Böyük yeddiliyini

İtaliya
İtaliya iqtisadiyyatı öz iqtisadi inkişafına görə dünyanın aparıcı sənaye dövlətlərinin "böyük yeddiliyini" qapayır. Adambaşına ÜDM göstəricisi İtaliyada 39.900 dollardır (nominal). Avropada iqtisadi cəhətdən dördüncü, dünyada isə 7-ci ən böyük ölkə İtaliyadır. Dünyada ilk 10 ən böyük məhsul ixracatçısından biri də İtaliyadır. Burada həyat səviyyəsi hətta ABŞ, Almaniya və s. ölkələrdən də bəzi sahələrdə üstündür. Ən çox şərab ixrac edən, ən böyük turizm regionlarından olan, dünyada 4-cü ən böyük qızıl-valyuta ehtiyatı olan İtaliya Avropada 5-ci ən böyük avtomobil istehsalçılarındandır.
İtaliya faydalı qazıntı sarıdan kasıb dövlətlər sırasındadır. Ona görə də ölkə yanacaq idxalından, sənaye və kənd təsərrüfatı xammalının, meşə mate­rial­larının idxalından kifayət qədər güclü asılılıqda qalır, emal­edici sənaye isə əsasən idxal olunan xammalla işləyir. Sənayenin ÜDM-da payı 30,3%, kənd təsərrüfatının payı – 3,2%, xidmətlərin payı 66,5% təşkil edir. İtaliyanın əsas istehsal sənayesinə dəqiq maşınlar, motorlu nəqliyyat vasitələri, kimyəvi maddələr, dərman və elektrik məhsulları daxildir. Ölkədə turizm, moda və geyim sənayesi də inkişaf edir.
Hal-hazırda İtaliyanın üzləşdiyi əsas ekoloji problemlər arasında havanın, enerji və istilik, nəqliyyat və sənaye mənbələrinin çirklənməsi, çirklənmiş daxili sular, turşu yağışı və qeyri-kafi sənaye tullantılarının təmizlənməsi proqramları var. 2006-cı il Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesabatında, İtaliya şəhərlərində havanın əhəmiyyətli dərəcədə çirkliliyi (10 hissəcik ölçüsü 10 mkm və daha az PM10) bir kubmetr üçün 26,3 ilə 61,1 miligram arasında dəyişdi. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının rəhbərliyi havanın keyfiyyəti standartını 1 kubmetr üçün 20 mikrogram səviyyəsində, Avropa Birliyi Hava Keyfiyyəti Direktivi isə 1 kubmetr üçün 40 mikrogram / gün səviyyəsində müəyyən edir. Avropa Ətraf Agentliyi (EEA), 66000-dən çox insanın hissəcikli hava çirkliliyi səbəbiylə vaxtından əvvəl öldüyünü təxmin etdi. Suyun çirklənməsinin lokallaşdırılmış hadisələri də bir sıra müntəzəmliklə bildirilmişdir. 2014-cü ildə Roma meri İgnazio Marino, sınaqların ardından çirkləndiyini göstərdikdən sonra İtaliya paytaxtının şimal-qərb hissəsindəki iki məhəllədə ictimai suyun istifadəsinə 10 aylıq qadağa imzaladı. İtaliyanın Taranto şəhərindəki böyük bir polad istehsalı zavodu yerləşir. 2014-cü ilin oktyabrında Avropa Komissiyası ILVA polad zavodunu və İtaliya hökumətini Avropa sənaye tullantıları qaydalarına uyğun gəlmədiyi üçün rəsmi olaraq töhmət verdi. Taranto yaxınlığındakı sınaqlar havanın, torpağın və yeraltı suların ağır çirkliliyini göstərdi.
İtaliya Avropa Birliyinin üzvü olduğu üçün ətraf mühit siyasəti əsasən AB ətraf mühit qanunvericiliyinə uyğundur. Hava çirkliliyi və iqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar olaraq İtaliya, xüsusilə nəqliyyat sektorunda qara karbon tullantılarının azaldılması üçün təşəbbüslər irəli sürür. Davamlı Mobility Fondu vasitəsilə İtaliya ümumi dəyəri 195 milyon avro olan 190-a yaxın layihəni birlikdə maliyyələşdirmişdir. Son iki onillikdə İtaliya tullantıları ardıcıl olaraq azaldıb. Ayrı-ayrı tullantıların toplanması effektiv təkrar istifadə üçün istifadə olunur; 2013-cü ildə tullantıların əmələ gəlməsi də orta hesabla azalmışdır. OECD-nin hesabatına görə, hələ də davam edən dünya miqyasında baş verən iqtisadi çöküşdən qurtaran kimi, İtaliya öz iqtisadi siyasətinə yaşıl təşəbbüslər daxil etməyə çalışacaqdır. Bu tədbirlərə aşağıdakılar daxildir: vergi məcəlləsinin "yaşıllaşdırılması", ətraf mühitlə əlaqəli bazarları və yaşıl ticarət siyasətini genişləndirmək eko-innovasiya və yaşıl texnologiyaya investisiya qoymaq.
İtaliya ətraf mühit siyasətinə daha böyük Avropa ölkələri səviyyəsində təsir göstərməyə çalışır. Avropa Komissiyasının prezidenti olduğu altı aylıq müddətdə İtaliya daha yüksək hədəfləri və Avropa İttifaqı poliqonlarının tam aradan qaldırılması, yaşıl iş yerlərinin böyüməsi və orta ölçülü yanma zavodlarından atılan tullantıların sərt şəkildə idarə olunması istiqamətində irəliləmiş oldu. Son siyasətləri və maliyyə təşviqləri sayəsində İtaliya günəş enerjisi texnologiyasını tətbiq etməyə böyük təkan verdi. İtaliyada bərpa olunan enerji sektorunda təsirli bir inkişaf var. Wall Street Journal-da yazan İtaliyanın Bərpa Olunan Enerji Birliyinin sədri Agostino Re Rebaudengo, ölkəsinin yaşıl enerjiyə təşviq sxeminin çox müvəffəq olduğunu və fotovoltaik sistemlərin qiymətinin 2008-ci ildən 2013-cü ilə qədər 72 faiz azalmasına səbəb olduğunu söylədi. Mövcud iqtisadi amillər təmiz texnologiyanın İtaliyada necə inkişaf edəcəyinə böyük təsir göstərsə də, Beynəlxalq Enerji Agentliyinin ölkə ilə bağlı son hesabatında üç əsas tövsiyə verilmişdir.
Birincisi, IEA hesabatında İtaliyanın müasir enerji bazarına uyğun bir milli enerji sektorunu inkişaf etdirməsi lazım olduğu bildirildi. IEA-nın hesabatında həmçinin İtaliyanın enerji infrastrukturundakı çatışmazlıqları müəyyənləşdirməyə və həll etməyə davam etməsi lazım olduğu bildirilib. Nəhayət, IEA hesabatında İtaliyanın AB-nin 2020-ci il iqlim dəyişikliyi ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməyə çalışması üçün böyük bir səy göstərməsi lazımdır.