Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi



Yüklə 64,76 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix02.06.2018
ölçüsü64,76 Kb.
#47102


 

[ANAPLASMA ENFEKSİYONU] 

Sayfa 1 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi 

 

 

ANAPLASMA ENFEKSİYONU



 

Anaplazmoz, İnsan Granülositik Anaplazmozu (HGA) 

ICD-10 A28.9 

 

 

 

 

 

 

 

EPİDEMİYOLOJİSİ 

Anaplazmoz (insan granulositik anaplazmozu-erlihyozu) Anaplasma phagocytophilum’un 

neden olduğu kene teması sonucu oluşan bir hastalıktır. A.phagocytophilum kan ve doku 

nötrofillerine tropizm gösteren zorunlu intrasellüler bir bakteridir. Etken sığır, koyun, keçi 

ve  yabani  kemirgenlerin  eritrositlerinde  yıkıma  neden  olur  ve  kan  emici  artropod 

vektörler aracılığı ile insanlara bulaşır. Hayvan kesim işiyle uğraşan kasaplarda kene ısırığı 

olmadan direkt inokülasyon yolu ile de hastalık geliştiği bildirilmiştir.  

İnsan  Granülositik  Anaplazmozu  (HGA)  vektöre  bağlı  belirli  bir  coğrafik  bölgede  ve 

mevsimsel bir seyir gösterir. Ixodes sppkenelerinin nimf ve erişkin dönemleri ile uyumlu 

olarak  Temmuz-Kasım  aylarında  artış  görülür.  Kenelerde  A.phagocytophilum’un 

transovaryal  geçiş  göstermemesi  nedeniyle  doğada  devamlılığı  kene-memeli-kene 

(horizontal) geçişi ile sağlanmaktadır. 

HGA  en  çok  40-60  yaş  grubu  bireylerde  görülür.  Hastalığın  görülme  oranı  erkeklerde 

kadınlara göre daha fazladır. Amerika’nın farklı bölgelerinde 1990 ile 1999 arası verilere 

göre 100.000 nüfusta 14 ile 58 arasında  değişen bir insidans bildirilmiştir. Kene ısırığına 

maruz  kalan  popülasyonda  erlihyoz  prevalansı  Avrupa’da  %28’e  kadar  varabilmekte, 

ABD’de bu rakam %36’lara çıkmaktadır. 

Ülkemizde kene tutma öyküsü olanlarda yapılan seroprevalans çalışmalarında Antalya’da 

%8, Trakya Bölgesi’nde %25 oranında A.phagocytophilum’a karşı antikorlar saptanmıştır. 

Karadeniz  ve  Trakya  Bölgesi’ndeki  kenelerde  A.phagocytophilum  varlığı  moleküler 

yöntemlerle de gösterilmiştir.  

 

KLİNİK 



ÖZELLİKLERİ 

HGA’nın ortalama inkübasyon süresi kenelerin ısırmasından sonraki 5-14 gün arasındadır. 

Etkenle temas sonrası az sayıda bireyde  inkübasyon süresi sonunda şiddeti hafiften ağıra 

değişen ateş, baş ağrısı, halsizlik ve miyalji gibi semptomlar gelişir. Hastaların %11’inden 

daha  azında  döküntü  gözlenir.  HGA’da  adenomegali  görülme  oranları  düşüktür. 

Lenfopeniyle birlikte lökopeni, trombositopeni ve artmış serum transaminaz ile kreatinin 

aktiviteleri  hastalığın  erken  dönemi  boyunca  çoğu  hastada  vardır.  Bu  bulgular  tedavi 

verilmese  de  normale  dönebilir.  Lenfositoz  enfeksiyonun  ilk  haftasından  sonra 

gözlenebilir. Semptomatik hastaların yarısında hastaneye yatış gerekmektedir.  

