir:
Bina və
tikililər
Maşın və
avadanlıqlar
Nəqliyyat
vasitələri
Mebel və sair
avadanlıqlar
CƏMİ
Dəyəri:
31 Dekabr 2009-cu il
238,655
210,464
884,183
284,480
1,617,782
Əlavələr
673,400
38,467
408,851
20,998
1,141,716
Silinmələr
-
-
(204,302)
-
(204,302)
31 Dekabr 2010-cu il
912,055
248,932
1,088,732
305,477
2,555,196
Yığılmış amortizasiya
31 Dekabr 2009-cu il
46.705
87,612
281,800
97,970
514,087
Cari il üzrə
60,907
31,262
214.164
32,619
338,952
Silinmələr
-
-
(69,971)
-
(69,971)
31 dekabr 2010-cu il
107,612
118,874
425,993
130,589
783,068
Qalıq dəyəri:
31 Dekabr 2009-cu il
191,950
122,852
602,383
186,510
1,103,694
31 Dekabr 2010-cu il
804,442
130,058
662,739
174,888
1,772,127
12
6.
EHTİYATLAR
7.
DEBİTOR BORCLAR
8.
PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ ONLARIN EKVİVALENTLƏRİ
31 Dekabr tarixinə nağd vəsaitlər və onların ekvivalentləri aşağıdakılardan ibarətdir:
9.
NİZAMNAMƏ KAPİTALI
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Cəmiyyətin nizamnamə kapitalı 31 dekabr 2009-cu il tarixinə
643,683.9 manat bölüşdürülməmiş mənfəəti hesabına artırılaraq, hər birinin nominal dəyəri
46,436.83 manat olmaqla 100 ədəd adi adlı səhmdən ibarət olmaqla 4,643,683 manat təşkil
etmiş və səhmdarlar tərəfindən tam ödənilmişdir.
10.
ƏLAVƏ KAPİTAL
03 sentyabr 2010-cu il tarixində Cəmiyyətin Yevlax şəhərində yerləşən iki mərtəbəli qeyri yaşayış binası
yenidən qiymətləndirilərək, dəyəri 356,442.5 manat artırılmışdır. Müvafiq yazılış balansın əlavə kapital
maddəsinə edilmişdir.
2010
2009
Materiallar
47,776
45,971
Azqiymətli tezköhnələn əşyalar
15,542
11,449
63,318
57,420
2010
2009
Birbaşa sığorta üzrə
1,270,193
1,276,142
Təkrar sığortaya qəbul edilənlər üzrə
63,432
43,074
İşçi heyəti üzrə
14,300
20,335
Sair debitorlar
2,796
1,237
1,350,721
1,340,788
2010
2009
Kassada yığılan nağd vəsait
29,263
164,145
Bankdakı nağd vəsait:
AZN
1,872,608
450,167
USD
655,781
68,741
Bankdakı deposit hesablar
AZN
7,679,000
1,561,000
USD
2,503,726
3,801,256
12,740,379
6,045,310
13
11.
MALİYYƏ ALƏTLƏRİ VƏ ONLARIN ƏDALƏTLİ DƏYƏRİ
Maliyyə alətləri bir müəssisənin maliyyə aktivlərinin və digər müəssisənin maliyyə
öhdəliyinin yaranmasına səbəb olan hər hansı sənəd və ya müqavilədir. Bu ikili aspekt hər
zaman mövcud olmalıdır. Əgər bu aspektlərdən hər hansı biri mövcud deyilsə, onda müqavilə
maliyyə aləti deyildir.
Ədalətli dəyər, məcburi satış və ya ləğvetmə halları istisna olmaqla, maraqlı tərəflər arasında
cari əməliyyat zamanı maliyyə alətinin mübadilə edilə bildiyi məbləği əks etdirir və sərbəst
katirovkası olan bazar qiymətləri ilə təsdiqlənir.
Maliyyə alətlərinin təxmin edilən ədalətli dəyəri Cəmiyyət tərəfindən mövcud bazar
məlumatlarından (əgər mövcud olarsa) və müvafiq qiymətləndirmə metodlarından istifadə
etməklə müəyyən edilmişdir. Lakin, təxmin edilən ədalətli dəyərin müəyyən edilməsi üçün
bazar məlumatlarını şərh edərkən peşəkar mülahizələr irəli sürmək tələb edilir. Maliyyə
alətlərinin ədalətli dəyərini müəyyən edərkən Rəhbərlik bütün mövcud bazar məlumatlarından
istifadə edir.
Maliyyə aktivləri
Pul vəsaiti, digər müəssisədə kapital aləti (yəni, bir qayda olaraq səhmlər), digər müəssisədən
pul vəsaiti almaq üzrə müqavilə hüququ, müəssisənin əlverişli şərtlər əsasında öz maliyyə
aktivlərini və öhdəliklərini mübadilə etməsi üzrə müqavilə hüququ, müəssisənin ödənişi öz
səhmlərinin potensial olaraq dəyişən sayı formasında qəbul etməsini tələb edən müqavilə
hüququ, müəssisənin öz səhmlərinin sabit sayı üzrə hesablaşması ilə əlaqədar törəmə
müqavilə maliyyə aktivləri hesab olunur.
Sığorta fəaliyyətinə aid olan aktivlər istisna olmaqla, bütün monetar aktivlər müddət
baxımından “tələb edilənədək və bir ildən az” kateqoriyasına daxil olduğu üçün, onların
ədalətli dəyəri təxminən balans dəyərinə bərabərdir.
Maliyyə öhdəlikləri
Digər müəssisəyə pul vəsaitinin ödənilməsi ilə əlaqədar müqavilə öhdəliyi (kreditor borclar,
kreditlər), müəssisə üçün əlverişli ola bilməyən maliyyə aktivləri və ya maliyyə öhdəliklərinin
mübadiləsi ilə əlaqədar olan müqavilə öhdəliyi, müəssisənin ödənişi öz səhmlərinin potensial
olaraq dəyişən sayı formasında həyata keçməsini tələb edən müqavilə öhdəliyi, müəssisənin
öz səhmlərinin sabit sayı üzrə hesablaşması ilə əlaqədar törəmə müqavilə öhdəliyi maliyyə
öhdəlikləri hesab olunur.
Sığorta fəaliyyərinə aid olan öhdəliklər istisna olmaqla, bütün monetar öhdəliklər müddət
baxımından “tələb edilənədək və bir ildən az” kateqoriyasına daxil olduğu üçün, onların
ədalətli dəyəri təxminən balans dəyərinə bərabərdir.
Maliyyə aktivi və ya maliyyə öhdəliyinin amortizasiya edilmiş dəyəri və effektiv faiz
metodu
Bu iki anlayış maliyyə aktivi və ya maliyyə öhdəliyinin ilkin tanınma dəyəri üzrə tələb olunan
hesablamalara aid edilir. Amortizasiya edilmiş dəyər sadəcə olaraq müddət üzrə pul
vəsaitlərinin hərəkətini deyil, aktiv (və ya öhdəlik) müddətində qazanılmış real maliyyə
gəlirlərini (və ya yaranmış məsrəfləri) nəzərdə tutur. Effektiv faiz dərəcəsi diskontlaşdırma
14
əmsalı kimi istifadə olunaraq gələcək gəlir axını (investisiyadan gələn) xalis balans dəyərinə
endirilir. Həmin faiz dərəcəsi sonradan aktivin əldə edildiyi hər bir müddət üzrə əldə olunan
maliyyə gəlirlərini müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur. İl ərzində qazanılan real faiz
dərəcəsini və illik faktiki pul vəsaiti gəlirini müəyyənləşdirdikdən sonra, aktivin balans dəyəri
hesablanır.
12. ƏMƏLİYYAT RİSKLƏRİNİN İDARƏ EDİLMƏSİ
Cəmiyyətdə risklərin idarə olunması və monitorinqi hayata keçirilərək aşağıdakı əsas risk
növləri fərqləndirilir.
Kredit riski
Digər tərəfin müqavilə şərtlərini yerinə yetirmək qabiliyyətinin olmaması və ya müqavilənin
əsas şərtlərini və ya sığortaçıya münasibətdə digər öhdəlikləri pozması nəticəsində meydana
çıxan xərclərin və ya zərərlərin yaranma riski, o cümlədən ölkə xaricindən ödəmələrin
köçürülməsi zamanı meydana çıxan risklər kredit riskləri hesab olunur. Rəhbərlik kredit
risklərinə müntəzəm nəzarət edir.
Hüquq riski
Sığortaçı tərəfindən qanunvericiliyin tələblərinin pozulması və həyata keçirilən əməliyyatların
daxili sənədlərlə, xaricilərə münasibətdə isə digər ölkələrin qanunvericilikləri ilə
uyğunsuzluğu nəticəsində xərclərin və ya zərərlərin yaranma riski hüquq riski kimi
təsnifləşdirilir. Rəhbərlik hüquq risklərinə vaxtaşırı nəzarət edir.
