Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlyar Səfərli AMEA-nın müxbir üzvü Rəyçi: Nəzakət Əliyeva
| AFAQ YUSİFLİ İSHAQLI XVII ƏSR QƏRBİ AVROPA ƏDƏBİYYATI Ali məktəb tələbələri üçün dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil nazirinin 16 may 2012-ci il tarixli 837 saylı əmri ilə nəşr olunur. BAKI – 2012 Afaq Yusifli İshaqlı 2 Elmi redaktor: Əlyar Səfərli AMEA-nın müxbir üzvü Rəyçi: Nəzakət Əliyeva filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Afaq Yusifli İshaqlı. XVII əsr Qərbi Avropa ölkələri ədəbiyyatı. 481 səh. Qərbi Avropa ölkələri ədəbiyyatının müxtəlif dövrləri, ədəbi hadisələri və şəxsiyyətləri haqqında Azərbaycanda müxtəlif xarakterli bir sıra əsərlər yazılıb çap edildiyi halda XVII əsr Qərbi Avropa ölkələri ədəbiyyatı haqqında sistemli məlumat verən heç bir əsər yoxdur. Müəllif bu cəhəti nəzərə alıb XVII əsr Qərbi Avropa ölkələri ədəbiyyatı haqqında sistemli, ardıcıl və yığcam məlumat verən bir kitab hazırlamışdır. Kitabda italyan, alman, ingilis, ispan və fransız ədəbiyyatlarından əsas hadisə və şəxsiyyətləri gözdən keçirilmiş, bu və ya başqa bir ədəbi hadisənin ictimai, tarixi kökləri araşdırılmışdır. Əsrin Lope de Veqa, Molyer, Kornel, Rasin, Milton, Kalderon və başqa nümayəndələri barədə ayrıca oçerklər verilmişdir. Kitab yazılarkən müəllif rus dilində olan ədəbiyyatdan bəhrələnmiş, xarici ölkələr ədəbiyyatı üzrə apardığı mühazirələrdən istifadə etmişdir. Kitab ali məktəb müəllimləri, tələbələr və Qərbi Avropa ölkələri ədəbiyyatı ilə maraqlanan geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Afaq Yusifli İshaqlı, 2012 XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 3 XVII YÜZİLLİYİN QƏRBİ AVROPA ÖLKƏLƏRİ ƏDƏBİYYATI İstər tarixşünaslıqda, istərsə də ədəbiyyatşünaslıqda XVII əsr Qərbi Avropa xalqlarının tarixində keçid dövrü kimi səciyyələnir. Bir tərəfdən İntibahla, digər tərəfdən Maarifçiliklə bağlı olan, onların hər ikisi ilə müxtəlif şəkildə bağlanan XVII əsr mahiyyət etibarilə bu dövrlərin heç biriylə eyniləşmir, tam doğmalaşmır. Onu İntibah və Maarifçiliklə birləşdirən cizgilər ayıran keyfiyyətlərdən daha azdır. İntibah və Maarifçiliyə nisbətən XVII əsr daha mürəkkəb daxili ziddiyyətlərə malikdir. İntibah dövrünə nisbətən XVII əsrdə qabaqcıl sosial-siyasi qüvvələrin mübarizəsi daha yüksək ictimai inkişaf sayəsində aparılır. Eyni zamanda mühafizəkar, mürtəce qüvvələrin də çox güclü tərzdə fəallaşması müşahidə olunur. Tarixin irəliyə doğru hərəkətini dayandırmaq feodal dünyasının parçalanmasının qarşısı almaq üçün çox ciddi addımlar atılır. Bu addımlar bəzi hallarda uğurla nəticələnir. Bu əsrin mürəkkəbliyi, ziddiyyətlərinin kəskinliyi birinci növbədə buradan irəli gəlir. XVII əsri İntibah və Maarifçilikdən fərqləndirən mü- hüm əlamətlərdən biri onun keçid, ara, orta mərhələ təşkil etməsidir. Daha doğrusu, təzə-təzə təşəkkül tapan, get-gedə qüvvətlənən burjua münasibətlərinin təzyiqi altında feodalizmin tədricən süquta uğraması prosesində ara mərhələ olmasıdır. İntibah dövrü bu hərəkatın başlanğıc, Maarifçilik isə yekun mərhələsidirsə, XVII əsr irəliyə doğru hərəkət zəncirində orta həlqəni təşkil edir. Artıq XVII əsrdə iki sosial-iqtisadi sistemin toq- Afaq Yusifli İshaqlı 4 quşması nəticəsində Niderlandiya və İngiltərədə yeni burjua dövlətinin ilk nümunələri meydana gəldi. Yeni iqtisadi sistemin oyanmaqda olan qüvvələrindən ilk zərbələr alan, müvazinətini itirən feodalizmi tamamilə məhv etmək üçün bir əsrlik vaxt lazım idi. XVII əsrin ədəbiyyatını öyrənərkən o vaxt Qərbi Avropa ölkələrində baş verən tarixi döyüşləri mütləq nəzərə almaq lazımdır. XVII əsr ədəbiyyatı və bütünlükdə dövrün əqli hərəkatını İntibah dövrünün nailiyyətlərini nəzərə almadan düzgün başa düşmək və qiymətləndirmək çətindir. Çünki bu dövrün bütün ən mühüm hadisələri bu və ya başqa şəkildə özündən əvvəlki tarixi mərhələnin axtarışları, kəşfləri, mübarizələri ilə bağlıdır. İntibah mərhələsinin nəhəng kəşfləri xalqların şüurunu yerindən oynatdı, orta əsrlər gerçəkliyinin ənənəvi həyat normalarını sarsıtdı. Müasir materializmin banisi, ingilis filosofu Frensis Bekon məhz bu cəhətə işarə edərək yazmışdır: "Kitab çapı, barıtın və kompasın kəşfi insan münasibətlərinə elə bir təsir göstərdi ki, heç bir hakimiyyət, heç bir təriqət, heç bir ulduz belə bir təsirə malik olmamışdır". XV əsrin sonlarında Amerikanın kəşfi, Kopernikin heliosentrik sisteminin meydana çıxması, antik mədəniyyətin dirçəlməsi insanların təsəvvürlərini alt-üst etdi, yerin coğrafi quruluşu haqqındakı fikirlər dəyişdi, insanlar kainata başqa cür yanaşmağa başladılar, humanist alimlərin antik mədəniyyəti dirçəltmələri bəşər tarixinə baxışda inqilab yaratdı, xristianlıq ideologiyasına əsaslanan orta əsr dünyagörüşünün saxtalığını, əsl mahiyyətini üzə çıxartdı. Burjuaziyanın ictimai həyatda mövqeyi gücləndikcə, qüvvətləndikcə ticarəti, daxili iqtisadi inkişafı, ordunun silahlandırılması və dənizçilik işini öz əlinə aldı. O, elmlərin və materialist dünyagörüşünün praktik əhəmiyyətini başa düşdüyündən yeni elmi axtarışlara tərəfdar çıxdı. İnkişaf Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|