HGA’nın  ciddi  komplikasyonları  çoklu  organ  yetmezliği  ile  birlikte  toksik  şok  benzeri 

hastalık,  erişkin  solunum  yetmezliği  sendromu  ve  fırsatçı  enfeksiyonlardır.  HGA’lı 

hastalarda meningoensefalit ve beyin omurilik sıvısında hücre artışı çok nadirdir.  Vertigo, 

fasiyal  paralizi,  periferik  nöropati,  pankardit,  dissemine  intravasküler  koagülasyon, 

perikardiyal  efüzyon  ve  kardiyak  tamponad  görülebilen  komplikasyonlardır.  Ölüm  oranı 

%1 kadardır. Avrupa’da ölüm bildirilmemiştir. HGA enfeksiyonu kendini sınırlar, tedavi ile 

1-2 günde geçebilir, tedavisiz 60 gün kadar sürebilir. Kronik formu görülmez. 

 

KLİNİK TANI 

YAKLAŞIMI

 

 

Hastalığın akla getirilmesinde şu öykü ve bulgular yol gösterici olabilir: 

 



Kene ile temas öyküsü, 

 



Hayvan kesim işi veya benzeri meslek veya uğraş, 

 



Enfeksiyonun endemik olduğu bölgede yaşama veya yapılan seyahatler, 

 



Akut bir başlangıç; ateş, baş ağrısı, miyalji, halsizliğin v.b. genel enfeksiyon bulguları 

 



Periferik yaymada, BOS veya kemik iliği aspiratlarından yapılan yaymalarda lökositler 

içinde intrasitoplazmik mikrokoloniler (morula) görülmesi,  

 

Sitopeni (özellikle trombositopeni ve lökopeni) bulgusu  



 

Yüksek karaciğer enzimleri (özellikle ALT ve AST) 



Kesin tanı, antikor titrelerinde ≥4 kat artışın gösterilmesi veya PCR ile konur.  

 



 

Sayfa 2 


[ANAPLASMA ENFEKSİYONU] 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi

 

 

 



ANAPLASMA ENFEKSİYONU İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ 

 

Laboratuvara ne tür 



klinik örnekler 

gönderebilirim? 

Lökositler  içinde  intrasitoplazmik  morula  incelemesi  için  -  kan,  kemik  iliği  veya  BOS’tan 

hazırlanmış yayma preparatlar  



Moleküler tanı için - kan, kemik iliği ve BOS 

Serolojik inceleme için - akut ve konvalesan faz serumları 

 

Örnek almak için en 



uygun zaman nedir? 

Akut dönemde - antikoagülanlı tüpe alınmış kan, kemik iliği veya BOS ve serum 

Konvalesan dönemde (yaklaşık 4 hafta sonra) - serum  

 

Örnekle birlikte 



göndermem gereken 

özel bir form var mı? 

Ek-4’de  verilen  veya  benzeri  bir  “Laboratuvar  Bilgi  Formu”  mutlaka  ve  eksiksiz  olarak 

doldurulmalı ve örneklerle birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Formda ön tanı mutlaka 

yazılmalı;  ayrıca  (varsa)  endemik  bölgede  yaşama  veya  endemik  bölgeye/kırsal  alana 



seyahat  öyküsü,  yakın  zaman  önce  kamp  yapmış  olma,  kene  tutunması,  kenenin 

uygunsuz şekilde elle çıkartılması, meslek (hayvancılıkla uğraş, kasaplık, veterinerlik) v.b. 

mutlaka not edilmelidir.  

NOT:  Örnekleri  göndereceğiniz  laboratuvar  ile  iletişim  kurmanız  ve  gerekiyorsa  amaca 

özel form temin edip doldurmanız tavsiye edilir.  

 

Örnek almak için 



gerekli malzemeler 

nelerdir? Nasıl temin 

edebilirim?* 

Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım? 

Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?  

Şehir içi 

(kısa mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Şehirlerarası 

(uzun mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Antikoagülansız, jelli 

vakumlu, serum tüpü 

DİKKAT: ağzı pamuk tıkaçlı 

veya flasterli bir tüp, asla 

kullanılmaz! 

