Dem dergi 05. indd

---

156

 

DEM DERGİ | Y

I L

 2  S

AY I

 5

Carl Schmitt yirminci yüz-

yılda siyaset ve hukuk felse-

fesi tartışmalarının en önemli 

simalarından biri olarak karşı-

mıza çıkmaktadır. Schmitt’in 

bu alandaki düşünceleri 

Platon’dan Kelsen’e, Bodin’den 

Rousseau’ya, Hobbes’dan 

Weber’e uzanan siyaset ve hu-

kuk felsefesine dair derin tartış-

malardan beslendiğini söyleye-

biliriz. Bu çoklu referans alanı 

ve eş zamanlı etkisi Schmitt’i bu 

alandaki tartışmalarda merkezi 

bir noktaya taşımaktadır. Bu tar-

tışmaların merkezinde ise ege-

menin neliğine dair mesele yer 

almaktadır. Schmitt’in “Egemen 

olağanüstü hale karar verendir.” 

önermesi siyasal olanın sınırla-

rını çizmede farklı ve tartışmalı 

bir katkı anlamına gelmektedir. 

Walter Benjamin ile bu anlam-

daki tartışmalı ilişkisi manidar-

dır. Schmitt’in “olağanüstü hal 

teorisini” Benjamin’in “Şiddetin 

Eleştirisi” üzerine mi yazdığı 

yoksa bunun tam tersinin mi 

olduğu tartışmalı bir konu olsa 

da tartışmanın kendisi bugün 

hala önemini korumaktadır. Bu 

tartışma Agamben’in de kat-

kılarıyla siyaset ve hukuk fel-

sefesi bağlamında egemenlik 

tartışmalarında yeni bir boyut 

oluşturmuştur. Diğer taraftan 

Schmitt’in düşüncesine damga-

sını vuran en önemli unsur, li-

beralizm eleştirisidir. Schmitt’in 

Nazi iktidarı ile ilgili tartışmalı 

ilişkisi yer yer diğer alanlardaki 

fikirlerini gölgelese de liberalizm 

eleştirisi bugün artan bir ilgi 

görmektedir. Schmitt’in devleti 

dolayısıyla siyasal olanı ortadan 

kaldırıp bu alanı naif bir demok-

rasi söylemiyle manipüle eden 

bir yapı olarak tasvir ettiği libe-

ralizme yönelik eleştirisi, devleti 

önceleyen bir mahiyet arz eder. 

Bu eleştirisi, siyasalın dost-düş-

man ayrımından beslenen bir 

alan olarak tasvirine ve bunun 

da gerisinde bulunan Hegelyen 

devlet anlayışına dayanmakta-

dır. Yirminci yüzyılın Hobbes’u 

olarak anılan Schmitt’in derdi 

döneminde bozguna uğratılmış 

izlenimi veren Hegelyen devlet 

anlayışını yeniden ihya etmek 

olarak kendisini gösterir. Bura-

da savaş/politik olan üzerine 

kurulan devletin iktidar alanı, 

her an savaşma yeteneğine sa-

hip devletin olağanüstü olana 

karar verebilme gücü ile orantılı 

bir şekilde mutlaklaşma eğilimi 

göstermektedir. 

Schmitt’in modern devlet sa-

vunusu Bünyamin Bezci tarafın-

dan oldukça yetkin bir tez ko-

nusu olarak çalışılmış ve bu tez 

Paradigma yayınlarından kitap 

olarak neşredilmiştir. Kitabın 

tam adı “Carl Schmitt’in Poli-

tik Felsefesi: Modern Devletin 

Müdafaası”

 şeklindedir. Bezci 

kitapta Schmitt’in düşüncelerini 

onun devlet tasavvurunu ortaya 

çıkartacak tarzda ele alma yolu-

na gittiğini söylemektedir. Zira 

ona göre Schmitt’in politik fel-

sefesi modern devletin yirminci 

yüzyıldaki son büyük savunusu 

CARL SCHMITT’İN POLİTİK FELSEFESİ  

MODERN DEVLETİN MÜDAFAASI

Bünyamin BEZCİ

İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2006, 218 Sayfa, ISBN: 975-00245-8-3

Tanıtım: Ömer Faruk OCAKOĞLU*

Kitabiyat

K İ T A P

---

Y

I L

 2  S

AY I

 5 | DEM DERGİ

 

157 

olduğu için kayda değerdir. Ki-

tap önemi haiz bu konuyu üç 

ana bölüm içerisinde ele almak-

tadır. 