Əməliyyat riski
Əməliyyat riski sığortaçı tərəfindən daxili nəzarətin təşkilinə dair tələblərin pozulması
(yerinə yetirilməməsi), habelə informasiya texnologiyaları sistemində əhəmiyyətli
nasazlıqların baş verməsi nəticəsində meydana çıxan xərclərin (zərərlərin) yaranma riskidir.
Cəmiyyət tərəfindən əməliyyat riskinin qarşısının alınması üçün qabaqlayıcı tədbirlər
görülmüşdür.
Likvidlik riski
Sığortaçının öz vəzifələrini yerinə yetirməməsi və ya vaxtında yerinə yetirməməsi likvidlik
riski kimi müəyyənləşdirilir. Likvidlik riski Cəmiyyətin rəhbərliyi tərəfindən idarə olunur.
Bazar riski
Bazar riski bazar qiymətlərinin dəyişməsi nəticəsində sığortaçının vəsaitləri və gəliri üçün
yarana biləcək mövcud və ya gələcək təhlükədir. Bazar riski qiymət, valyuta və faiz risklərinə
bölünür. Cəmiyyətin rəhbərliyi bazar risklərini qarşılamaq üçün müntəzəm olaraq adekvat
tədbirlər görür.
Qiymət riski
Maliyyə bazarlarında dəyişikliyin baş verməsinin sığortaçının maliyyə alətlərinin bazar
dəyərinə təsiri nəticəsində xərclərin və ya zərərlərin yaranması riski qiymət riski hesab olunur.
15
Valyuta riski
Sığortaçının öz fəaliyyətini həyata keçirməsi zamanı müəyyən beynəlxalq valyuta
məzənnəsinin dəyişməsi ilə əlaqədar xərclərin və ya zərərlərin yaranması riski kimi müəyyən
olunur. Xarici valyuta məzənnəsindəki dəyişikliklər Cəmiyyətin maliyyə durumuna və pul
vəsaitlərinin hərəkətinə təsir edir. Dövrün sonuna Cəmiyyətin Azərbaycan manatı və ABŞ
dolları ilə qalıqları bu maliyyə hesabatlarının müvafiq qeydlərində açıqlanmışdır.
Faiz riski
İnvestisiyalar üzrə faiz dərəcələrinin dəyişməsi ilə əlaqədar xərclərin və ya zərərlərin
yaranması riski faiz riski kimi təsnifləşdirilir.
Nüfuz riski
Nüfuz riski mənfi ictimai rəy və sığortaçıya olan etibarın azalması nəticəsində xərclərin və ya
zərərlərin yaranması riskidir. Rəhbərlik Cəmiyyətin işgüzar nüfuzunun və müştəri etimadının
yüksək səviyyədə saxlanması üçün tədbirlər həyata keçirir.
Portfel riski
Sığortaçının likvidliyinin itirilməsi, gəlirliyinin və vəsaitlərinin investisiya qoyulduğu
qiymətli kağızların məzənnəsinin aşağı düşməsi, həmçinin onların emitentlərinin maliyyə
vəziyyətinin pisləşməsindən irəli gələn riskdir. Cəmiyyət öz vəsaitlərini və sığorta
ehtiyatlarını müxtəlif sahələrə diversifikasiya etməklə portfel riskini nəzarətdə saxlamağa
çalışır.
Transfer riski
Xarici ölkənin və ya xarici şəxsin ödəmə qabiliyyətinin olmaması və ya kredit risklərindən
asılı olmayan səbəblərdən sığortaçı qarşısındakı öhdəliklərini yerinə yetirmək istəyində
olmaması nəticəsində xərclərin və ya zərərlərin yaranması transfer riski hesab olunur.
Cəmiyyət transfer riskləri ilə üzləşməmək üçün adekvat addımlar atmaq məcburiyyətində
olur.
Məhkəmə işləri
Vaxtaşırı olaraq və adi fəaliyyətin gedişində müştərilər və üçüncü şəxslər tərəfindən
Cəmiyyətə qarşı iddialar irəli sürülür. Cəmiyyətin rəhbərliyi hesab edir ki, bu iddialarla bağlı
hər hansı bir əhəmiyyətli zərər halları baş verməyəcəkdir və müvafiq olaraq maliyyə
hesabatlarında zərərlərin ödənilməsi üçün hər hansı bir ehtiyat fondu yaradılmamışdır.
“Az Sığorta” ASC-nin
İdarə heyətinin sədri:
BABAYEV A.H.
Baş Mühasib
CAVADOVA G.T.
Dostları ilə paylaş: |