Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети

---

1 

 

АЗЯРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТЯЩСИЛ НАЗИРЛИЙИ 

 

АЗЯРБАЙЖАН ДЮВЛЯТ ИГТИСАД УНИВЕРСИТЕТИ 

 

 

Факултя : «Ямтяяшцнаслыг» 

Ихтисас : «Истещлак малларынын експертизасы вя маркетинги» 

 

 

 

Б У Р А Х Ы Л Ы Ш   И Ш И 

Мювзу:

 

Цзви вя гейри-цзвц лифлярдян олан парчаларын чешид вя

 

                 кейфиййятинин експертизасы 

 

Ишин рящбяри: 

Дос.З.Щ.Нясирова

 

 

Тялябя: 

Ялили Асиман Мухтар

 oğlu 

Бюлмя: азярбайжан (рус) 

Груп: 314

 

 

«Тясдиг едирям» 

Кафедра мцдири :__________ prof.Ə.P.HƏSƏNOV 

«___» __________ 

 

 

Б А К Ы   2015 

 

---

2 

 

MÜNDƏRİCAT 

Giriş................................................................................................................4 

BÖLMƏ I NƏZƏRİ HİSSƏ 

1.1.  İplik və sap haqqında məlumat, onların ahnması və strukturu...............6 

1.2. Toxuculuqda istifadə edilən iplik və sapların növləri və xassələri... ......11 

1.3.  Iplik və sapların keyfiyyət göstəricilərinin təhlili..................................18 

1.4.  İplik və sapların keyfiyyət göstəricilərinin qiymətləndirilməsi  

       üsulları...................................................................................................25 

BÖLMƏ II TƏCRÜBƏVİHİSSƏ 

2.1. Tədqiqat obyektinin seçilməsi................................................................31 

2.2.  Parçanın istehlak xassəsinin formalaşmasında iplik və sapların lif 

tərkibinin və quruluşunun rolu......................................................................31 

2.2.1. Pambıq lifınin tərkibi, quruluşu və xassəsi..........................................31 

2.2.2.Kətan lifinin tərkibi, quruluşu və xassəsi..............................................34 

2.2.3.  Yun lifınin tərkibi, quruluşu və xassəsi...............................................36 

2.2.4.  İpək lifınin quruluşu və xassəsi...........................................................38 

2.2.5.  Kimyəvi liflərin xassələri....................................................................39 

2.2.6. Sintetik liflər və onların xassələri.........................................................39 

2.3.  İplik və sapı parçanın fıziki xassəsinə təsirinin tədqiqi..........................43 

2.3.1. İplik və sapın xətti sıx lifınin parçanın çəkisinə təsiri..........................43 

2.4.  İplik və sapın növünün və quruluşunun parçamn gigiyenik xassəsinə təsirinin  

        tədqiqi....................................................................................................45 

2.4.1.  Parçanın su çəkmə qabiliyyətinin təyini..............................................48 

2.4.2.  Praçanın hava keçirmə qabiliyyətinin təyini.......................................50 

2.4.3.  Praçanın istilik saxlama xassəsinin təyini..........................................52 

2.4.4.  Parçanın toz keçirməsinin və toz tutumunun təyini............................56 

2.4.5.  Parçanın şüa keçirməsinin təyini........................................................56 

Nəticə və təkliflər..........................................................................................58 

Istifadə edilən ədəbiyyatlar............................................................................61 

---

3 

 

GİRİŞ 

 

Toxuculuq malları çox qədim tarixə malikdir. Xalq istehlakı malları içərisində 

toxuculuq malları geniş tələb olunan mal qruplarından biridir. Arxeoloji qazıntılar 

zamanı  məlum  olumşdur  ki,  eramızın  III-IV  əsrlərində,  Azərbaycanda  parça 

istehsal olunmuşdur. 

Azərbaycanda  parça  istehsal  etmək  üçün  kifayət  qədər  xammal  mövcuddur. 

Təbii  xammalllardan  yun,  pambıq  və  irək  lifi  respublikamızda  yetirşdirilir. 

Kimyəvi lif üçün isə yenə də xammal kimi neftimiz çoxdur. 

XX  əsrdə  respublikamızda  yun  parça  istehsal  edən  Bakı  Kamvol  Mahud 

İstehsalat Birliyi fəaliyyət göstərir. Bu birlikdə qaba, zərif yundan parçalar istehsal 

edilir.  Birlik  əyirici,  toxucu  sexlərə  malik  idi.  Birlikdə  zərif  yunla  kimyəvi  lifə 

qarışığı  olan  parçalar  istehsal  edilirdi.  Kimyəvi  lif  kimi  lavsan,  viskoz,  nitron, 

kapron liflərindən istifadə edərək Kamvol parçalar toxunurdu. 

Respublikamızda yun parça ilə bərabər ipək parça da istehsal edilirdi. 

İpək  sənayesi  əsasən  Şəki,  Şuşa,  Naxçıvan  və  Şamaxı  qəzalarında  inkişaf 

etmişdir.  Azərbaycan  bir  çox  sənaye  sahələrindən  fərqli  olaraq  ipəkçilik  sənayesi 

çox qədim  tarixə  malikdir.  İpək qurdu Çindən V əsrdə  Azərbaycana  gətirilmişdir. 

Azərbaycan  ipəyi  keyfiyyətinə  görə  Lion  ipəyi  ilə  müqayisədə  yüksək 

qiymətləndirilir. 

XX  əsrdə  Azərbaycan  pambıqçılıq  respublikası  kimi  tanınmış  və  iqlimə 

malikdir.  1930-cu  ildən  Azərbaycanda  pambıqçılıq  geniş  inkişaf  etmişdir. 

Azərbaycanda  H.Z.Tağıyev  adına  Bakı  Toxuculuq  Kombinatında  geniş  miqyasda 

pambıq  parça  istehsal  olunurdu.  Toxuculuq  kombinatının  istehsal  etdiyi  ipliyin 

30%-i əmtəə kimi realizə olunaraq 70%-i isə parça istehsah üçün işlədilirdi. 

Son  illər  respublikamızda  parça  istehsalının  səviyyəsinin  aşağı  düşməsinə 

baxmayaraq, parça istehsalının artırmaq cəmiyyətin daimi tələbatından irəli gəlir. 

Parça  mallarına  olan  müasir  tələbatı  ödəmək  üçün  toxuculuq  mallannın 

istehsalın və keyfıyyətini yüksəltmək lazımdır. Toxuculuq mallarının keyfıyyət və 

xassələrinin  tədqiqi  ilə  bir  sıra  əmtəəşünas-alimlər  məşğul  olmuşlar.  Bunlardan 

---