Blogumuzu ziyarət etməyi unutmayın: utopiaderslik blogspot com

Yüklə 6,62 Mb.

səhifə	1/40
tarix	05.04.2018
ölçüsü	6,62 Mb.
	#35943
növü	Dərslik

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 40

_{AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ}
_{BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ}

_{Blogumuzu ziyarət etməyi unutmayın: utopiaderslik.blogspot.com}

_{İQTİSADİYYAT (İqtisadi nəzəriyyə)}
_{D Ə R S L İ K}

_{Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin}

_{«»------------2008-ci il tarixli saylı}

_{əmri ilə dərslik kimi təsdiq edjilmişdir.}

_{Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi}

_{Elmi-metodik şurası «İqtisadiyyat» bölməsinin}

_{………2008-ci il tarixli saylı iclas protokolu}

_{B A K I - 2 0 0 8}
_{İBADOV SABİR ADİL OĞLU}
_{İqtisadiyyat (İqtisadi nəzəriyyə)}

_{D ə r s l i k}

_{Dərslik Bakı Dövlət Universitetiinin Ümumi iqtisadiyyat kafedrasında hazırlanmışdır.}
_{Elmi redaktoru: AMEA-nın müxbir üzvü ,i.e.d.,prof. Ş.M.Muradov}

_{İxtisas redaktoru: i.e.n.,dos. Q.Ə.Qitəliyev}
_{Rəyçilər: AMEA müxbir üzvü, i.e.d.,prof.A.K.Ələsgərov}

_{i.e.d., prof.R.Ə.Nəbiyev}

_{i.e.d.Ə.Q.Allahverdiyev}
_{Dərslikdə «İqtisadiyyat» kursu mövcud standarta uyğun 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuş proqram mövzuları əsas götürülməklə, müasir iqtisadiyyatın öyrənilməsinə yeni yanaşma tələb edən nəzəri-metodoloji bazaya və prinsiplərə istinad edilməklə yazılmışdır.}

_{Şərh olunmuş materialların dərindən mənimsənilməsinə yardım ola biləcək məntiqi sxemlər və qrafiklərdən geniş istifadə olunmuş, Azərbaycanın 1995 və 2000 - 2006-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişafına dair statistik məlumatlar çoxsaylı iqtisadi terminlərin müxtəsər izahlı lüğəti və iqtisadiyyat elmləri sahəsində Alfrid Nobelin xatirə mükafatını almış laureatların siyahısı verilmişdir.}

_{Dərslik ali məktəb tələbələri, magistrlər, aspirantlar və iqtisadiyyatı müstəqil öyrənənlər üçün nəzərdə tutulmuşdur, o iş adamları üçün də faydalı ola bilər.}

_{Müəllif dərslikdə verilmiş məntiqi sxemlərin hazırlanmasında göstərdiyi göməyə görə i.e.n.,dos. Z.A.Hüseynovaya və dərsliyin mətnini komputerdə yazmış M.A.İsmayılovaya öz minətdarlığını bildirir.}

_{M Ü N D Ə R İ C A T}

_{Müqəddimə................................................................................................... ..9}

_{Bölmə 1. İqtisadi nəzəriyyəyə giriş və ümumi iqtisadi problemlər}
_{I fəsil. İqtisadiyyat və cəmiyyətdə onun rolu}

_{§1. İqtisadiyyat anlayışı. Onun müxtəlif mənalarda və səviyyələrdə}

_{səciyyələndirilməsi İqtisadiyyatın başlıca funksiyası …………………….12}

_{§2. Nemət: məzmunu və növləri. Təbii və iqtisadi nemətlər………………....15}

_{§3. İnsan iqtisadiyyat aləmində. İqtisadi nəzəriyyədə insan modeli…………16}

_{§4. İstehsal, bölgü, mübadilə və istehlakın qarşılıqlı əlaqəsi …………………19}

_{§5. Tələbatlar və resurslar. İstehsal imkanları. İqtisadi seçim.}

_{Müasir istehsalın quruluşu…………………………………………………21}
_{II fəsil. İqtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodu}

