Азярбайъан Республикасынын
Yüklə 1,63 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BÜTÜN TÜRKLƏRĠN TƏRCÜMANI Исмайыл бяй Гаспиралы
- Abid Tahirli
| Bütün türklərin tərcümanı ~ 1 ~
Abid Tahirli BÜTÜN TÜRKLƏRĠN TƏRCÜMANI Исмайыл бяй Гаспиралы Bakı - 2011 Abid Tahirli ~ 2 ~
Ön sözün (Sönməyən çıraq) müəllifi: Anar Redaktor: akademik Nizami Cəfərov Rəyçilər: professor Qəzənfər PaĢayev
2011. 240 səh.
T - 2011 © «Ozan» nəĢriyyatı, 2011 4702060204 On - 047-11
Bütün türklərin tərcümanı ~ 3 ~
SÖNMƏYƏN ÇIRAQ Əgər xalqımızın Firudin bəy Köçərli, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Nəriman Nərimanov, Məmməd Əmin Rəsulzadə, Ceyhun bəy Hacıbəyli, Haşım bəy Vəzirov, Əhməd bəy Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, Əliabbas Müznib, Məhəmməd Hadi, Soltan Məcid Qənizadə, Xəlil Xasməmmədov, Cəlil Məmmədquluzadə, Əhməd Cavad… kimi yetişdirdiyi parlaq simaların, eləcə də digər türk xalqlarının Ziya Göyalp, Mehmət Əmin Yurdaqul, Yusif Akçuraoğlu, Çələbi Cahan, Cəfər Seydəhməd Krımər, Fuad Körpülüzadə, Məhəmməd Fatih Kərimi, Ayaz bəy İshaqi, Abdullah Battal kimi görkəmli xadimlərinin, mücahidlərinin, qələm, kəlam sahiblərinin dediklərinə istinad etsək, o zaman bu qənaətə gəlmək olar ki, ideyalarının, əməllərinin təsir gücü, əhatə dairəsi və yaşarlılığına görə türk xalqlarının çar Rusiyası sərhədləri daxilində yetişdirdiyi ən qüdrətli nümayəndəsi İsmayıl Qaspiralıdır. Onun «Dildə, fikirdə, işdə birlik» şüarı həmişəyaşarlılıq statusu almışdır. Fikrimcə, türk xalqlarının birliyi reallaşdıqdan sonra da bir daha parçalanmamaq, bölünməmək, pərən-pərən düşməmək, daha güclü və yenilməz olmaq üçün bu ideya öz gücünü, qüdrətini itirməyəcəkdir. Yeni təhsil üsulu, məktəb islahatı, ortaq dil uğrunda mübarizəsi, xeyriyyə cəmiyyətlərinin yaradılması, mətbuat və nəşriyyat sahəsindəki fədakar fəaliyyəti ilə türk-müsəlman həyat və təfəkkür tərzində, ümumiyyətlə, türkçülük tarixində yeni mərhələ açan naşir, redaktor, mühərrir, yazıçı-publisist, tərcüməçi, filosof-
Abid Tahirli ~ 4 ~
dinşünas, politoloq, maarifçi-reformator İsmayıl Qaspiralı yara- dıcılığı və şəxsi həyatı ilə Azərbaycanla sıx bağlı olmuşdur. Təəssüf ki, XX əsrin 30-cu illərində İ.Qaspiralı ideyalarından təşvişə düşən sovet rejim və ideologiyası onu «pantürkist», «panislamist» damğaları ilə düşmən elan etmiş, məzarını da dağıtmışdı. Sovet təbliğat maşını İ.Qaspiralı irsini gözdən salmaq üçün canfəşanlıq edəndə, yuxarıda adlarını çəkdiyimiz XX əsrin əvvəllərindəki xalq xadimlərindən fərqli olaraq, sovet dövrü bəzi Azərbaycan ziyalılarının «söyən» ansamblda səsi daha gur gəlirdi. İ.Qaspiralını «mürtəce», «millətçi», «pantürkist», «panislamist» adı ilə insanların hafizəsindən, tarixin səhifələrindən silib atmaq istəyirdilər. Lakin Sovet imperiyasının süqutundan sonra İ.Qaspiralı ideyaları öz gücünü, qüdrətini bir daha nümayiş etdirdi, ədalətsizliyin, haqsızlığın üzərində qələbə çaldı və məğlubedilməzliyini, həmişə- yaşarlığını bir daha təsdiq etdi. Filologiya elmləri doktoru Abid Tahirlinin qələmə aldığı və sizə təqdim olunan bu kitab da elə bu təsdiqin bir təzahüratıdır. Doğrudur, çox təəssüflə vurğulamalıyam ki, İ.Qaspiralı irsi və şəxsiyyəti ilə bağlı bu günədək elə ciddi və sanballı əsərlərimiz yoxdur. Halbuki, İ.Qaspiralı yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, həyatı, yaradıcılığı və ideyaları ilə Azərbaycana çox bağlı olmuşdur. O, bütün varlığı ilə bizləri – Qafqaz türklərini çox sevir, onların ədəbi, mədəni, mətbu sahələrdəki nailiyyətlərini yüksək dəyərləndirir, bizim uğurlarımızla qürur duyduğunu gizlətmirdi. Bu il İsmayıl Qaspiralının anadan olmasının 160-cı ildönümü tamam oldu. Əlbəttə, bu əlamətdar, tarixi hadisənin sükutla, sükunətlə, səssiz-səmirsiz yox, Milli bayram səviyyəsində qeyd olunması arzumuzdur. Ümid edir, inanıram ki, A.Tahirlinin İ.Qaspiralının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi və onun irsindən lazımınca bəhrə- Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|