Baki universitetiNİn xəBƏRLƏRİ №2 Təbiət elmləri seriyası
Yüklə 88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakı Dövlət Universiteti laman.hasanaliyeva@rambler.ru
- Şəhər məntəqələrinin sayı Şəhər əhalisinin sayı Kəndlərin sayı
- kəndlərin sayı
- Cəmi 6981,73 100 521 100 454534 100 16 100 462452,73 100 505 100 310452
- РАЗМЕЩЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ, НАСЕЛЕННЫХ ПУНКТОВ И ИХ ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ПО ОСОБЕННОСТЯМ ВЫСОТНЫХ ЛАНДШАФТНЫХ ПОЯСОВ НА СЕВЕРО-ВОСТОЧНЫХ
- СКЛОНАХ БОЛЬШОГО КАВКАЗА Л.Г.ГАСАНАЛИЕВА РЕЗЮМЕ
- DISTRIBUTION CHARACTERISTICS OF POPULATION, HUMAN SETTLEMENTS AND THEIR ECONOMIC ACTIVITY ON HEIGHT LANDSCAPE ZONES IN THE NORTHEAST SLOPES
| 147 BAKI UNİVERSİTETİNİN XƏBƏRLƏRİ №2 Təbiət elmləri seriyası 2010 BÖYÜK QAFQAZIN ŞİMAL-ŞƏRQ YAMACINDA ƏHALİNİN, YAŞAYIŞ MƏNTƏQƏLƏRİNİN VƏ TƏSƏRRÜFAT FƏALİYYƏTİNİN HÜNDÜRLÜK LANDŞAFT QURŞAQLARI ÜZRƏ PAYLANMA XÜSUSİYYƏTLƏRİ L.H.HƏSƏNƏLİYEVA Bakı Dövlət Universiteti laman.hasanaliyeva@rambler.ru
Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında landşaftın yüksəklik-məkan diferen- siasiyasına uyğun olaraq əhalinin, yaşayış məskənlərinin və təsərrüfat sahələrinin yerləşməsi və funksional fəaliyyəti bilavasitə ekoloji-coğrafi şəraitin (iqlim, relyef, litoloji, hidroloji və hidrogeoloji) təsiri altında formalaşmışdır. Ərazinin Xəzər kənarı düzənlik və ovalıq sahəsində əlverişli relyef, litoloji və hidrogeoloji şəraitin formalaşması ilə əlaqədar olaraq Samur-Dəvəçi düzənliyinin şimal hissəsində (Şollar düzənliyi) əhalinin məskunlaşması və müxtəlif təsərrüfat sahələrinin yerləşməsi üçün daha əlverişli şəraitin olması, burada yaşayış məntəqələrinin nisbətən daha sıx yerləşməsi ilə və müxtəlif aqrolandşaftların geniş sahəni əhatə etməsi ilə səciyyələnir. Bu ilk əvvəl Şollar düzənliyində yayı quraq, qışı mülayim yarımsəhra və quruçöl iqlim şəraitində çayların (Samur, Qusarçay, Qudyalçay və s.) dağlıq ərazilərdən yuyub gətirdiyi qırıntı materiallarının (çaydaşı, qum, gil və s.) Şollar düzənliyində toplanaraq qalın akkumulyativ örtük əmələ gətirməsi və həmin çöküntülərin zəngin şirin
qrunt və yeraltı su ehtiyatına malik olması ilə əlaqədardır. Bunun nəticəsi olaraq Şollar düzənliyində yaşayış məntəqələri və təsərrüfat sahələri sıx yerləşmiş və təbii landşaftın çox yüksək mənimsənilmə dərəcəsi ilə səciyyələnir. Vəlvələçaydan cənub şərqə Samur-Dəvəçi düzənliyində iqlimin kəskin quraqlaşması, landşaftın litoloji əsasının dəyişməsi və qrunt sularının yüksək minerallaşma dərəcəsi ilə əlaqədar olaraq ərazinin landşaft-ekoloji şəraiti nisbətən pisləşir ki, bu da yaşayış məntəqələrinin və təsərrüfat sahələrinin daha seyrək yerləşməsinə səbəb olur. (Əliyev F.