_{§1. İqtisadi nəzəriyyənin predmetinin müəyyən edilməsinə}

_{müxtəlif baxışlar (yanaşma)………………………………………………..26}

_{§2. İqtisadi münasibətlər sistemi………………………………………………29}

_{§3. İqtisadi kateqoriyalar və iqtisadi qanunlar……………………………....31}

_{§4. Məhdud resurslar şəraitində istehsal, bölgü, mübadilə və istehlak}

_{sferasında insanların davranışı. Subyektiv psixoloji qanunlar………….32}

_{§5. İqtisadi nəzəriyyənin funksiyaları………………………………………. 34}

_{§6. İqtisadi nəzəriyyənin inkişafının əsas mərhələləri ………………………35}

_{§7. İqtisadi nəzəriyyənin tədqiqat və şərh metodları………………………..42}
_{III fəsil. İqtisadi sistem və mülkiyyət}

_{§1. İqtisadi sistem: məzmunu, xarakteri və ümumi əsasları …………….....44}

_{§2.İctimai istehsal və onun tərəfləri. Məhsuldar qüvvələr və istehsal}

_{münasibətləri. İqtisadi sistemdə təsərrüfat mexanizmi…………………47}

_{§3. İqtisadi sistemin tipləri. Keçid iqtisadiyyatı……………………………50}

_{§4. Mülkiyyət: məzmunu, iqtisadi və hüquqi kateqoriya kimi.}

_{Mülkiyyət hüququ. Mülkiyyətin obyektləri və subyektləri…………….54}

_{§5. Mülkiyyətin formaları və onların reallaşdırılması.}

_{Azərbaycanda yeni mülkiyyət formalarının yaradılması ……………..56}

_{IV fəsil. Bazar iqtisadiyyatı: ümumi əsasları, qanunları və modelləri}

_{§1. Bazar iqtisadiyyatı və onun genetik əsasları.}

_{Natural və əmtəə istehsalı ………………………………………………….59}

_{§2. Məhsulun iqtisadi formaları. Əmtəənin xassələri.}

_{Pulun meydana gəlməsi, mahiyyəti və funksiyaları……………………….62}

_{§3. Bazar iqtisadiyyatı: mahiyyəti, əsas cəhətləri, obyekt və subyektləri ……65}

_{§4. Bazar iqtisadiyyatının qanunları, tipləri və modelləri ……………………67}

_{§5. İnzibati-amirlik sistemindən (planlı iqtisadiyyatdan)bazar}

_{iqtisadiyyatın keçidin zəruriliyi və yolları.}

_{Azərbaycan bazar iqtisadiyyatına keçid yollarında………………………70}
_{Bölmə 2. Mikroiqtisadiyyat}
_{V fəsil. Mikroiqtisadiyyat və onun təşkilatı formaları}

_{§1. Mikroiqtisadiyyat: məzmunu, strukturu, təşkili formaları.}

_{Cəmiyyətin həyatında mikroiqtisadiyyatın rolu …………………………..72}

_{§2. Sahibkarlıq və biznes fəaliyyəti. Mikroiqtisadi sahədə istehsal,}

_{bölgü, mübadilə və istehlak………………………………………………….76}

_{§3. Mikroiqtisadi səviyyədə əmək bölgüsü və bazar}

_{strukturunun formalaşması………………………………………………..80}

_{§4. Mikroiqtisadi səviyyədə infrastrukturun yaranması……………………..81}
_{VI fəsil. Bazar və onun fəaliyyət mexanizmi. Bazar infrastrukturu}

_{§1. Bazar: mahiyyəti və meydana gəlmə şərtləri. Bazarın funksiyaları,}

_{forma və növləri……………………………………………………………. 87}

_{§2. Bazar qanunları və bazar mexanizmi. Bazar əlaqələrinin tipləri…………90}

_{§3. Tələb və ona təsir edən amillər. Tələb qanunu. Fərdi və bazar tələbi.}

_{Tələbin elastikliyi ………………………………………………………….. 93}

_{§4. Təklif və ona təsir edən amillər. Təklif qanunu. Təklifin elastikliyi …….96}

