Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

---

"Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, 

ölçülə bilən

 və 

müsbət təsir göstərə bilərik.  Bu, 

yüksək bir amaldır,  lakin digər məqsədlərimizə 

nail olduğumuz kimi bu məqsədimizə də çatmağın 

mümkünlüyünü nümayiş etdirmək əzmindəyik".

Lord Con Braun, 

BP şirkətinin Baş İcraçı Direktoru

"We can have a real,  measurable and positive 

impact on the biodiversity o f  the world.  That is a 

high aspiration - but like our other aspirations 

we're determined to show that we can deliver. "

Lord John Brown, 

Chief Executive Officer,  BP Group

---

Resenzent:

Əbdül Qasımov, Azərbaycan Milli Elmlər 

Akademiyasının müxbir üzvü, professor

Elmi məsləhətçi: 

Musa Musayev, Azərbaycan Milli Elmlər

Akademiyasının akademiki,  professor

Azərbaycan

mətninin redaktoru:  Füzuli Əhmədov, Azərbaycan Respublikası

Təhsil Nazirliyi, Respublika Ekoloji Tərbiyə və Təcrübəçilik 

Mərkəzinin direktoru,  biologiya elmləri namizədi

Reviewer: 

Abdul Kasymov,  Corresponding member o f

Azerb.  National Acad.  Sci.,  Professor

Scientific Advisor: 

Musa Musayev,  Academician of

Azerb.  National Acad.  Sci.,  Professor

Editor of the

Azerbaijani text: 

Fizuli Akhmedov,  Ministry o f Education o f the

Azerbaijan Republic,  Republican Centre o f Ecologycal 

Training and Experience,  director

Bu  kitab  BP  şirkəti  tərəfindən,  onun  Azərbaycan  Beynəlxalq  Əməliyyat  Şirkəti  (ABƏŞJ, 

Şahdəniz,  Bakı  -  Tibilisi  -  Ceyhan  neft  ixrac  kəməri  (BTC),  Cənubi  Qafqaz  Qaz  K əm əri 

( CQQK) layihələri üzrəpartnyorları adından nəşr edilmişdir.

This book has been published by BP on behalf o f  its partners in the Azerbaijan International 

Operating  Company  (А Ю С ),  the  Shakh  Deniz,  the  Baku  -  Tbilisi  -  Ceyhan  (B T C )  o il 

export pipeline, and the South Caucasus Pipeline (SC P ) projects.

© bp 2003

Əsgerov F.S., Zaytsev Y.Y., Qasımov R.Y., Quliyev Z. 

«Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları» 

“Bəşər-XXI” nəşriyyatı,  Bakı, 2003,  164 səh.

Tiraj  3000 ədəd. Pulsuz.

© bp 2003

Askerov F.S., Zaytsev Y.Y., Kasimov R.Y., Kuliyev Z. 

“Biodiversity: Amazing Caspian Fishes”

“Bashar XXI” Publish House, Baku. 2003.  164 pages 

Printed 3,000 copies. Free of charge.

BİOLOJİ  MÜXTƏLİFLİK:

Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

BIODIVERSITY:

Amazing  Caspian  Fishes

Bakı - 2003 - Baku

---

M üəlliflərdən 

From Authors

Təqdim olunan kitab BP Kaspian şirkətinin Azərbaycanda planlaşdırdığı bioloji 

müxtəlifliyə  həsr  edilmiş  kitablar  seriyasından  birincisi  olan  "Xəzərin  əsrarəngiz 

balıqları "kitabının Azərbaycan - İngilis variantıdır. Kitabın Rus-İngilis varintı 2001- 

ci ildə BP Kaspian tərəfindən hazırlanıb çap edilmişdir.

Bu kitab vasitəsilə biz davamlı inkişafın sahələrindən biri olan bioloji müxtəliflik 

və onun tərkib hisssəsi Xəzərin balıqları haqqında sizə məlumat vermək istəmişik.

Davamlı  inkişaf sahəsində  BP-nin  ümumi strategiyasının  əsas  mövzusu  bioloji 

müxtəliflik probleminin həllinə yönəldilən addımlardır.  Bioloji sistemin müxtəlifliyi 

genlərdən və növlərdən tutmuş ekosistemlərə qədər bütün səviyyələrdə canlı aləmin 

müxtəlifliyidir.  Bu,  hamımızın asılı  olduğu həyatın  təminat sisteminin əsasını  təşkil 

edir.

Kitab yuxarı  sinif şagirdləri,  ali məktəb  tələbələri və geniş  oxucu  kütləsi  üçün 

nəzərdə tutulmuşdur.  Bu kitabda biz balıqlar haqqında ümumi və Xəzər balıqlarının 

dəniz faunasında rolu barədə isə müfəssəl məlumat verməyə çalışmışıq. Zənnimizcə 

verilən  məlumatlar bu  qəribə  canlılara  münasibəti  dəyişəcək  və Xəzərdə  onların 

mühafizə olunmasına köməklik göstərəcəkdir.

Güman  edirik  ki,  bu  kitabı  oxuduqdan  sonra  siz planetimizin  bu  möcüzəli  su 

hövzəsinin  əsrarəngiz  balıqlar  aləmi  haqqında yeni  və  maraqlı  məlumatlar  əldə 

edəcəksiniz.

This book is an Azeri-English  version  o f the  book  "Amazing  Caspian Fishes", 

which  was  the first of series of books on  biodiversity planned by  the BP Caspian. 

Russian-English version o f the book has been prepared and published by BP Caspian 

in 2001.  The book is intended for senior schoolchildren.

With this book,  we wanted to give you information about the fish of the Caspian, 

as  an  integral part  of its  biodiversity,  since  biodiversity  is  a part  o f sustainable 

development.  A  basic  theme  of В P's  overall strategy  in  the field o f sustainable 

development  is  to make a  contribution  to solving problems o f biological diversity. 

Biological diversity is the diversity of life at all levels o f biological organization, from 

genes through species to ecosystems.  This is the basis o f the life supporting systems 

on which we all depend.

In this book,  we tried to put certain information about fish as a whole in a form 

that would be accessible for a wide range o f readers and to present information about 

the fish  of the  Caspian  and  their  role  in  the  sea's  overall fauna.  We  hope  this 

knowledge  will  make  it possible  to  change  the  attitude  toward  these  marvelous 

natural creations, which can help to preserve them in the Caspian Sea.

We suppose that after reading this book you will learn many new and interesting 

things about the wonderful world offish in this unique water body ofour planet.

Yeni  ekoloji  tədris vəsaiti

A new ecology book for schoolchildren

BP  Kaspian  şirkətinin  sağlamlıq, 

təhlükəsizlik texnikası və ətraf mühitin 

mühafizəsi  şöbəsinin  Azərbaycanın 

balıqlar üzrə  aparıcı  mütəxəssisləri ilə 

birlikdə  gənc  oxucular üçün  "Biomüx- 

təliflik:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları" 

adlı  yeni  ekoloji  kitabını  hazırlayaraq 

nəşr etdirməsi çox təqdirəlayiq bir işdir.

BMT  tərəfindən  və  eyni  zamanda 

bir  çox  beynəlxalq  və  milli  institutlar 

tərəfindən  qəbul  olunmuş  davamlı 

inkişaf  konsepsiyası  prioritet  məsələ 

kimi  elə  prinsip  və  texnologiyalardan 

istifadəni  nəzərdə  tutur  ki,  onlar 

gələcək  nəsillərin  resurs  imkanlarının 

məhdudlaşdırmasını, yaşayış mühitinin 

və  təbii  ehtiyatlardan  uzunmüddətli 

istifadə  imkanlarının  saxlanılmasını 

təmin etsin.

Xəzər  dənizində  neft  və  qazın 

intensiv  istehsalı  ətraf mühitin  müha­

fizəsi  və  onun  bioloji  növ  müx­

təlifliyinin  qorunması  ilə  əlaqədar  bir 

çox  problemlər  meydana  çıxarmışdır. 

Ancaq  Xəzər  dənizinin  canlı  aləmi 

haqqında  geniş  məlumat  olmadığına 

görə bu su hövzəsinin əhəmiyyətini və 

onun  ekoloji  təmizliyinin  mühafizə 

edilməsinin  vacibliyini  izah  etmək 

çətindir.

Xəzər  dənizi  flora  və  faunanın 

müxtəlif nümunələrinə malik unikal su 

hövzəsidir.  Dəniz  şelfində  neft  və  qaz 

hasilatının intensiv inkişafı ilə əlaqədar

It  is  good  to  know  that  the  Health, 

Safety  and  Environment  Department 

of  BP  Caspian,  together  with  leading 

fish  experts  of  Azerbaijan,  have 

developed and published a new ecology 

book  for  children:  “Biodiversity: 

Amazing Caspian Fishes”.

The  concept  of  sustainable  develop­

ment,  which  has  been  adopted  by  the 

UN  and  by  many  international  and 

national  institutes  as  a  top  priority, 

provides  for  the  necessity  to  use 

principles and technologies that do not 

limit  the  resource  opportunities  of 

future  generations  and  that  preserve 

the habitat and long-term utilization of 

natural resources.

In  connection  with  the  intensive 

development of oil and gas production 

in  the  Caspian  Sea,  very  many  prob­

lems  come  up  in  regard  to  the 

environment  protection  and  preserva­

tion of biodiversity.  However, due to 

the lack of popular information about 

the inhabitants of the Caspian Sea, it is 

very hard to explain the significance of 

this body of water and the importance 

of keeping its environment clean.

The  Caspian  Sea  is  a  unique  body  of 

water with diverse flora and fauna.  It is 

of great interest for a large part of the 

population  of  the  whole  world,  and

5

---