Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet

TOPLUMSAL CİNSİYET

EŞİTLİĞİ

Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet

SEX

Cinsiyet

GENDER

Toplumsal

Cinsiyet

Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet tartışmalarına karşın, kaynaklarda, genellikle kabul edilen şu ayrımın kullanıldığı gözlenir:
Cinsiyet(sex):

• 
  Kadın ya da erkek olmanın biyolojik yönünü ifade eder
  

ve biyolojik bir yapıya karşılık gelir.

• 
  Cinsiyet, bireyin biyolojik özelliklerine dayalı olarak belirlenen
  

demografik bir kategoridir.

• 
  İnsanın nüfus cüzdanında yazan cinsiyet bu terimin
  

anlamına uygundur.
Toplumsal Cinsiyet(gender):

• 
  Kadın ya da erkek olmaya toplumun ve kültürün yüklediği anlamları ve beklentileri ifade eder; kültürel bir yapıyı karşılar ve genellikle bireyin psikolojik yapısıyla ilişkili bulunan psikolojik özelliklerini de içerir.
  
• 
  Toplumsal cinsiyet, bireyi kadınsı ya da erkeksi olarak
  

Fausto-Sterling (1998), 5 cinsiyetten söz edilebileceğini vurgular.

1. 
   Kadın
   

2. 
   Erkek
   

3. 
   Hermaphrodites: Biyolojik olarak hem erkek hem kadın olanlar.
   

4. 
   Male Pseudohermaphrodites: Baskın olarak erkek olan ama kadın özellikleri de taşıyan kişiler.
   

5. 
   Female Pseudohermaphrodites: Baskın olarak kadın olan ama erkek özellikleri de taşıyan kişiler.
   

• 
  İnsanların cinsiyetleri, normal koşullarda farklı iki üreme organına göre iki türdür: Kadın ve erkek.
  

• 
  Toplumsal cinsiyette ise çeşitlilik gösterir. Kadınlar genellikle Kadınsı (feminen), erkekler ise genellikle erkeksi (maskülen) olarak sosyalleşirler, ancak bu toplumsal beklentilere gerçekten uyma dereceleri bakımından insanlar arasında farklılıklar vardır.
  

• 
  Örneğin Bem (1983), insanların cinsiyet rollerini benimsemelerinin çeşitlendiğini ileri sürmüştür.
  

Yüksek Erkeksilik

Erkeksi	Androjen
Ayrışmamış	Kadınsı

Düşük

Kadınsılık

Yüksek Kadınsılık

Düşük Erkeksilik

CİNSİYET(SEX) TOPLUMSAL CİNSİYET(GENDER)

• 
  Erkeksi kadın
  
• 
  Kadınsı erkek
  
• 
  Androjen
  
• 
  Belirsiz (ayrışmamış)
  

• 
  Erkek
  
• 
  Kadın
  
• 
  Hermafrodit
  

Gerçek farklılıklar nelerdir?
Gerçek farklılıklar doğuştan getirilen, öğretilmemiş, değiştirilemez ve kalıcı farklılıklardır yani biyolojik özelliklerdir..
Diğerleri gerçek farklılık değil, toplumun yarattığı farklılıklardır. İki cinsiyet arasındaki farklılıkların sosyal kaynaklı mı yoksa biyolojik kaynaklı mı olduğuna ilişkin tartışmalar devam ederken bu farklılıkların biyolojik süreçlerden çok sosyal süreçlere bağlı olduğunu göstermek üzere ͞toplumsal cinsiyet farklılıkları͟ terimi kullanılmaya başlanmıştır

Cinsiyet farklılıkları:

• 
  Birincil Cinsiyet özelliklerine bağlı farklılıklar: Kromozom farklılığı, hormonal farklılık, üreme fonksiyonlarındaki farklılıklar
  

Bunlar gerçek, gözlenen farklılıklardır.

• 
  İkincil Cinsiyet özelliklerine bağlı farklılıklar: Vücut yapısındaki farklılıklar, sesin farklılaşması, ademelması vb. gibi farklılıklar.
  

Bunlar da farklılıklardır ancak birinciler kadar kesin değildir.

Kalıtıma bağlı olarak kadın ve erkekte değişebilirler.
Toplumsal Cinsiyet farklılıkları:
Toplumsallaşma sürecinde erkek ve kız çocuklarının öğrendikleri, kültürün cinsiyetlerine ͞uygun bulduğu duygu, tutum, davranış ve roller arasındaki farklılıklardır. Kadının daha duyarlı sevecen, ilgili; erkeğin daha bağımsız, güçlü, girişken olarak algılanması gibi.
Bu farklılıklara ilişkin beklentiler, cinsiyet kalıp yargılarına dönüşür ve birer inanç olarak toplumda yaygın kabul görürler. Toplumsal Cinsiyet kalıp yargıları sosyal davranışa büyük ölçüde yön verirler.

Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları

(Stereotypes)

• 
  Toplumun bir grup olarak kadınların ve erkeklerin göstermelerini beklediği özelliklere toplumsal cinsiyet kalıp yargıları denir..
  

• 
  Kadın ve erkek için uygun görülen rol ve faaliyetlere Cinsiyet rollerine ilişkin kalıp yargılar denir...
  

Kadınsı	Erkeksi
Yumuşaktır	Saldırgandır
Kolay ağlar	Duygusal değildir
Sanat ve edebiyattan zevk alır	Matematiği ve doğa bilimlerini sever
Sert sözcükler kullanmaz	Dünyalıktır
İnce düşüncelidir	Hırslıdır
Dindardır	Nesneldir
Görünümleriyle ilgilidir	Yarışmacıdır
Başkalarının duygularının farkındadır	Kendine güvenir
Güçlü güvenlik ihtiyacı vardır	Mantıklıdır
Konuşkandır	Liderlik eder
Alışkanlıklarında düzenlidir	Bağımsızdır
Bağımlıdır

• 
  Bir cinsiyeti diğer cinsiyete oranla daha az ya da daha çok nitelediği düşünülen özelliklere cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargılar denir..
  