_{§5. Qiymətin əmələgəlmə mexanizmi. Bazar tarazlığı.}

_{Subyektiv qiymətləndirmə. Faydalılıq həddi ……………………………..99}

_{§6. Bazar infrastrukturu. Birja. ………………………………………………102}
_{VII fəsil. Mikroiqtisadi sistemdə firma (müəssisə). İstehsal xərcləri və mənfəət}

_{§1. Firmanın (müəssisənin) məzmunu və təşkili formaları…………………103}

_{§2. Firmanın sahibkarlıq fəaliyyəti və istehsal funksiyası.}

_{Məhsuldarlıq və məhsuldarlıq həddi…………………………………….107}

_{§3. Firmanın istehsal xərcləri. Firmanın istehsal fondları,}

_{onların dövranı, dövriyyəsi və amortizasiyası…………………………..108}

_{§4. Firmanın gəlirləri və mənfəəti. Mənfəətin bölgüsü ……………………..114}

_{§5. Firmanın idarə edilməsi. Menecment. …………………………………..117}

_{VIII fəsil. Bazar rəqabəti və inhisar. Antiinhisar tənzimlənməsi}

_{§1. Azad rəqabət: məzmunu və formaları. Sağlam və qeyri-sağlam rəqabət….119}

_{§2. Təkmil rəqabət bazarı və onun effektliyi. Rəqabətin iqtisadi rolu………...120}

_{§3. Qeyri-təkmil rəqabət bazarı və bazar hökmranlığı …………………………122}

_{§4. İnhisar: mahiyyəti, yaranma səbəbləri və formaları. İnhisarçı rəqabət.}

_{Oliqopoliya…………………………………………………………………….124}

_{§5. Rəqabət və inhisarın sintezi. Antiinhisar tənzimlənmə tədbirləri………….128}
_{IX fəsil. İstehsal: mahiyyəti və amilləri. İstehsal amilləri bazarı}

_{§1. İstehsalın məzmunu və məqsədi. İstehsal amilləri və onlara olan tələb……131}

_{§2. Resurslar, onlardan istifadə qaydaları və normaları.}

_{Resursların qarşılıqlı əvəzlənməsi…………………………………………….133}

_{§3. Əmək istehsal amili kimi. İş qüvvəsi və əmək. İş qabiliyyətli əhali.}

_{Əmək bazarı, əməyə olan tələb və təklif. Əmək haqqı və məşğulluq…….... 134}

_{§4. Kapital istehsal amili kimi. Kapital bazarı. Kapitala olan tələb və təklif….137}

_{§5. Kapital və investisiya qoyuluşları. İnvestisiya qoyuluşlarının səmərəliliyi…139}
_{X fəsil. Torpaq və aqrar münasibətlər. Renta. Torpaq bazarı}

_{§1. İstehsal amili kimi torpağın rolu. Aqrar münasibətlər və}

_{onların xüsusiyyətləri …………………………………………………………..142}

_{§2. Torpaq mülkiyyəti və onun iqtisadi reallaşdırma formaları ………………...144}

_{§3. Aqrar bölmədə istehsalın təşkili formaları. Kəndli fermer təsərrüfatları.}

_{Aqrar Sənaye Kompleksləri (ASK)…………………………………………...145}

_{§4. Torpaq icarəsi və icarə haqqı. İcarə haqqının tərkib ünsürləri………………147}

_{§5. Renta və onun formaları. Differensial və mütləq renta………………………148}

_{§6. Torpaq bazarı və torpağın qiyməti ……………………………………………152}

_{§7. Azərbaycanda aqrar islahatlar və əsas məqsədlər…………………………….153}

_{Bölmə 3. Makroiqtisadiyyat}
_{XI fəsil. Makroiqtisadiyyat və onun göstəriciləri}

