Bitki seleksiyası şöbəsi Şöbə müdiri: a e.ü. f d. Musayev Əsəd Cənnət oğlu
Yüklə 301,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əmirov Litfer Əlisultan oğlu - aparıcı elmi işçı
- Məmmədova Həlimə Rafiq qızı
- “Növdaxili hibridləşmədən istifadə etməklə bərk buğdanin seleksiyasi üçün yüksək dən keyfiyyətli ilkin materialin yaradılması”
- Məmmədov Hafiz İsa oğlu - aparıcı elmi işçı Sadıqov Şəhriyar Fateh oğlu - kiçik elmi işçı Şöbənin fəaliyyət istiqamətləri
- *Ekoloji təmiz məhsul.
| Bitki seleksiyası şöbəsi Şöbə müdiri: a.e.ü.f.d. Musayev Əsəd Cənnət oğlu Musayev Ə.C. 1957-ci ildə İrəvan Kənd Təsərrüfatı Texnikumunu, 1962-ci ildə isə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun aqronomluq fakultələrini bitirərək alim aqronom ixtisasına yiyələnmişdir. 1964-cü ildən etibarən respublikada taxılçılığın inkişafı problemləri ilə məşğul olmağa başlayan Musayev Ə. C. daha məhsuldar, yüksək dən keyfiyyətinə malik, yerə yatmayan, xəstəliklərə davamlı taxıl sortlarının yaradılması və toxumçuluğu istiqamətində Əkinçilik İnstitutunda geniş tədqiqat işləri aparır və 1969-cu ildə "Toxumluq əkinlərində sort qarışıqlarının əmələ gəlməsi və onun qarşısını almaq yolları" mövzusunda dissertasiya işini müdafiə edərək kənd təsərrüfatı elmləri namizədi alimlik dərəcəsi adı almışdır. Musayev Ə.C. dənli bitkilərin 25 rayonlaşmış sortunun müəllifidir. O, SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailliyyətləri Sərgisinin Baş Komitəsi tərəfindən yüksək məhsuldar, keyfiyyətli bərk buğda sortlarının yaradılması və tətbiqi sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlərə görə bürünc, gümüş, qızıl medallara layiq görülmüşdür. Həmçinin "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edilmişdir. Musayev Ə.C. bitkiçilik, seleksiya və toxumçuluğa dair 100 -
dən artıq elmi əsərin, tövsiyə və kitabçaların müəllifidir. O, "Azərbaycanda dənli bitkilərin becərilməsi", "Azərbaycanda elmi cəhətdən əsaslandırılmış əkinçilik sistemi", "Payızlıq bitkilərin intensiv texnologiya ilə becərilməsi", "Yeni taxıl sortları, onların becərilməsi" kitablarının və "Aqronomun məlumat kitabı"nın və "Dənli-taxıl bitkilərinin seleksiyası sahəsində tədqiqat işlərinə dair tarla təcrübələrinin metodikası"nın əsas müəlliflərindən biridir. Musayev Ə.C. Əkinçilik ET İnstitutuna rəhbərlik etdiyi dövrdə elmi kadrların hazırlığına xüsusi fikir vermiş, bilavasitə onun səyi ilə 120 elmlər namizədi və 5 elmlər doktoru hazırlanmışdır. 100 nəfər müxtəlif ölkələrdə elmin yeni sahələri üzrə ixtisasartırma kurslarını keçmişlər. O, hal-hazırda institutun nəzdində fəaliyyət göstərən aqrar elmləri üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün FD 04.012 Dissertasiya Şurasının sədridir. Əlaqə tel: 551-61-30 Şöbədə çalışan elmi əməkdaşlar: Abdullayev Abdin Məhərrəməli oğlu - aparıcı elmi işçı, proqram rəhbəri Abdullayev A. M. 01.01.1954-cü ildə anadan olmuşdur. 