Serum: Hastadan önerilen tüpe 

5 ml kan alınır; 5-6 kez 



yavaşça alt üst edilerek karıştırılır. Çalkalama işleminden 

kesinlikle kaçınılmalıdır. 15-20 dk bekledikten sonra santrifüj 

edilir ve laboratuvara gönderilir.  



Laboratuvara ulaşma süresi >48 saat ise (ya da jel içermeyen 

kan tüpü kullanılmış ise) serum kısmı santrifüj sonrası 

hemen steril bir tüpe ayrılmalıdır. Bu serum en fazla 5 güne 

kadar buzdolabında saklanabilir; örneğin gönderilmesi daha 

uzun sürecek ise örnek -20

C’ye veya -70



C’ye kaldırılmalı; 

çözülmeden kuru buzda laboratuvara ulaştırılmalıdır. 

≤1 s; OS 

>1 s; +4



≤48 s; +4



>48 s; kuru 

buzda  


(-70

C) 



Periferik yayma için: 

Lamlar (önceden 

temizlenip hazırlanmış)  

Steril lanset 

%70’lik alkol 

Gazlı bez 

Saf metanol 

Periferik kan örneği: Bir elin orta ya da yüzük parmağının 

ucu alkollü gazlı bez ile temizlenir (bu amaçla pamuk 



kullanılmaz!). Alkol kuruduktan sonra, parmağın palmar 

bölgesine steril, bir lanset batırılır ve kanın serbest olarak 

çıkması sağlanır (sıkılmaz). Bir damla kan lamın bir ucuna 

damlatılır. 45

C eğimli diğer bir lam damlanın üzerine 



değdirilir. Değdirilen lam kenarı boyunca yayılan kan hızla 

diğer uca doğru bu lamın çekilmesi ile yüzeye yayılır. Yayma 

havada kurutulur. Saf metanol ile tespit edilir.  

Aynı şekilde 3-4 adet yayma preparat hazırlanır ve her biri 

ayrı ayrı kağıda sarılarak paketlenir. 

NOT: Periferik yayma yapılmasında daha ayrıntılı bilgi için 

Lütfen “Sıtma” bahsine bakınız! 

kırılma 


önlemleri 

alınmış 


olarak OS  

kırılma 


önlemleri 

alınmış 


olarak OS  

EDTA’lı veya sodyum 

sitratlı vakumlu tüp, 

Lam, bir kenarı buzlu 

(önceden temizlenip 

hazırlanmış) 

Saf metanol 

Kemik iliği örneği: Aseptik koşullarda, hekim tarafından 

alınır. İğnenin gireceği bölge cerrahi kesi yeri gibi 

hazırlanmalıdır!  

En az 0.5 ml kemik iliği alınmalıdır. Örnekten 2-3 adet yayma 

preparat hazırlanır. Preparatlar kuruduktan sonra saf 

metanol ile tespit edilir. Her biri ayrı ayrı kağıda sarılarak 

paketlenir.  

Kalan örnek EDTA veya sodyum sitrat içeren bir kan tüpüne 

konur; PCR için gönderilir. Ayrıca aşağıdaki “PCR için örnek 

alma” işlemleri kısmına bakınız! 

≤2 s; OS 



<24 s; OS  


 

[ANAPLASMA ENFEKSİYONU] 

Sayfa 3 

 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi



 

 

Örnek almak için 



gerekli malzemeler 

nelerdir? Nasıl temin 

edebilirim?* 

Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım? 

Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?  

Şehir içi 

(kısa mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Şehirlerarası 

(uzun mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Steril, vida kapaklı 

(sızdırmaz) tüp 

DİKKAT: ağzı pamuk tıkaçlı 

veya flasterli bir tüp, asla 

kullanılmaz! 