Ş., 2000) Bu ərazidə yaşayış məntəqələri nisbətən az sayda olub, bilavasitə çay ya- taqları (Vəlvələçay, Gilgilçay, Dəvəçiçay, Ataçay) və kanallar boyu, həmçinin Xəzər dənizinin sahil zonasında yerləşir. Samur-Dəvəçi düzənliyində geofiziki (Abdullayev, Cəfərov, 1962) və landşaft-geomorfoloji (Budaqov, Mikayılov, 1969,1979,1985; Mikayılov, 1978 və s.) tədqiqat üsulları ilə bir sıra basdırılmış antiklinal strukturlar 148 müəyyən edilmişdir ki, bu strukturlar da kənd və şəhər yaşayış məntəqələrinin əlverişli yerləşməsində müəyyən rol oynayır. Bu basdırılmış strukturlar ümumi düzənlik fonunda zəif qabarıq relyef sahəsi yaratdığından yaşayış məntəqələri əsasən onların səthində yerləşir. Həmin ərazilər nisbətən əlverişli drenaj xüsusiyyətinə malik olub, ilin rütubətli dövründə zəif bataqlaşmaya məruz qalır. Bu relyefin qabarıq sahələrində yaşayış məntəqələrinin yerləşməsi üçün əlverişli şərait yaradır. Belə yaşayış məntəqələrinə Çarxı, Xaçmaz, Xudat, Ləcət, Tel, Şirvanovka və s. göstərmək olar. Bu strukturlar, həmçinin suvarma kanallarının və arxların istiqamətlənməsində də mühüm rol oynayır. Belə ki, Xəzəryanı düzənlikdə suvarma kanalları və arxlar şimal-qərbdən cənub-şərq istiqamətdə uzanan basdırılmış antiklinal strukturların səthinə çıxarıldıqdan sonra kanalların istiqaməti relyefin alçalma sahələrinə yönəldilir ki, bu da relyefin nisbətən alçaq sahələrində suvarma əkinçiliyinin inkişafına imkan yaradır (Müseyibov, 1998, 1999, 2002). Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında relyefin yüksəklik üzrə dəyişməsinə görə 4 əsas yüksəklik qurşağı ayrılır (Budaqov, 1957): 1.
2.
Dağətəyi – 300 m-dən 1000 m-ə qədər; 3.
Orta dağlıq – 1000 m-dən 2000 m-ə qədər; 4.
Yüksək dağlıq – 2000 m-dən 4480 m-ə qədər. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin son (1999) məlumatına görə Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında 16 şəhər və şəhər tipli qəsəbə, 505 kənd yaşayış məntəqəsi yerləşir. Bu yaşayış məntəqələri ərazinin ekoloji-geomorfoloji şəraitindən asılı olaraq yüksəklik üzrə qeyri-bərabər paylanmışdır. Xəzər dənizi səviyyəsi (-26 m) ilə 0 m-lik horizontal arasında yerləşən ərazinin sahəsi 630 km 2 olub, burada yerləşmiş yaşayış məntəqələrinin sayı 47-dir (9%) * . Gös-
tərilən yüksəkliklər arasında məskunlaşan əhalinin ümumi sayı isə 16.708 (3,7%) nə- fərdir (cədvəl 1). Bu ərazi daxilində yerləşən 1 şəhər yaşayış məntəqəsində yaşayan əhalinin sayı 2.393 nəfər təşkil edir (1,6%). Mütləq (50%) şəhər tipli yaşayış mən- təqəsidir. Bu yaşayış məntəqələrində məskunlaşmış əhalinin ümumi sayı 209.231 (46%) nəfər təşkil edir. Ərazi daxilində şəhər əhalisinin sayı 95.600 (66,3%) nəfər, kənd
əhalisinin sayı isə 113.631 (36,6%) nəfərdir. Mütləq yüksəkliyi 200-500 m arasında olan ərazilərin ümumi sahəsi 1121.03 km 2
şayan əhalinin ümumi sayı 70.930 (15,6%) nəfər təşkil edir. Həmin yüksəkliklər da- xilində əhalisinin sayı 1887 (1,3%) nəfər təşkil edən 1 şəhər tipli yaşayış məntəqəsi yerləşir. Göstərilən yüksəkliklər arasında yerləşən 96 (19%) kənd yaşayış məntə- qəsində məskunlaşan əhalinin sayı 69.043 (22,2%) nəfərdir. Böyük Qafqazın şimal- şərq yamacında 500-1000 m mütləq yüksəkliklər arasında yerləşən ərazinin sahəsi 1267,35 km 2 (18,2 %) olub, bu yüksəkliklər arasında yerləşən kənd və şəhər yaşayış məntəqələrinin ümumi sayı 114–dür (21,9%). Bu yaşayış məntəqəsinin 4-ü (25%) şəhər tipli qəsəbə yaşayış məntəqəsi olub, onlarda 41.677 (29%) nəfər əhali məskun- laşmışdır. Göstərilən yüksəkliklər arasında yerləşən 110 (21,8%) kənd yaşayış məntəqəsində yaşayan kənd əhalisinin sayı isə 84.373 nəfər təşkil edir ki, bu da ümumi əhalinin 27,2 %-nə bərabərdir.