1971-1976-cı illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun “Aqronomluq” fakultəsini bitirdikdən sonra həmin ildə göndəriş əsasında Az. ETƏİ - da kiçik elmi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1990-cı ildə “Zaqafqaziyanın aborigen sortları əsasında payızlıq yumşaq buğdanın seleksiyası üçün yeni başlanğıc materialın yaradılması” dissertasiya mövzusu üzrə müdafiə edərək “Kənd təsərrüfatı” elmləri namizədi alimlik dərəcəsi adını almışdır. Elmi əsərin və 9 sortun müəllifidir. Hal-hazırda “Yerli və introduksiya olunmuş nümunələr əsasında buğdanın rüşeym plazmasının zənginləşdirilməsi və hibridləşmə yolu ilə yüksək məhsuldar, keyfiyyətli və ekoloji cəhətdən uyğunlaşa bilən yeni sortların yaradılması və tətbiqi” mövzusu üzərində işləyir. Email: abdin_aetei@mail.ru
Əmirov L. Ə. 05.09.1946-cı ildə anadan olmuşdur. 1965-1970-ci illərdə ADU-nin “Biologiya” fakultəsini bitirmişdir. 1973-cü ildən Az.ETƏİ-da dənli-paxlalı bitkilər üzrə seleksiya işlərinə başlamışdır. 1975-ci ildə həmin İnstitutun aspiranturasına qebul olub və 1981-ci ildə “Müxtəlif mənşəyli lobya növlərinin Azərbaycanın Şəki-Zaqatala bölgəsində aqrobioloji öyrənilməsi” dissertasya işini müdafiə edərək “Seleksiya və toxumçuluq” ixtisası üzrə elmləri namizədi alimlik dərəcəsi adını almışdır. 41 elmi əsərin və 4 sortun müəllifidir. Hal-hazırda “Dənli- paxlalı bitkilərin yerli və dünya genofondunun öyrənilməsi seleksiyada yeni, yüksək, məhsuldar, keyfiyyətli, biotik və abiotik amillərə davamlı sortların yaradılması, toxumçuluğunun təşkili və fermer təsərrüfatlarında tətbiqi” mövzusu üzərində iş aparır.
Əliyev E. B. 24.08.1952-ci ildə anadan olmuşdur. 1969-1975-ci illərdə S.M. Kirov adina Azərbaycan Dövlət Universitetinin "Biologiya" fakultəsində təhsil almışdir. 1977-ci ildə aspiranturaya qebul olub, 1980-ci ildən isə elmi fəaliyyətə başlamışdır. Əliyev E.B. 1983-cu ildə "Yumşaq buğdalarda fotoperiodizm hadisəsinin sitogenetik tədqiqi" mövzusunda 03.00.15 "Genetika" üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib və biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi adina layiq görülmüşdür. 102 elmi əsərin müəllifidir. Hal - hazırda "Buğda bitkisinin müxtəlif keyfiyyət və kəmiyyət əlamətlərinə görə buğda genomunun rekonstruksiyası" mövzusu üzərində çalışır. Email: elxan-aliyev00@rambler.ru
Novruzlu Qərib Alış oğlu - aparıcı elmi işçı, proqram rəhbəri Novruzlu Q. A. 07.10.1961-ci ildə anadan olmuşdur. 1980-1985-ci illərdə Az.K/T İnstitutunun “Alim-aqronom” ixtisasını bitirdikdən sonra təyinatla Əkinçilik İnstitutunda elmi fəaliyyətinə başlamışdır. 1994-cü ildə “Seleksiya və toxumçuluq” ixtisası üzrə dissertasiya işini müdafiə edərək “Kənd təsərrüfatı” elmləri namizədi alimlik dərəcəsi adını almışdır. 11 elmi əsərin və 1 sortun müəllifidir.
Hazırda
“Respublikanın müxtəlif torpaq iqlim bölgələri üçün, stres faktorlara (duza, quraqlığa və s.) davamlı, yüksək məhsuldar və keyfiyyətli arpa sortlarının yaradılması, tətbiqi, ilkin toxumçuluğu və yayımı” mövzusu üzərində çalışır.