Yaygın Toplumsal Cinsiyet Kalıp yargıları

Kalıp yargıların tehlikeleri

• 
  Kategorilere ayırarak ya da genelleyerek karmaşık yaşam deneyimlerini yalınlaştırma oldukça doğaldır. Kişisel kalıp yargılar, yaşamı anlamaya çalışmanın bir yoludur. Ancak kalıp yargıların doğalarında belirli bazı sorunlar vardır. Örneğin erkeklerin kadınlardan daha zeki olduğu gibi bazı kalıp yargılar yanlıştır ve bilimsel araştırmalarla çürütülmüştür.
  

1. 
   Kalıp yargılar sık sık belirli gurupların üyelerine karşı önyargı ve ayrımcılığı haklı göstermek için kullanılır.. Örn. Kadınların erkekler kadar zeki olmadıkları yolundaki yanlış inançlar onları eğitim hakkından yoksun ve evde tutmak için kullanılmıştır.
   

2. 
   Kalıp yargılar guruplar arası farklılıkların abartılması ve grup içi farklılıkların en aza indirilmesine yol açar.
   

3. 
   Kalıp yargılar bazen ͞kendini gerçekleştiren kehanetlere͟ dönüşecek bir şekilde davranmamıza yol açar.. İkili etkileşimlerde bir kişinin diğeri hakkındaki inanç ve kalıp yargılarının etkileşimi yönlendirebileceği bilinmektedir. Etkileşimler diğer kişinin kalıp yargı doğrulayıcı davranışlarda bulunmasını sağlayacak biçimde yönlendirilmektedir.
   

Davranışlarımız yalnızca kendi ilgi ve tercihlerimiz tarafından biçimlendirilemez etkileştiğimiz kişilerin beklentilerinden de etkilenir.

4. 
   Edimi değerlendirme: Kadınlar tarafından yapılan eşit işlere eşit değer veriyor muyuz? Değerlendirme yanlılığı her iki yönde de işleyebilmektedir.
   

1. 
   Görev yada işin cinsiyet damgalı olup olmaması değerlendirme yanlılığı üzerinde etkili olabilmektedir. Erkekler geleneksel olarak erkeksi işlerde, kadınlar da geleneksel olarak kadınsı işlerde daha avantajlı olabilirler..
   

2. 
   Bireyin yeteneği hakkında yeterli bilgi sağlandığında değerlendirmelerde cinsiyet yanlılığı olasılığı daha düşüktür.
   

3. 
   Erkeklerde başarı özellikle erkeksi işlerde daha fazla yetenek sonucu olarak görülme eğilimindedir, tersine kadınlarda başarı daha sık olarak yetenek yerine çabaya yüklenir. Eğer başarılı bir edimi çabaya değil de beceriye yüklersek onu daha olumlu değerlendirme eğilimindeyiz.
   

Kalıp yargıların sürdürülmesinde ailenin ve diğer toplumsal kurumların yanı sıra;

• 
  Kitle iletişim araçlarının,
  

• 
  Çocuk kitaplarının,
  

• 
  Reklamların,
  

• 
  Karikatür, film ve kliplerin vb. de rolü vardır..
  

Cinslerin Kitle iletişim araçlarındaki İmgeleri:

• 
  Kadın ve erkekler farklı ürünleri tanıtmaktadır.
  
• 
  Erkekler yaygın olarak uzmanlar ve liderler olarak gösterilirken, kadınlar daha çok astlar ve izleyiciler olarak öne çıkartılmaktadır. Tersi çok nadirdir.
  
• 
  Erkeklerde yüz, kadınlarda vücut vurgulanmaktadır. Bu durum cinsellik nesnesi olarak kadın kalıp yargılarını göstermektedir.
  
• 
  Erkekler bir dizi toplumsal rol ve etkinlikte gösterilirken, kadınlar daha çok ev işleri ve aile rolleriyle sınırlı tutulmaktadır.
  
• 
  Erkekler kadınlardan daha etkin, atılgan ve etkili olarak canlandırılmaktadır.
  
• 
  Kadınlar kitle iletişim araçlarında yeterince temsil edilmemektedir.
  

KAYNAKLAR

• 
  Freedman, J.L., D.O. Sears, J.M. Carlsmith. ;1ϵϵϴͿ. Sosyal Psikoloji, çev. A. Dönmez, Ankara: İmge Kitabevi.
  
• 
  Aronson E., T.D. Wilson ve R.M. Akert (2005).New Jersey:Prentice Hall.
  
• 
  Hogg, M.A. ve J.Cooper (2003). The Sage Handbook of Social Psychology.
  

London. Sage Publication

• 
  Franzio, S.L. (1996). Social Psychology. New York:Wiley.
  
• 
  Baron, R.A. ve Byrne, D. (2000). Social Psychology. New York: Academic
  

Pres.

• 
  Kenrick, D.T., S.T. Neuberg, R.B. Cialdini. (1999). Social Psychology. Hillsdale, N.J: Erlbaum.
  
• 
  Worchel, S., J. Cooper, G.R. Goethals, J.M. Olson. (2000). Social Psychology. Belmont:Wadsworth.
  
• 
  http://docplayer.biz.tr/13269121-Toplumsal-cinsiyet-gender-doc-dr-fatma-gul-cirhinlioglu.html, Erişim tarihi: 13.10.2016