*
sayının faizlə göstəricisidir.
149
Cədvəl 1 Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında əhalinin və yaşayış məntəqələrinin yüksəklik qurşaqları üzrə yerləşməsi (1999)
sahəsi Yaşayış məntəqələrinin sayı Əhalinin sayı Şəhər məntəqələrinin sayı Şəhər əhalisinin sayı Kəndlərin sayı Kənd əhalisinin sayı Əhalinin sıxlığı, nəfər/km 2 Yüksəkliklər km 2 % Say % Nəfər % Say % Nəfər % Say % Nəfər % Kəndlərdə əhalinin orta sayı, nəfərlə Ümumi Kənd 100 km 2- də kəndlərin sayı -28-0 630,0 9,0 47 9,0 16708 3,7 1 6,25 2393
1,6 46 9,1
14315 4,6
311 27
23 8 0-200 1264,5 18,1 172 33,0 20923146,0 8 50 95600 66,3 164 32,5 113631
36,6 724
166 90
12 200-500 1121,03 16,1 97 18,6 70930 15,6 1 6,25 1887 1,3 96 19,0
69043 22,2
719 63 62
9 500-1000 1267,35 18,2 114 21,9 12650 27,7 4 25 41677 29,0 110 21,8 84373 27,2
767 100
67 9 1000-1500 1117,55 14,5 67 12,9 23433 5,2 2 12,5 2525 1,8 65 12,9 20908
6,8 322
23 21 7 1500-2000 583,4 8,4 19 3,6 5649 1,3
19
3,7 5649
1,8 297
10 10 4 2000-dən > 1097,9 15,7
5 1,0
2533 0,5
5 1,0 2533
0,8 507
2 2 0,5 Cəmi 6981,73 100 521 100 454534 100 16 100 462452,73 100 505 100 310452 100 3647 65 45 7
14 9 150
150
Öyrənilən region daxilində relyefin 1000-1500 m mütləq yüksəkliklər arasında yerləşən ərazinin sahəsi 1017,55 km 2 olub, burada 2 şəhər (12,5%), 65 (12,(%) kənd olmaqla, 67 (12,9%) yaşayış məntəqəsi yerləşir. Göstərilən yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı 23.433 (5,2%) nəfərdir. Bu yüksəkliklər daxilində əhalisinin ümumi sayı 2525 (1,8%) nəfər təşkil edən 2 (12,5%) şəhər tipli yaşayış məntəqəsi və əhalisinin sayı 20.908 (6,8%) nəfər olan 65 (12,9%) kənd yaşayış məntəqəsi yerləşir. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında mütləq yüksəklikliyi 1500-2000 m arasında dəyişən ərazinin ümumi sahəsi 583,4 km 2 (8,4%) olub, burada məskunlaşan əhalinin ümumi sayı 5649 nəfər (1,3%) təşkil edən 19 (3,6%) kənd yaşayış məntəqəsi yerləşir (Eminov, 2005). Mütləq yüksəkliyi 2000 m-dən yuxarı olan ərazilərin ümumi sahəsi 1097,9 km 2
(5%) təşkil edir. Burada məskunlaşan əhalinin ümumi sayı 2.533 (0,5%) nəfər olan 5 kiçik kənd yaşayış məntəqəsi vardır. Yuxarıda göstərilənlərdən aydın olur ki, relyefin yüksəklik pillələri üzrə yaşayış məntəqələri və bu məntəqələrdə məskunlaşmış əhali ərazi üzrə qeyri-bərabər pay- lanmışdır. Göstərilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, relyefin yüksəklik pillələri üzrə yaşayış məntəqələri və onlarda məskunlaşmış əhalinin sayı əlverişli ekoloji- coğrafi şəraitin mövcud olması ilə əlaqədar olaraq Xəzər dənizi sahilindən 1000 m mütləq yüksəkliyə qədər tədricən artır. Lakin 0-200 m mütləq yüksəkliklər arasında yerləşən yaşayış məntəqələrinin sayı 172 və burada məskunlaşan əhalinin ümumi sayı 209.231 nəfər olub, ümumi tədrici artma fonundan artıqdır. Mütləq yüksəkliyi 1000 m-dən yuxarıda yerləşən kənd yaşayış məntəqələrində məskunlaşmış əhalinin sayı kəskin olaraq azalır. Belə ki, 1000-1500 m mütləq yüksəkliklər arasında yerləşən yaşayış məntəqələrinin ümumi sayı 67, onlarda məskunlaşan əhalinin sayı isə 23.433 nəfər olduğu halda, 1500-2000 m mütləq yüksəkliklər arasında yerləşən yaşayış məntəqələrinin sayı 19, bu məntəqələrdə məskunlaşmış əhalinin ümumi sayı isə 5649 nəfərdir. 