novruzlu_garib@mail.ru Rüstəmov Xanbala Nəriman oğlu 06.07.1963-cü ildə Naxçıvan MR-nın Şahbuz rayonunun Şahbuzkənd kəndində anadan olmuşdur.1970-1980-cı illərdə Şahbuz kənd orta məktəbəində, 1980-1985-ci illərdə Azərbacan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda təhsul almış, təiynatla Az. ET Əkinçilik İnstitutunda işləmişdir (1985 -1987). 30.12.1987-ci ildə aspiranturaya daxil olmuşdur. 1989-2000-ci illərdə Ümumrusiya Bitkiçilik İnstitutunun (VİR) Dağıstan Təcrübə Stansiyasında çalışmışdır. 1995-ci ildə İ.Peterburq-VİR-də müdafi əedərək biologiya elmləri namizədi elmi adını almışdır. 2000-2001-ci illərdə Naxçıvan Regional Elm Mərkəzində böyük elmi işçi, 2001 - 2010-cü illərdə Naxçıvan Dövlər Unuversitetində baş müəllim işləmişdir. Hal-hazırda “Müxtəlif stres amillərinə davamlı, ekoloji adaptiv xüsusiyyətlərə malik, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli payızlıq buğda sortlarının yaradılması, tətbiqi və yayımı”mövzusu üzərində işləyir, a.e.ü.f.d., dosentdir.
xanbala.rustamov@mail.ru
Oxçuoğlu kəndində anadan olmuşdur. 1997-2001-ci illər ərzində Azərbayçan Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsində ali təhsil almışdır. 2001-ci ildən etibarən Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun ”Bitki seleksiyası” şöbəsində kiçik elmi işçi işləmışdir. Hal-hazırda ”Müxtəlif stres amillərinə davamlı, ekoloji adaptiv xüsusiyyətlərə malik, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli payızlıq buğda sortlarının yaradılması, tətbiqi və yayımı”mövzusu üzərində işləyir, doktorantdır. Email:
zohrab_79@mail.ru Qasımov Hidayət Yunis oğlu 1944-cü ildə Tovuz şəhərində anadan olmuşdur. 1950-1960-cı illərdə orta təhsil almışdır. 1962-1969-cu illərdə V.İ.Lenin adına APİ-nin kimya-biologiya fakültəsində ali təhsil almışdır.1969-1972-ci ilə qədər Kürdəmir rayonunun Mollakənd kənd orta məktəbində kimya-biologiya fənni üzrə müəllim işləmişdir. 1972-1989 –cu ilə qədər Elmi-Tədqiqat Yemçilik Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutunda elmi işçi vəzifəsində işləmişdir. İnstitutun Abşeron Yardımçı Təcrübə Təsərrüfatında müdir vəzifəsində işləmişdir.Hal-hazırda elmi
işçi vəzifəsində çalışır, “Yem bitkilərinin genefondunun öyrənilməsi, xarici mühitin əlverişsiz amillərinə, xəstəlik və zərərvericilərə qarşı davamlı, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli, ekoloji cəhətdən uyğunlaşa bilən yeni yem bitkilərinin hibrid və sortlarının yaradılması, onların ilkin toxumçuluğunun təşkili və tətbiqi” mövzusu üzərində işləyir.
Mincivan qəsəbəsində anadan olmuşdur. 1986-1993-cü illərdə orta məktəbdə oxumuşdur. 2001-2005-ci illər ərzində Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının aqronoqmluq fakültəsində ali təhsil almış və buranı fərqlənmə diploma ilə bitirmişdir. «EurepeanTobacco» ASC-də stajor aqronom vəzifəsində çalışmış, təyinatla isə «Aqro-Azərinvest» MMC-nin Xanlar üzüm sahəsində briqadir köməkçisi, briqadir, aqronom müavini vəzifəsində işləmişdır. 2006-cı ildən Azərbaycan Dövlət Aqrar Univernsitetinin magistraturasına qəbul olmuş, k/t bitkilərin genetikası fakültəsinin qiyabi şöbəsini fərqlənmə diploma ilə bitirmişdir. 2008-2010-cu illərdə Park-Land dizayn studyasında Landşaf dizaynerı, «B.R.E.S» MMC-də aqronom, Park Premium MMC-də Landşaf dizayneri vəzifələrində işləmişdir. Hal - hazırda elmi işçi vəzifəsində çalışır, doktorantdır, ”Müxtəlif stres amillərinə davamlı, ekoloji adaptiv xüsusiyyətlərə malik, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli payızlıq buğda sortlarının yaradılması, tətbiqi və yayımı” mövzusu üzərində işləyir. Email:
01helime@gmail.com
Respublikasının Əzizbəyov rayonunun Gomur kəndində anadan olmuşdur. 1981-1988-ci illər ərzində orta təhsil almış, 1991-1996-cı illərdə isə Naxçıvan Dövlət Universitetində, aqronomluq ixtisası üzrə ali təhsil almış, tam kursu fərqlənmə diploma ilə bitirmişdir. 2005-ci ildən Əkinçilik ET İnstitutunun aspirantı olmuş, “Növdaxili hibridləşmədən istifadə etməklə bərk buğdanin seleksiyasi
müdafiə edərək a.e.ü.f.d. elmi dərəcəsi almışdır. Hal - hazırda elmi işçi vəzifəsində çalışır, ”Müxtəlif stres amillərinə davamlı, ekoloji adaptiv xüsusiyyətlərə malik, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli payızlıq buğda sortlarının yaradılması, tətbiqi və yayımı” mövzusu üzərində işləyir.
