5
SƏNƏT DÜŞÜNCƏLƏRİ
MƏQALƏLƏR
RƏYLƏR
XATİRƏLƏR
MÜSAHİBƏLƏR
ÇIXIŞLAR
Redaktoru:
A.A.Axundov,
Əməkdar elm xadimi, Dövlət mükafatı laureatı,
filologiya elmləri doktoru, professor
Rəyçilər:
Ə.V.Tanrıverdiyev,
filologiya elmləri namizədi, dosent
M.M.Nağıyev,
filologiya elmləri namizədi, dosent
Kitabda müəllifin 30 ildən artıq bir müddətdə apardığı tədqiq
və araşdırmaların bir qismi toplanmışdır.
Hörmətli oxucu buradan mi-
nillik ədəbiyyatımızın poeziya və nəsr qolları, dilin mənşəyi, dilimizin
tarixi və müasir vəziyyəti barədə maraqlı məlumat ala bilər. Müəllifin
mövcud dərsliklərimizlə bağlı mülahizələri, bir sıra çıxışları, görkəmli
adamların həyatı ilə bağlı xatirələri də oxucu üçün maraqlı olacaqdır.
7
OXUCULARA
İlk yazımı 63-cü ildə çap etdirmişəm - ”XIX əsrdə və XX əsrin
əvvəllərində yaşamış Azərbaycan yazıçılarının dilinin tədqiqi tarixinə dair.”
O vaxtdan başlayaraq, yazıçı dili, bədii dil məsələləri daim diqqət
mərkəzimdə olub. Klassik ədəbiyyatla yanaşı, müasir nəsr və poeziya
nümunələri barədə məqalələr yazmışam. 80-ci illərin nəsri diqqətimi daha
çox çəkib. Görkəmli dilçi və ədəbiyyatşünaslar barədə xatirə-məqalələr çap
etdirmişəm. Azərbaycanın bir sıra görkəmli sənət ustaları, İranın, Türkiyənin
mədəniyyət xadimləri ilə görüşlərim, bir sıra qəzet, jurnal əməkdaşları ilə
müsahibələrim, alimlərlə mübahisələrim olub. Bütün bunlar əksəriyyət
etibarilə mətbuatda öz izlərini saxlayıb. Lakin çox zaman mövcud mətbuat
orqanlarında fikri tam ifadə etmək mümkün olmayıb.
Yazılarımın bir qismini bu kitabda toplayarkən onların üzərində
işləməyi, onları yeniləşdirməyi lazım bilmədim. ”Nəsrin şeriyyəti” müstəsna
olmaqla, kitaba daxil edilmiş məqalələr,xatirələr, rəylər, müsahibələr, çıxış-
lar, demək olar ki, olduğu kimi saxlanmışdır. Hər bir yazı yazıldığı dövrün
təffəkkürünü əks etdirir.
İndiki dövrdə, 90-cı illərdə hər cür tənqid mümkündür. Bunun üçün
müəyyən mənada nə yazıçı cəsarətinə, nə də tənqidçi, dilçi-ədəbiyyatşünas
məharətinə ehtiyac var. Lakin Sovet dövlətinin süqutuna qədər hər bir sosial-
ictimai tənqid yazıçıdan böyük ustalıq tələb etdiyi kimi, tənqiddən və
tənqidçidən də cəsarət və fikri senzuradan keçirə bilmə bacarığı tələb edirdi.
Müstəqillik arzuları, istiqlal ideyaları pillə-pillə inkişaf etmiş, tədrici yüksəliş
yolu keçmişdir. Dövrün sənət əsərləri haqqında söz demiş ədəbi tənqidin
səviyyəsinə o günün gözü ilə baxmaq, dövrün təfəkkür və cəsarətinin
səviyyəsi ilə tanış olmaq üçün hər bir yazını qələmə alındığı şəkildə saxlamaq
daha obyektiv nəticələr hasil edə bilər. Bu mülahizələrlə heç bir yazını saxta-
laşdırmağa, ”yeniləşdirməyə”, müasirləşdirməyə çalışmadım. Ümumi təbii
mənzərə gələcək nəslə olduğu kimi çatmalıdır. Odur ki bu yazılarda Sovet
dövləti və kommunist əxlaqı barədə fikirlərə rast gəldikdə oxucu təəccüb-
lənməməlidir.
Heç kəsin zövqünü korlamaq istəmədən bizimlə razılaşan və razı-
laşmayan oxuculara bu başdan təşəkkürümüzü bildiririk.
Müəllif
19. 09. 96