D ə d ə qorqudara ş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 29,12 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/84
tarix21.06.2018
ölçüsü29,12 Kb.
#49900
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   84


D Ə D Ə  Q O R Q U D
a r a ş d ı r m a l a r ı
•Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya
•Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya
•Pedaqogika, Fəlsəfə və Psixologiya
Bakı- 2012
ADPU-nun nəşriyyatı
1


“Dədə Qorqud elmi-tədqiqat Mərkəzi”nin dərgisi 
R E D A K S İ Y A   H E Y Ə T İ:
Yusif MəmmədovAMEA-nın müxbir üzvü, f.-r. üzrə e. d., prof. (sədr)
Vilayət Əliyev, fil. üzrə e. d., prof. (sədr müavini)
Ramazan Qafarlı, fil. üzrə e. d., prof. (məsul redaktor)
Buludxan Xəlilov, fil. üzrə e. d., prof.
Əzizxan Tanrıverdi, fil. üzrə e. d., prof. 
Fərrux Rüstəmovpedaq. üzrə e. d., prof.
Füzuli Bayat, fil. üzrə e. d., prof.
Himalay Qasımov, fil. üzrə e. d., prof. 
İbrahim Bayramov, fil. üzrə e. d., prof. 
İramin İsayev, prof.
Qəzənfər Paşayev, fil. üzrə e. d., prof. 
Mahmud Allahmanlı, il. üzrə e. d., prof. 
Muxtar Kazımov, fil. üzrə e. d., prof. 
Nizami Cəfərov, AMEA-nın müxbir üzvü, fil. üzrə e. d., prof. 
Nizami Xudiyev, fil. üzrə e. d., prof. 
Rəfail Hüseynov, AMEA-nın müxbir üzvü, fil. üzrə e. d., prof.
Paşa Əfəndiyevfil. üzrə e. d., prof. 
Seyfəddin Rzasoy, fil. üzrə e. d.
Tərlan Novruzov, fil. üzrə e. d., prof. 
Zahid Xəlil, fil. üzrə e. d., prof. 
Cavad Heyət (İran)
Faiq Çələbiyevsənətşünaslıq doktoru, prof. (Rusiya)
Fikrət Türkmən, doktor-prof. (Türkiyə)
Osman Sərtqaya, doktor- prof. (Türkiyə)
Pərixanım Soltanqızı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Aynurə Əliyeva, elmi işçi
Mehriban Sərdarova, elmi işçi (məsul katib)
Dədə  Qorqud  araşdırmaları.-  Bakı,  ADPU-nun  nəşriyyatı,  2012.  -  310  s. 
“Dədə  Qorqud  Elmi-tədqiqat  Mərkəzi”nin  yeni  dərgisinin  ilk  buraxılışında  türk 
mədəniyyətinin tarixinə və ədəbi-nəzəri problemlərə həsr olunan apaşdırmalar top-
lanmışdır. 
© Dədə Qorqud araşdırmaları - 2012


3
Redaktordan
«Dədə  Qorqud»  kitabı  Azərbaycan 
türklərinin  dünya  mədəniyyəti  xəzinəsinə 
bəxş etdiyi ən möhtəşəm abidələrdən biridir. 
Heç bir xalqda analoqu tapılmayan elə bir 
ədəbi sənət nümunəsidir ki, onda xalqımızın 
ilkin dünyagörüşündən başlamış orta çağla-
rın tarixi hadisələrinə qədər əksər sosial ins-
titutların izləri əks olunur. İlk növbədə Qaf-
qaz türkünün milli xarakteri, psixologiyası, 
əski  adət-ənənələri,  dini,  fəlsəfi  görüşləri, 
əxlaqı,  dövlət  quruculuğu,  qəhrəmanlıq 
salnaməsi, ailə münasibətləri (ər-arvad, ata-
oğul), Vətənə, torpağa bağlılığı, qonşularla 
münasibətləri, ritualları, məişəti  və yaşayış 
tərzinin  əksər  atributları,  daxili  və  xarici 
düşmənlərlə mübarizəsi, müxtəlif təbəqələrə 
və yaş dövrlərinə məxsus insanlarının dav-
ranışı,  şifahi  və  yazılı  dilinin  tarixi  özünə 
yer tapır. Epos dünya xalqlarının yaratdığı 
epik  əsərlərdən  həm  strukturuna,  həm  də 
məzmununa görə əsaslı şəkildə fərqlənir. Elə 
bir dastan göstərmək olmaz ki, orada «Dədə 
Qorqud»da  olduğu  qədər  bir-birindən 
seçilən  xarakterlər  iştirak  etsin,  hadisələr 
xalq məişətinə yaxın olsun, gerçəkliklə yoğ-
rulsun. Dastanda mifoloji qatların çoxluğu-
na baxmayaraq hadisələr reallığını itirmir. 
Dünya  ədəbiyyatı  xəzinəsində  nə  «Dədə 
Qorqud»adək,  nə  də  ondan  sonra  sistemi, 