Steril Pastör pipeti,  

Saf metanol 

BOS: Aseptik koşullarda LP yapılarak hekim tarafından alınır. 

Önce iyotlu bir preparat ile bölgeye antisepsi uygulanır. 

Ponksiyon iğnesi ile L3-L4, L4-L5 ya da L5-S1 arasından girilir. 

Subaraknoid bölgeye ulaşılır. Ponksiyon iğnesinin mili 

çıkarılır ve mümkünse 2 veya 3 ayrı tüpe ve her birine 1-2 ml 

sıvı olacak şekilde örnek toplanır. 

BOS’dan 3-4 adet yayma preparat hazırlanır (Pastör pipeti 

yardımı ile). Preparatlar kuruduktan sonra saf metanol ile 



tespit edilir. Her biri ayrı bir kağıda sarılarak paketlenir.  

Tüplerden biri menenjit tablosunun değerlendirilmesi için 

hemen laboratuvara gönderilir. Kalan örnek PCR için 

gönderilir. Ayrıca aşağıdaki “PCR için örnek alma” işlemleri 



kısmına bakınız! 

Lamlar; 


kırılma 

önlemleri 

alınmış 

olarak OS, 

Tüp;  

<1 s; OS 

Lamlar; 


kırılma 

önlemleri 

alınmış 

olarak OS, 

Tüp;  

<48 s; +4



EDTA’lı veya sodyum 

sitratlı vakumlu tüp,



 

PCR için örnek alma: Kan, kemik iliği ve BOS örnekleri PCR 

testi için laboratuvara gönderilebilirler. 



Kan, EDTA veya sodyum sitrat içeren vakumlu kan alma 

tüpüne venöz kan alma tekniği ile alınır. Kemik iliği, yukarıda 

tarif edildiği şekilde hastadan alınıp EDTA veya sodyum sitrat 

içeren tüpe konur. Tüpler, pıhtı oluşmaması için, kan veya 

kemik iliği konar konmaz 5- 6 kez yavaşça alt üst edilerek 

karıştırılır.  



BOS alındığı tüpte laboratuvara gönderilir. 

≤1 s; OS 

≤48 s; +4



>48 s; kuru 

buzda  


(-70

C) 



 

 

 



 

Kısaltmalar - s: saat;   OS: oda sıcaklığı;   LP: lomber ponksiyon;   EDTA: etilen diamin tetra asetik asit;  PCR: polimeraz chain reaction 

*  Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz. 

 

 

 



 

Güvenlik önlemleri 

nelerdir? Kendimi 

nasıl koruyabilirim? 

En ciddi risk kan alma işlemi esnasında personele kan-kaynaklı patojenlerin (özellikle HIV 

ve  hepatit  etkenleri)  bulaşma  riskidir.  Kan  alma,  serum  ayırma  gibi  işlemler  yapılırken 

kesinlikle eldiven giyilmeli,  standart güvenlik önlemleri uygulanmalıdır.  Ayrıca  her türlü 

klinik  örnek  “enfeksiyöz”  kabul  edilmeli  ve  bu  örneklerle  çalışılırken  standart  güvenlik 

önlemleri alınmalı, uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir.

 

 

Örnekleri hangi 



laboratuvara 

gönderebilirim? 

Tanı  uzmanlaşmış  merkezlerde  konulabilir.  Anaplazmoz  şüpheli  vaka  söz  konusu 

olduğunda  bu  merkezler  ile  bağlantı  kurulmalı;  örnekler  bu  merkezlere  gönderilmelidir. 

Örnekler, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Bakteriyel Zoonozlar Referans Laboratuvarına da 

gönderilebilir (adres ve iletişim bilgileri için bkz. Ek-5). 

 

Hangi durumlarda 



gönderdiğim 

örnekler 

laboratuvara kabul 

edilmez?  

Şu örnekler laboratuvara kabul edilmez: 

 

hemolizli ve lipemik serum örnekleri (hatalı sonuç verebilir); 



 

ağzı pamuk veya flaster ile kapatılmış tüp ile gönderilmiş örnekler; 



 

çok az miktarda olan EDTA’lı kan örnekleri; 



 

kırılmış yayma lamları; 



 

örneği içeren tüp üzerinde hasta bilgileri yazılı olmayan örnekler; 



 

önerilen süre içerisinde ve uygun sıcaklıkta gönderilmemiş örnekler



 

 



hastaya ait uygun bir istek formu düzenlenmemiş örnekler. 

 

Hangi laboratuvar 



incelemelerini 

isteyebilirim? 

Sonuçları ne 

kadar zamanda 

alabilirim? 

Sonuçları nasıl yorumlamalıyım? 

Seroloji (IFA) 

1 gün* 

Kliniği uygun hastada ≥1:64 titrede IFA pozitifliği – “olası tanı” 



bulgusudur. 

≥4 hafta ara ile alınan akut ve konvalesan örneklerde  ≥4 kat titre 

artışı – “kesin tanı” bulgusudur. 




 

Sayfa 4 


[ANAPLASMA ENFEKSİYONU] 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi

 

 

 



Hangi laboratuvar 

incelemelerini 

isteyebilirim? 

Sonuçları ne 

kadar zamanda 

alabilirim? 

Sonuçları nasıl yorumlamalıyım? 

PCR 


2-3 gün* 

Kliniği uygun hastada PCR pozitifliği – “kesin tanı” bulgusudur. 

(yöntemin duyarlılığı: %55-86) 

Mikroskopi (periferal 

kan yayması) 

1 gün* 


Kliniği uygun hastada başka bir laboratuvar testi pozitifliği olmadan, 

sadece kan, kemik iliği veya BOS’ta lökositler içinde intrasitoplazmik 

morula görülmesi – “olası tanı” bulgusudur. 

(görülme oranı: % 20-80 olguda)  

 

 

 



* Sonucun çıkış süresi için laboratuvar ile bağlantı kurunuz! 

 

 

 

Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar: 



1.

 

Center for Diseases Control and Prevention. Anaplasmosis: Symptoms, diagnosis, and treatment. CDC web site: 



http://www.cdc.gov/anaplasmosis/symptoms/index.html#detection  [erişim tarihi: 03.05.2011] 

2.

 



Parola P, Raoult D. Ticks and tickborne bacterial diseases in humans: an emerging infectious threat.  Clin Infect 

Dis 2001; 32: 897-928.  

3.

 



Dumler JS, Choi KS, Garcia-Garcia JC, et al. Human granulocytic anaplasmosis and Anaplasma phagocytophilum

Emerg Infect Dis. 2005;11:1828-34. 

4.

 



Kılıç H, Gürcan Ş, Kunduracılar H, Eskiocak M. 2010. Kene ısırığı öyküsü olan kişilerde anaplazmoz seropozitifliği. 

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 27 (1): 79-82. 

5.

 



Ongut G, Ogunc D, Mutlu G, Colak D, Gultekin M, Gunseren F, Donmez L, Tuncer D. Seroprevalence of antibodies 

to Anaplasma phagocytophilum in Antalya, Turkey. Infection 2006; 34(2): 107-109. 

6.

 

CDC. Case definitions for infectious conditions under public health surveillance. MMWR 1997; 46(No.RR-10): 46. 



7.

 

Parola  P,  Paddock  CD,  Raoult  D.  Tick-borne  rickettsioses  around  the  world:  emerging  diseases  challenging  old 



concepts. Clin Microbiol Rev 2005; 18(4): 719–756. 

8.

 



Comer  JA,  Paddock  CD.  Childs  JE.  Urban  zoonoses  caused  by  Bartonella,  Coxiella,  Ehrlichia,  and  Rickettsia 

Species. Vector Borne Zoonotic Dis 2001; 2: 91-118. 



Yüklə 64,76 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə