Betimleme Yöntemi Yaşar Tonta H.Ü. Bby

Betimleme Yöntemi

• Yaşar Tonta

• H.Ü. BBY

• [e-mail]

• yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2009/bby208/

Betimleme Araştırması (Babbie, Bölüm 9)

• Betimleme Araştırmasına Uygun Konular

• Betimleme Araştırmasında Ne Sorulur?

• Soru Sorma İlkeleri

• Anket Hazırlama

• Posta Anketleri

• Görüşme (Mülakat)

• Telefonla Anket

• Yeni Teknolojiler ve Betimleme Araştırması

• Farklı Betimleme Yöntemlerinin Karşılaştırılması

• Betimleme Araştırmasının Güçlü ve Zayıf Yönleri

• İkincil Analiz

Tarihçe

• “Survey”, “surveillance”, “sürveyan” (gözetmen, gözetici)

• Nüfus sayımları

• “After the plague the Lord said to Moses and to Eleazar the son of Aaron, the priest, ‘Take a census of all the congregation of the people of Israel, from twenty old and upward.’” (İncil, Eski Ahit)
• Domesday Book, 1085, İngiltere

• Toplumsal survey’lerden modern nicel betimleme araştırmalarına

• İstatistiksel örneklem teknikleri
• Ölçekler ve indeksler
• Survey’lerin uygulamalı alanlara kayması (pazar araştırmaları)
• Saygın, bilimsel bir yöntem haline gelmesi

1950 Sonrası Betimleme Araştırmaları Niçin Gelişti?

• Bilgisayarlar

• Örgütler

• Veri depolama

• Destek

• Yöntem

Betimleme Araştırmasına Uygun Konular

• Tanımlayıcı

• Ön araştırma

• Açıklayıcı

Betimleme Araştırmasında Ne Sorulur?

• Davranış

• Geçen seçimde oy kullandınız mı? Dişlerinizi ne kadar sık fırçalıyorsunuz?

• Tutum/İnanç/Görüşler

• Ülkemizin en önemli sorunu sizce nedir?

• Özellikler

• Yaşınız? Medeniz durumunuz? Üye olduğunuz dernekler?

• Beklentiler

• Gelecek yıl araba almayı düşünüyor musunuz? Sizce Ankara’nın nüfusu artar mı, azalır mı, yoksa aynı mı kalır?

• Öz sınıflandırma

• Kendinizi nasıl sınıflandırırsınız? Liberal, ılımlı, tutucu? Ailenizi hangi sosyal sınıfa koyarsınız?

• Bilgi

• BM Genel Sekreteri kimdir? BM Genel Merkezi nerededir?

Betimleme Araştırması Sürecinde Adımlar

• 1. Adım

• Hipotezleri geliştir; Survey türüne (posta, telefon, vs.) karar ver; Soruları hazırla; Yanıt kategorilerini oluştur; Sayfa düzenini tasarla

• 2. Adım

• Verileri nasıl kaydedileceğinin planlanması; Pilot test

• 3. Adım

• Hedef evrene karar ver; Örneklem çerçevesini bul; Örneklem büyüklüğüne karar ver; Örneklem seç

• 4. Adım

• Denekleri bul; Görüşmeleri yap; Verileri dikkatle kaydet

• 5. Adım

• Verileri bilgisayara gir; Tüm verileri kontrol et; İstatistik testleri yap

• 6. Adım

• Araştırma raporunda yöntem ve bulguları tanımla; Bulguları başkalarının eleştiri ve değerlendirmelerine sun

Soru Sorma İlkeleri -I

• Uygun soru formları seçilmeli

• Sorular açık ve anlaşılır olmalı

• Bir soruda iki ayrı şey hakkında bilgi toplamaya çalışılmamalı

• Cevap verenler ehil (kompetan) olmalı

Soru Sorma İlkeleri -II

• Cevap verenler istekli olmalı

• Sorular ilgili olmalı

• Sorular kısa olmalı

• Olumsuz sorulardan kaçınılmalı

• Önyargılı sorulardan ve terimlerden kaçınılmalı

Duyarlı konulardaki sorular

• Rahatsız olanların

• Konu yüzdesi

• Kendi kendini tatmin 56

• Seks 42

• Uyuşturucu kullanımı 42

• İçki 31

• Gelir 12

• Kumar 10

Yanıtların Kalitesi

• Eksik

• Abartılı

• Yanlış

• Toplumsal arzu edilirlik önyargısı

• Bilgi soruları

Aşağıdaki Ankara Milletvekillerinden Hangilerini Tanıyorsunuz?