Qarayeva Sədaqət Ceyhun qızı 1984-cü ildə anadan olmuşdur. Orta təhsilini Sumqayıt şəhərində almışdır. 2003 - 2007-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetin kimya-biologiya fakültəsinə daxil olmuşdur. 2007-ci ildən Sumqayıt şəhər 22№-li tam orta məktəbdə laborant vəzifəsində çalışmışdır. 2013-cü ildə Azərbaycan memarlıq və inşaat Universitetinin ekologiya-mühəndisliy ifakultəsinin magistratura pilləsinə daxil olmuşdur. Hal-hazırda kicik elmi işçi vəzifəsində çalışır, ”Müxtəlif stres amillərinə davamlı, ekoloji adaptiv xüsusiyyətlərə malik, yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli payızlıq buğda sortlarının yaradılması, tətbiqi və yayımı” mövzusu üzərində işləyir. Məmmədov Hafiz İsa oğlu - aparıcı elmi işçı Sadıqov Şəhriyar Fateh oğlu - kiçik elmi işçı Şöbənin fəaliyyət istiqamətləri: Bitki seleksiyası şöbəsi 1950-ci ildən müxtəlif adlarla fəaliyyət göstərir və institutun aparıcı şöbələrindən biridir. Şöbə bugün yeni strukturadakı fəaliyyətinə, institutun modernləşdirilməsi proqramına, Aqrar Elm Mərkəzinin 03 saylı 29 mart 2009-cu il və Əkinçilik İnstitutunun 7/S saylı 31 mart 2009-cu il tarixli əmrlərinə əsasən başlamışdır. Hal-hazırda şöbədə 29 nəfər çalışır ki, onların da 14-ü tədqiqatçıdır. Tədqiqatçılardan 9-u elmler namizədi, 1-i isə elmlər doktorudur. Şöbə institutun mandatına daxil olan və eləcə də ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı baxımından prioritet bitkilər hesab olunan buğda, arpa, ərzaq paxlalıları və qarğıdalı bitkilərinin seleksiyası istiqamətində proqramlara uyğun olaraq fəaliyyət göstərir. Tədqiqat işləri institutun digər şöbə və laboratoriyaları və eləcə də MEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutu ilə bərabər əməkdaşlıqda kompleks şəkildə həyata keçirilir.Şöbə yarandığı tarixdən əsasən dənli bitkilərin, 1963-cu ildən dənli və dənli-paxlalı bitkilərin seleksiyası və genetikası istiqamətində tədqiqatlar aparır. Dənli bitkilərlə aparılan seleksiya işləri tarixən 3 mərhələdən keçmişdir. Bu mərhələlər 1950-1956-ci, 1956-1970-ci ildən bu günkü günə qədər olan dövrləri əhatə edir. Şöbə 1950-1956-cı illərdə əsas diqqəti kənd təsərrüfatı bitkilərinin yerli nümunələrinin və populyasiyaların toplanması, öyrənilməsi və seleksiyada istifadəsinə yönəltmişdir. 1956-1970-ci illərdə institutda və eləcə də onun bölgə təcrübə stansiyalarında aparılmış seleksiya işləri nəticəsində bir sıra ekstensiv tipli, hündürboylu buğda sortları yaradıldı. Bu tip buğda sortlarından VQ-5 (1965) Tacikistanda, Ağbuğda 13 (1956) və Qələbə (1969) isə Azərbaycanda rayonlaşmışdır. Lakin bununla belə, ölkə üzrə taxılın orta məhsuldarlığının və ümumi məhsul istehsalının artırmasına gətirib çıxarmamışdır. Digər yaradılan sortlar və 1970-ci ildən başlayaraq institutda, eləcə də şöbənin fəaliyyətində köklü dəyişikliklər baş verdi. Beləki, akademik C. Ə. Əliyevin rəhbərliyi altında elmi cəhətdən əsaslandırılmış vahid kompleks seleksiya proqramı işlənib hazırlandı və təsdiqləndi. Bu işlər elmi əsasda məqsədyönlü seleksiya işlərini aparmaq üçün seleksiyaçılar, fizioloqlar, texnoloqlar və digər ixtisas sahibləri ilə birgə əməkdaşlığı nəzərdə tutdu. Odur ki, bu illər ərzində 130 dənli və dənli-paxlalı bitki sortları yaradılmış və rayonlaşmaq üçün Seleksiya Nailiyyətlərini Sınağı və Mühafizəsi üzrə Dövlət Komissiyasına təqdim edilmişdir. Bu sortlardan 67-i o cümlədən:-26 yumşaq buğda, 14-bərk buğda olmaqla 40-ı buğda, 12-i arpa, 4-ü qarğıdalı, 2-i mərcimək, 5-i noxud, 1-i çovdar, 1-i vələmir, 1-i tritikale, 3-ü lobya, 1-i lüpin və 1-i araxis müxtəlif illərdə respublikada və eləcə də MDB məkanında rayonlaşmış və hal-hazırda onların əkin sahəsi ölkədə dənli taxıl bitkiləri əkininin 80,0%-təşkil edir.Respublikanın torpaq-iqlim müxtəlifliyini və eləcə də dünyada baş verən qlobal iqlim dəyişikliklərini nəzərə alaraq şöbədə yeni seleksiya proqramlarına uyğun olaraq aşağıdakı istiqamətlərdə tədqiqat işləri aparılır: •dünya seleksiyasının nailiyyətlərindən istifadə etməklə seleksiya prosesinin sürətləndirilməsi; •yerli və imtroduksiya olunmuş rüşeym plazmasının seçilməsi və hibridləşməsi yolu ilə yüksək məhsuldar və keyfiyyətli, ekoloji cəhətdən uyğunlaşa bilən yem bitki sortlarının yaradılması; •bitkinin abiotik və biotik stress amillərə qarşı davamlılığının artırılması; •torpaq-iqlim şəraitinin müxtəlifliyinə zəif reaksiya göstərən daha plastik sortların müəyyənləşdirilməsi üçün eyniləşdirilmiş ekoloji sortsınaqların keçirilməsi. *Rüşeym plazması. Yerli şəraitdə yaradılmış bərk və yumşaq buğda sortları illər üzrə mütamadi olaraq rüşeym plazmasını zənginləşdirmək məqsədi ilə dünyanın müxtəlif coğrafi ekoloji şəraitində yaradılmış və introduksiya olunmuş ən yaxşı nümunələr ilə hibridləşdirilir və alınmış hibridlər müxtəlif torpaq iqlim şəraitində qiymətli təsərrüfat əlamətlərinə görə tədqiq edilir. *Davamlılıq. Müasir qloballaşan dünyada baş verən dəyişkənliklər artıq çoxdan lakal səviyyədən çıxmış və demək olar ki, bütün dünyada yüksələn xətlə stress amillərinin abiotik: istiləşmə, radiasiya, duzlaşma, quraqlıq, bəzi nöqtələrdə soyuqluğun artması və s., biotik: müxtəlif bitki xəstəlikləri, zərərvericilər və s. artması müşahidə edilir və bu da təsərrüfat bitkilərinin becərmə arealının və məhsuldarlığını limitləşdirir. Bu cür stress amillərinə qarşı davamlılığı təmin edən genotiplərin tapılması və seleksiya prossesinə daxil edilməsini nəzərdə tutur. *Genetik aspektlər. 1)Yumşaq və bərk buğda sortlarında müxtəlif təsərrüfat, qiymətli keyfiyyət və kəmiyyət əlamətlərini idarə edən genlərin təyin edilməsi, həmin genləri daşıyan xromosomların müəyyənləçdirilməsi, genotiplərin mühüm əlamət və xüsusiyyət- lərə görə genetik pasportlarının hazırlanması; 2) Buğda bitkisinə məhsuldarlığı və digər əhəmiyyətli əlamətləri, o cümlədən xəstəliyə və zərərvericilərə davamlılığı, müxtəlif stress amillərə qarşı tolerantlığı təmin edən donorların təyin olunması, onların daşıdıqları effktli genlərin ekspressiyasının tədqiq olunması və həmin genlərin səmərəli istifadə edilməsi; 3)Azərbaycan Respublikasının təbii qısa fotoperiod regionuna aid olduğunu nəzərə alıb, buğda sortlarının bu amilə həssaslığını idarə edən Ppd gen sisteminə görə öyrənilməsi və bu genlərdən istifadə etməklə tezyrtişən məhsuldar sortların alınması; 4)Azərbaycan Respublikasında yaz əkinlərinin aparılmasının və nəticədə qənaətbəxş məhsulun əldə olunmasının mümkünlüyünü nəzərə alıb, buğda genotiplərinin "həyat tərzinin" öyrənilməsi, bu xüsusiyyəti idarə edən Vrn genlərinə görə genotiplərin təyin edilməsi və onlardan seleksiya proqramında istifadə olunması; 5)Buğda genomunun rekonstruksiyasında növlərarası hibridləşmədən geniş istifadənin təmin edilməsi; 6)Buğdalarda növ müxtəlifliyinin botaniki təsnifatını təyin edən əlamətlərin genetik
cəhətdən təhlili, hər bir növmüxtəlifliyi daxilində mümkün olan genotiplərin aşkar edilməsi və təsnifatın həmin əlamətlərə görə təzahürü ilə yanaşı müasir genotpik vriliasiyalarının müəyyən olunması.
mühüm yer tutur və bir çox amillərdən asılılığa malikdir. Seleksiya prossesində yeni yaradılmış xətlər vizual qiymətləndirmə ilə yanaşı məhsuldarlığı müəyyənləşdirən məhsuldarlıq elementlərinə görə tədqiq edilir. Burada seleksiya prosesinə cəlb edilmiş rekurent və respient forma və nümunələrin genetik möhtəviyatı və özündə cəmləşdrdiyi müsbət əlamətlərin irsiliyi və onların nəslə ötürmə qabiliyyəti mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məhsuldarlığa görə seleksiya zamanı yüksək transqressiv forma əmələ gətirmə qabiliyyətinə malik hibridləşmə kompoentləri seçilir və hibridləşməyə cəlb olunur. *Keyfiyyət. Bitkinin dən keyfiyyətinin yüksəldilməsi mürrəkəb bir prosses olsa da həlli mümkün olan problemdir. Dənin keyfiyyəti bir-biri ilə əlaqəli kompleks amillərdən təsərrüfatın düzgün təşkilindən tutmuş bioloji, aqrotexniki və genetik amillərdən asılıdır. Bu sahədə laboratoriyanın əsas vəzifəsi dənli və dənli paxlalı bitkilərin dən keyfiyyətinin analizi ilə yanaşı seleksiyaçılara hibrid populyasiyasından yüksək keyfiyyətli genotiplərin və ilkin valideyn formalarının seçilməsində iştirak edərək kömək göstərməkdir. Bu məqsədlə dənin fiziki göstəriciləri: rəngi, şüşəvariliyi, forması, zərərvericilərlə zədələnmə dərəcəsi (zərərli bağacıqla), 1000 dənin kütləsi, natura çəkisi və s.; - Biokimyəvi göstəriciləri: zülalın miqdarı, qidalılığı, yağların miqdarı və s; -Texnoloji - sedimentasiya, xəmirin fiziki xüsusiyyətləri, çörək və makoron keyfiyyəti və s.; - Biokimyəvi genetika - elektroforez üsulu ilə yüksək keyfiyyətə nəzarət edən genlərin müəyyənləşdirilməsi, onların irsən nəslə keçməsi və onlardan keyfiyyətin genetik markeri kimi seçmə prosesində istifadəsidir.
sortları bitki xəstəliklərinə həssaslığına görə onların becərilməsinə xeyli kimyəvi preparatların tətbiq olunması tələb olunur ki, bu da nəticədə ekoloji mühitin pisləşməsinə, istehsal olunan məhsulun keyfiyyətinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarır. Xəstəliklər və zərərvericilərə qarşı mübarizə hibridləri sistemində bitkilərin genetik davamlığının təmin edilməsi kimyəvi preparatlardan istifadəni minimum həddə endirir və ekoloji təmiz məhsul istehsalına şərait yaradır.
Yüklə 301,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|