_{§1. Makroiqtisadiyyat – milli iqtisadiyyat vahid bir tam kimi.}

_{Mezoiqtisadiyyat…………………………………………………………….156}

_{§2. Makroiqtisadiyyatın əsas cəhətləri………………………………………….158}

_{§3. Milli iqtisadiyyatda gəlirlər və xərclərin dövriyyəsi ……………………….161}

_{§4. Makroiqtisadi göstəricilər sistemi. Ümumi daxili məhsul (ÜDM) və}

_{onun hesablanma üsulları. Qiymət indeksinin gəlir göstəricilərinə təsiri …161}

_{§5. Milli gəlir (MG) və onun bölgüsü. Sərəncamda qalan gəlir………………. 165}
_{XII fəsil. Təkrar istehsal və iqtisadi artım. İşsizlik və əhalinin məşğulluğu problemi}

_{§1. Təkrar istehsal və onun əsas cəhətləri. Sadə və geniş təkrar istehsal.}

_{Təkrar istehsalın proporsiyaları…………………………………………….. ..167}

_{§2. İqtisadi tsikl və istehsal tsiklinin fazaları. Makroiqtisadi tarazlıq…………. .169}

_{§3.İqtisadi artım: mahiyyəti və amilləri. İqtisadi artımın dövlət tənzimlənməsi ..173}

_{§4. Əmək resursları və məşğulluq. İşsizlik və onun formaları.}

_{Azərbaycanda işsizlik problemi…………………………………………. ……..174}
_{XIII fəsil. Pul-kredit sistemi və pul-kredit siyasəti}

_{§1. Pul və onun funksiyaları……………………………………………………….178}

_{§2. Pul sistemi, onun mahiyyəti və tipləri ……………………………………… 180}

_{§3. Pul kütləsi və onun quruluşu. Pul aqreqatları…………………………… ….181}

_{§4. Pula olan tələb və pul təklifi………………………………………………… 183}

_{§5. Kredit: mahiyyəti, funksiyaları, mənbələri və formaları…………………….185}

_{§6. Banklar, onların növləri və funksiyaları………………………………………198}

_{§7. Qiymətli kağızlar bazarı………………………………………………………..193}

_{§8. Dövlətin pul-kredit siyasəti ……………………………………………………195}

_{§9. İnflyasiya: mahiyyəti, səbəbləri və sosial iqtisadi nəticələri.}

_{Antiinflyasiya tədbirləri. ……………………………………………………….197}
_{XIV fəsil. Maliyyə münasibətləri. Dövlət büdcəsi və vergilər}

_{§1. Maliyyənin mahiyyəti, zəruriliyi və funksiyaları. Maliyyə sistemi …………204}

_{§2. Dövlət büdcəsi. Büdcənin gəlirləri və xərcləri ……………………………….208}

_{§3. Yerli büdcələr. Büdcə kəsiri: səbəbləri və tənzimlənməsi …………………..213}

_{§4. Vergilər: mahiyyəti, növləri və funksiyaları. Vergi dərəcələri………………215}

_{§5. Dövlətin fiskal siyasəti. ………………………………………………………218}
_{XV fəsil. Gəlirlər, onların bölgüsü və yenidən bölgüsü. Həyat səviyyəsi.}

_{Əhalinin sosial müdafiəsi}

_{§1. Gəlirlər və onların bölgüsü………………………………………………. …220}

_{§2. Əhali gəlirlərinin formalaşması mənbələri və onların qeyri-bərabərliyi.}

_{Lorens əyrisi …………………………………………………………………223}

_{§3. Həyat səviyyəsi və onun göstəriciləri………………………………………225}

_{§4. Yoxsulluq və onun müəyyən edilməsi səbəbləri…………………………..227}

_{§5. Əhalinin sosial müdafiəsi …………………………………………………..232}
_{XVI fəsil. İqtisadi idarəetmə sistemi}

_{§1. İdarəetmə: məzmunu və strukturu………………………………………..237}

_{§2. İqtisadi idarəetmə: məzmunu, obyektləri, subyektləri…………………..239}

Yüklə 6,62 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 40