23. Dönem Ankara Milletvekilleri

Anket Hazırlama İlkeleri

• Her satıra bir soru sorulmalı

• Gerektiğinde şartlı sorular sorulmalı

• Matris soruları kolayca yanıtlanabilecek şekilde biçimlendirilmeli

• Soruların sıralanmasıyla ilgili hususlara dikkat edilmeli

• Anketi yanıtlayanlar için talimat hazırlanmalı

• Ön test yapılmalı

Anketlerin dağıtımı ve dönüşlerin izlenmesi

• Posta yoluyla

• Kapı kapı gezerek

• Dönüşlerin izlenmesi

• Anımsatma mektupları

Kabul Edilebilir Cevap Verme Oranları

• %50 - analiz ve rapor için uygun

• %60 - iyi

• %70 – çok iyi

Görüşme İlkeleri

• Görüşmecinin rolü

• Görüşme yapılacak kişilerinkine benzer giyinilmeli

• Ankete önceden hazırlanılmalı ve sorulara aşina olunmalı

• Sorular aynen yazıldığı gibi sorulmalı

• Cevaplar aynen kaydedilmeli

• Cevap almak için gerektiğinde teşvik edilmeli

Görüşme İçin Hazırlanma

• Genel ilkelerin ve prosedürlerin tartışılması

• Zor ya da karmaşık durumların nasıl halledileceği tanımlanmalı

• Gösteri amaçlı görüşmeler yapılmalı

• “Gerçek” görüşmeler yapılmalı

Telefon Anketleri

• Avantajları:

• Para ve zaman

• Veri toplamada denetim

• Dezavantajları:

• Gerçekte reklam kampanyaları

• Mesaj bırakma makineleri

Yeni teknolojiler ve betimleme araştırması

• Bilgisayar yardımıyla yapılan kişisel görüşmeler

• Bilgisayar yardımıyla yapılan görüşmeler

• Bilgisayara dayalı anketler

• Web anketleri

• Dokunmatik veri girişi

• Ses tanıma

Betimleme Araştırmasının Güçlü Yönleri

• Büyük bir kitlenin (evren) özelliklerini tanımlamada yararlı

• Büyük örneklem seçmeye olanak sağlıyor

• Toplanan verilerin standart olması

• Esnek – bir konuda birçok soru sorulabilir

• Güvenilirliği yüksek

Betimleme Araştırmasının Zayıf Yönleri

• Nadiren toplumsal yaşam bağlamında gerçekleştirilir

• Bazı yönlerden esnek değildir

• Yapay

• Geçerliği zayıf

İkincil analiz

• Bir araştırmacı tarafından toplanan ve işlenen verilerin başka bir araştırmacı tarafından genellikle farklı bir amaçla analiz edilmesine dayanan araştırma türü

• Ucuz veri toplama yöntemi

• Geçerlik sorunu

Temel Terimler

Cevaplayıcı Anket/görüşme sorularına yanıt vererek analiz için veri sağlayan kişi

• Cevaplayıcı Anket/görüşme sorularına yanıt vererek analiz için veri sağlayan kişi

• Anket Analiz için yararlı olacak bilgi toplamak için tasarlanmış enstruman

Açık uçlu sorular Cevaplayıcının soruya kendi cevabını vermesi istenir “Mesleğiniz nedir?” ___________________

• Açık uçlu sorular Cevaplayıcının soruya kendi cevabını vermesi istenir “Mesleğiniz nedir?” ___________________

• Kapalı uçlu sorular Cevaplayıcının araştırmacının sağladığı cevaplar arasından seçme yapması istenir

• “Mesleğiniz nedir?”

• O İşçi O Memur O Öğretmen

• O Mühendis O Diğer (Açıklayınız) ____________

Önyargı Cevaplayıcıların soruları belli bir şekilde cevaplamasına yol açan sorular

• Önyargı Cevaplayıcıların soruları belli bir şekilde cevaplamasına yol açan sorular

• Şartlı soru Bazı sorulara verilen cevaplara bağlı olarak sadece belli cevaplayıcıların yanıtlanması istenen soru

Cevap oranı Ankete cevap veren kişi sayısının örnekleme seçilen kişi sayısına oranı

• Cevap oranı Ankete cevap veren kişi sayısının örnekleme seçilen kişi sayısına oranı

• Görüşme Görüşmecinin cevaplayıcıya sorular sormasına dayanan veri toplama tekniği

Teşvik Daha ayrıntılı cevap isteği

• Teşvik Daha ayrıntılı cevap isteği

• İkincil analiz Bir araştırmacı tarafından toplanan ve işlenen verilerin başka bir araştırmacı tarafından genellikle farklı bir amaçla analiz edilmesine dayanan araştırma türü