2000 m mütləq yüksəklikdən yuxarıda yaşayış məntəqələrinin sayı kəskin olaraq azalır və bu yüksəklikdə yerləşən 5 yaşayış məntəqəsində məskunlaşan əhalinin ümumi sayı 2533 nəfər təşkil edir. Relyefin yüksəklik pillələri üzrə yaşayış məntəqələrinin sıxlığı müxtəlif olduğu kimi, burada məskunlaşan əhalinin sıxlığı da dağlıq və düzənlik ərazilərdə müx- təlifdir. Belə ki, Xəzər dənizi sahili ilə (-26 m) 200 m mütləq yüksəklik arasında hər km 2
təşkil edir. -26 m-lə 0 m arasında məs- kunlaşmış əhalinin orta sıxlığı nisbətən az olub, hər km 2 -ə 27 nəfər, 0-200 m mütləq yüksəkliklər arasında isə əhalinin sıxlığı artaraq hər km 2 -ə 166 nəfər düşür. Relyefin 200-500 m mütləq yüksəklikləri daxilində hər km 2 -də əhalisinin orta sıxlığı 63 nəfərdir. 500 m mütləq yüksəklikdən yuxarıda yerləşən yüksəklik hüdudlarında isə əhalinin orta sıxlığı kəskin azalmağa başlayır. Belə ki, mütləq yüksəkliyi 500-1000 m olan ərazilərdə ümumi fona nisbətən əhalinin sıxlığı anomal olaraq artır və hər km 2 - də orta hesabla 100 nəfər təşkil edir ki, bu da ekoloji-coğrafi şəraitin əlverişli olması ilə əlaqədardır. Göstərilən yüksəklik hüdudlarında əhalinin orta sıxlığının artmasının səbəbi bilavasitə Quba və Qusar şəhərlərinin bu ərazidə yerləşməsi hesabınadır. Ərazidə 1000 m mütləq yüksəklikdən başlayaraq əhalinin orta sıxlığı kəskin azalmağa başlayır. 1000-1500 m mütləq yüksəkliklər arasında hər km 2 -də əhalinin orta sıxlığı 23 nəfər olduğu halda, 1500-2000 m yüksəkliklər arasında 10 nəfər, 2000 m mütləq yüksəklikdən yuxarıda isə 2 nəfər təşkil edir. 151
Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacının daha çox arid səciyyə daşıyan cənub- şərq hissəsini əhatə edən Xızı rayonu ərazisində əhalinin yüksəkliklər üzrə sıxlığı şimal-şərq yamacın digər ərazilərindən kəskin fərqlənir. Belə ki, Xızı rayonu üzrə 0- 200 m mütləq yüksəkliklər arasında əhalisinin orta sıxlığı 55 nəfər, 200-500 m mütləq yüksəkliklər arasında 21 nəfər, 500-1000 m mütləq yüksəkliklər arasında 15 nəfər, 1000-1500 m mütləq yüksəkliklər arasında isə 9 nəfər nəfər təşkil edir. Relyef üzrə yaşayış məntəqələrinin yerləşmə xüsusiyyətinin təhlili göstərir ki, 600-1000 m mütləq yüksəklikdən yuxarıda relyefin meylliyinin çox olması və dağ yamaclarında su təminatının azalması, təsərrüfat sahələrinin funksional inkişafı üçün əlverişli torpaq sahəsinin olmaması ilə əlaqədar olaraq yaşayış məntəqələri əsasən dağdaxili çökəkliklərdə (Rustov, Xınalıq, Söhüb, Yerfi, Qonaqkənd, Xaltan və s.) və terraslaşmış çay dərələrində (Samur, Tahircalçay, Qusarçay, Qudyalçay, Ağçay, Qaraçay, Vəlvələçay və s.) yerləşir və daha çox geniş terras düzənliklərini əhatə edir. Ərazinin ekoloji-coğrafi şəraitindən asılı olaraq həm rayonlar üzrə, həm də yaşayış məntəqələrinin paylanma xüsusiyyətinə görə fərqlənir. Statistik məlumatlara görə (1999) Xızı rayonu daxil olmadan Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda kənd əhalisi 486 kənd yaşayış məntəqəsində məskunlaşmışdır. Bu kəndlərdən 155-i Quba rayonunun, 146-sı Xaçmaz rayonunun, 84-ü Qusar rayonunun, 68-i isə Dəvəçi rayonunun ərazisində yerləşir. Yaşayış məntəqələri öz böyüklüyünə və orada məskunlaşan əhalinin sayına görə bir-birindən kəskin fərqlənir. Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda əhalisinin sayı 200 nəfərə qədər olan kəndlərin sayı 134-dür. Bu kəndlərdə iqtisadi rayonun ümumi əhalisinin 4,5%-i yaşayır. Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu ərazisində əhalisinin ümumi sayı 200-500 nəfər arasında dəyişən 144 kənd, əhalisinin sayı 500-1000 nəfər arasında dəyişən 116 kənd, 1000-2000 nəfər əhali yaşayan 67 kənd, əhalisinin sayı 2000-3000 nəfər olan 19 kənd, 3000-5000 nəfər əhalisi olan 5 kənd və əhalisinin sayı 5000 nəfərdən çox olan 2 kənd (I və II Nügədi kəndləri) vardır. Göstərilənlərdən aydın olur ki, tədqiq olunan ərazidə əhalisinin sayı 200-500 nəfər və 500-1000 nəfər olan yaşayış məntəqələri sayına görə üstünlük təşkil edir və onların sayı uyğun olaraq 144 və 116- dır. Bir qayda olaraq kənd yaşayış məntəqələrində məskunlaşmış əhalinin sayı artdıqca, kəndlərin sayı azalır. Ərazidə əhalisinin sayı 1000-2000 nəfər arasında dəyişən yaşayış məntəqələrinin ümumi sayı 67, əhalisinin sayı 2000-3000 nəfər olan yaşayış məntəqələrinin sayı 19, 3000-5000 nəfər əhalisi olan kəndlərin sayı 5 və əhalisi 5000 nəfərdən çox kəndlərin sayı 2-dir. Yaşayış məntəqələrinin relyefdən asılı olaraq yerləşmə xüsusiyyətlərinin təhlili göstərir ki, əhalisinin sayı çox olan böyük yaşayış məntəqələri başlıca olaraq əlverişli ekoloji-geomorfoloji şəraitə, optimal su təminatına və təsərrüfat fəaliyyətinə malik olan dağətəyi düzənliklərdə, dağdaxili çökəkliklərdə və terraslaşmış çay dərələrində yerləşir. Bunlara misal olaraq Quba rayonunda I və II Nügədi kəndlərini, Rustov ərazi vahidini, Qonaqkənd qəsəbəsini və s. göstərmək olar. Tədqiq olunan ərazidə istər şəhər, istərsə də kənd yaşayış məntəqələri relyefin yüksəklik diapazonları üzrə qeyri-bərabər paylanmışdır. Böyük şəhərlər (Quba, Qusar, Xaçmaz, Dəvəçi, Siyəzən) və kəndlər (I və II Nügədi kəndləri) akkumulyativ düzənliklərdə və yaxud bu düzənliklərin alçaq dağlığa təmas etdiyi sahələrdə yerləşmişdir. Qusar və Quba şəhərləri uyğun olaraq Qusarçay və Qudyalçayın 152
gətirmə konuslarının zirvə və zirvə ətrafı hissəsində yerləşir. 560 m mütləq yük- səklikdə yerləşən Quba və 680 m mütləq yüksəklikdə yerləşən Qusar şəhərləri Qudyalçay və Qusarçayın 25-30 m-lik akkumulyativ terrasların səthində yerləşməklə, çay dərəsi boyu cənub-qərbdə alçaqdağlığa daxil olur. Şimal-şərq hissədə isə yelpik şəklində genişlənir. Xaçmaz şəhəri isə Şollar düzənliyinin mərkəz hissəsində Qudyalçayla Qusarçayın gətirmə konuslarının terraslaşmış hissəsində 50 m mütləq yüksəklikdə yerləşir. Apardığımız tədqiqatlar göstərir ki, hündürlük landşaft qurşaqları üzrə əhalinin təsərrüfat fəaliyyəti sahələri müxtəlifdir. Şollar düzənliyində məskunlaşmış əhali əsasən bağçılıq, bostançılıq, tərəvəzçilik və yem əkinçiliyi ilə məşğul olur. Vəlvə- ləçaydan cənub-şərqdə yerləşən dənizsahili düzənlikdə iqlimin aridləşməsi ilə əlaqə- dar əsasən otlaq heyvandarlığı üstünlük təşkil edir. Xəzər sahili zonada hələ qədim dövrlərdən balıqçılıq təsərrüfatı inkişaf etmişdir. Ərazinin dağlıq hissəsində başlıca olaraq bağçılıq, bostançılıq (kələm, kartof), orta və yüksək dağlıq ərazilərdə əsasən heyvandarlıq və qismən bostançılıq təsərrüfat sahələri yayılmışdır. Istər dağlıq, isətərsə də düzənlik sahələrdə əlverişli ekoloji-coğrafi şəraitin olması gələcəkdə arıçılığın inkişafı üçün yaxşı imkanlar yaradır. Ərazinin dağlıq və düzənlik zonaları (Yalama, Nabran) rekreasiya, dağ-turizm (Şahdağ, Aladaş kəndi ərazisində) və istirahət zonalarının fəaliyyəti və inkişafı üçün əlverişli ekoloji-coğrafi şəraitə malikdir. ƏDƏBİYYAT 1.
Абдуллаев Р.А., Джафаров Х.Д. Геолого-геофизическая характеристика Прикаспий- ского нефтеносного района Азербайджана, Азерб.Гос.издат., Баку: 1992. 2.
3.
Будагов Б.А., Микаилов А.А. Ландшафтно-геоморфологические критерии выделе- ния погребенных структур в Губинской нефтегазоносной зоне (Азербайджанская ССР), в кн. “Структурно-геоморфологические исследования при нефтегазопоис- ковых работах”, Л.: 1999, 245 c. 4.
Будагов Б.А., Микаилов А.А. Погребенные поднятия и их влияние на формирова- ние ландшафтов Самур-Дивичинской низменности. Изв. АН Азербайджанской ССР, серия наук о Земле, 2000, № 6, с.290. 5.
Будагов Б.А., Микаилов А.А. Развитие и формирование ландшафтов Юго-Восточ- ного Кавказа в связи с новейшей тектоникой, Баку: Элм, 1999, 240 с. 6.
7.
Əliyev F.Ş. Azərbaycan Respublikasının yeraltı suları, ehtiyatlardan istifadə və geoekoloji problemləri, Bakı: Çaşıoğlu, 2000, 326 s. 8. Müseyibov M.A. Azərbaycanın fiziki coğrafiyası, Bakı: Maarif, 1998, 399 s. 9. Мусеибов М.А., Абасова Н.A. Антропогенная трансформация Азербайджана. «BDU Xəbərləri», № 3, 1999, с.186-196. 10. Мусеибов М.А. Геоэкологические условия Азербайджанского побережья Каспий- ского моря. BDU Xəbərləri, № 3, 2002, с. 168-172.
153
РАЗМЕЩЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ, НАСЕЛЕННЫХ ПУНКТОВ И ИХ ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ПО ОСОБЕННОСТЯМ ВЫСОТНЫХ ЛАНДШАФТНЫХ ПОЯСОВ НА СЕВЕРО-ВОСТОЧНЫХ СКЛОНАХ БОЛЬШОГО КАВКАЗА Л.Г.ГАСАНАЛИЕВА РЕЗЮМЕ
В статье анализируется закономерности размещения населения и населенных пунктов по особенностям высотно-пространственной дифференциации ландшафтов. Выявлено, что населенные пункты и населения, а также их хозяйственная деятельность распределены по высотным ландшафтным поясам неравномерно. Установлено, что в нагорной части исследуемой территории расселения населения приурочены в основном по речным долинам, а также во внутригорных котловинах.
HUMAN SETTLEMENTS AND THEIR ECONOMIC ACTIVITY ON HEIGHT LANDSCAPE ZONES IN THE NORTHEAST SLOPES OF THE GREATER CAUCASUS
SUMMARY The article analyzes patterns of distribution of population and population-represented points on the specifics of the altitude-spatial differentiation of landscape. It is revealed that human settlements and population, as well as their gen-work are inequally distributed by altitude landscape zones. It is also found that, in the mountainous part of the investigated territory population settlements mainly prevail in river valleys, as well as in intermountain basins.
Yüklə 88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|