Bölümlerden ilki “Devlet Kav-

ramı ve Carl Schmitt’in Politik 

Fesefesi” başlığı altında modern 

devlet çözümlemesi, modern 

devlet içerisinde devlet-birey 

ilişkisinin doğası ve Scmitt’in 

politik felsefesinin hukuk dev-

leti ile ilişkisi üzerine tartışma-

lardan oluşur. “Carl Schmitt’in 

Politik Felsefesinde Devlet, Politik 

Olan, Toplum ve Hukuk” başlıklı 

ikinci bölümde Schmitt’in güç-

lü devlet tasavvurunun politik 

olanla, toplumla ve hukukla 

ilişkileri ayrıntılı olarak ele alın-

maya çalışılmıştır. Güçlü dev-

let tasavvurunun politik olanla 

ilişkisi bağlamında Schmitt’in 

“politik olan”a yönelik yaklaşı-

mı ikinci bölümün ilk başlığını 

oluşturur. Bu başlığın en önemli 

sorunsalını Schmitt’in dost-düş-

man kavramsallaştırması oluş-

turur. Burada çözümlenmesi 

gereken politik olan ile devlet 

arasındaki ontolojik öncelik 

sonralık meselesidir. Bölümün 

ikinci başlığında Schmitt’in 

güçlü devlet tasavvurunu pe-

kiştirme amaçlı güçlü devletin 

iktidarını zedeleyecek plüralist 

devlet yaklaşımına yönelik eleş-

tirisi ele alınır. Ona göre politik 

birlik olarak toplumda ortaya 

çıkabilecek her türlü ikincil ik-

tidar alternatiflerinin güçlü dev-

leti zayıflatan etkisi olacaktır. 

Bunu ortadan kaldırmanın yolu 

ise devlet-toplum ilişkisinde bu 

ikisinin özdeşliğini sağlayacak 

bir politika izlemekten geçer. Bu 

bölümün son başlığında ise ide-

alle gerçeğin diyalojik ilişkisinde 

hukuk ile politik olan arasında-

ki gerilimin devlet tasavvuruna 

etkisi ele alınmaktadır. Bünya-

min Bezci bu başlıkta Schmitt’in 

devlet tasavvurunu politik on-

tolojik düzen ile hukuk düzeni 

arasında konumlandırdığı tezi 

üzerinden ele almaktadır. 

Son bölüm olan “Carl 

Schmitt’in Politik Felsefesinde 

‘Güçlü Devlet’ Kavramı” başlıklı 

üçüncü bölüm Schmitt’in dev-

let tasavvuru liberal demokrasi 

anlayışı ile mukayese edilerek 

anlaşılmaya çalışılır. Öncelik-

le Scmitt’in liberalizm eleştirisi 

üzerinde durulan bu bölüm-

de liberal demokrasiye karşı 

Schmitt’in Führer Demokrasisi 

teklifi ele alınır. Zira Schmitt 

toplum-devlet ilişkisinde yaka-

lanacak özdeşliğin devlete form 

kazandıran temsil kavramının 

parlamento ile karşılanmasıyla 

sağlanamayacağını burada bir-

leştirici unsur olarak Führer’in 

öne çıkarılması gerektiğini savu-

nur. Yaklaşımlardaki fark liberal 

demokrasi de toplumdaki bütün 

unsurların iktidarı paylaşması 

şeklinde siyasal alana taşınması 

ile yeknesak bir toplum tasavvu-

ru olarak tasarlanan demokrasi 

anlayışıyla toplumun tümünü 

temsil eden Führer Demokrasi-

si arasındadır. Bölümün ikinci 

başlığını ise yine liberal devlet 

anlayışıyla Schmitt’in güçlü 

devlet tasavvurundaki ayrım 

noktalarından birini oluşturan 

modern devletin illa da total bir 

mahiyet mi arz etmesi gerektiği 

ya da bunun dışında bir imkânın 

var olup olmadığı meselesidir. 

Schmitt’te bu tartışmanın cevabı 

güçlü devlet tasavvurunun im-

kânı yoğun total devlet organi-

zasyonundan geçer şeklindedir.

Bünyamin Bezci birincil kay-

naklar üzerinden ve Schmitt 

üzerine yapılan çeşitli tartışma 

ve önkabullerden uzak bir şekil-

de Schmitt’in devlet tasavvuru-

nu dağınık metinleri içerisinden 

yetkin bir yaklaşımla billurlaş-

tırarak sadece onu anlamamıza 

katkı sağlamış olmuyor aynı za-

manda bugün yeni bir yüzyılın 

başında yaşanan sıcak gelişme-

lerle tekrar gündeme gelen he-

gemonik, güçlü devlet öykün-

melerinin doğasını anlamamıza 

da yardımcı oluyor. Özellikle 

Türkçede bu anlamda yoğun 

ve yetkin çalışmaların eksikliği 

düşünülürse Bezci’nin çalışma-

sının önemli bir boşluğu doldur-

duğunu söyleyebiliriz.