4
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
süjet  özəllikləri  və  poetik  strukturuna  ilə  uyğunlaşan  başqa 
əsərə rast gəlmirik. Onun üçün də «Dədə Qorqud» öz orijinal-
lığı  ilə  dünyamızın  yeni-yeni  ölkələrini  fəth  etməkdədir.  Əgər 
Azərbaycan  türkləri  tarixdə  yaşadıqları  uzun  çağlar  ərzində 
digər bədii sənət nümunəsi yaratmayıb, təkcə «Dədə Qorqud»la 
ktfayətlənsəydi belə, öz böyüklüyünü, istedadının ecazkarlığını 
nümayiş  etdirmiş  olardı.  Lakin  xalqımızın  həm  şifahi,  həm  də 
yazılı ədəbiyyat ənənəsinin mayasında «Dədə Qorqud» durduğu 
üçün yaratdıqları Nizami, Nəsimi, Füzuli, Vaqif, Axundov, Sabir, 
Mirzə Cəlil, Səməd Vurğun, Bəxtiyar Vahabzadə zirvəsindədir. 
Stefan Sveyq sənətkar «ulduz»ların doğulduğu anları dün-
yanın ən xoşbəxt günləri hesab edirdi. Bu mənada «Dədə Qor-
qud» abidəsini yaradan xalqımız dünyamıza bir xoşbəxt an deyil, 
min, bəlkə də, iki min illik sevincli çağlar bəxş etmişdir. Çünki 
bu möhtəşəm abidə bir ildə, beş ildə yaranmayıb, neçə-neçə əsr 
ərzində formalaşıb.
“Kitab”ın əlyazmasının üzərində qeyd olunduğu kimi, oğuz 
tayfalarının dilində  yaranıb yazıya alındıqdan sonra müəyyən 
obyektiv və subyektiv səbəblər üzündən bir neçə yüz il yaddaş-
lardan silinməsinə baxmayaraq, XIX əsrin əvvəllərində (1815) 
Avropada tapılması ilə yenidən doğulmuş, bütün dünyanı heyrətə 
gətirmişdir.
Azərbaycan,  anadolu  türklərinin,  türkmənlərin  və  qaqa-
uzların ulu babaları - oğuzlar haqqında ilk yazılı tarixi mənbə 
Orxon-Yenisey daş kitabələri hesab edilir. «Göytürk imperator-
luğu  dövründəki türk  ellərindən biri  də  doqquz  boydan  ibarət 
oğuzlar idi. Onlar VII əsrin II yarısı ilə VIII əsrin I yarısı ara-
sında Tula çayı boyunda yaşayırdılar. Doqquzoğuzlar türk eli ilə 
birlikdə Göytürk dövlətinin əsasını təşkil edən ikinci ünsürdür. 
Bunlar göytürklərin siyasi xələfləri olan uyğurlar dövründə də 
eyni mahiyyətdə bir rol oynamışlar. Oğuzlara XI əsrdə türkmən 


Yüklə 29,12 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   84




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə