Dərslik Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 12. 06. 2009-cu IL tarixli, 17 saylı kollegiya iclasının və
Yüklə 16 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ.Ə.AĞAYEV, X.N.XƏLƏFLİ, F.Ş.TAĞIYEVA EPİDEMİOLOGİYA
- Redaktor
| downloaded from KitabYurdu.org İ.Ə.AĞAYEV, X.N.XƏLƏFLİ, F.Ş.TAĞIYEVA EPİDEMİOLOGİYA (müalicə-profilaktika, pediatriya və stomatologiya fakültələrinin tələbələri üçün dərslik) Dərslik Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 12.06.2009-cu il tarixli, 17 saylı kollegiya iclasının və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazir- liyi Elmi-Metodik Şurası “Tibbi-nəzəri elmlər” bölməsinin 02.12.2008-ci il ta- rixli iclasının qərarı ilə təsdiq edilmişdir (protokol JVe35). BAKI-2011 downloaded from KitabYurdu.org Rəyçilər: Respublika QIÇS-lə Mübarizə Mərkəzinin direktoru t.e.d., professor H.A.Qədirova ATU-nun sosial gigiyena və səhiyyənin təşkili kafedrasının dosenti, t.e.d. V.N.Vəkilov Redaktor: Ə.e.x., professor İ.Ə.Ağayev Ə.e.x., prof. İ.Ə.Ağayev, t.e.n. X.N.Xələfli, t.e.n. F.Ş.Tağıyeva Epidemiologiya. Dərslik. Bakı, 352 səh. Dərslikdə ümumi epidemiologiyanın bütün bölmələri əhatə olunmuşdur: epidemik proses haqqında təlim, dezinfeksiya, sterilizasiya, dezinseksiya, deratizasiya, yoluxucu xəstəliklərin profilaktikası, ocaqda aparılan əksepidcmik tədbirlər. Dərslikdə ATU-nun müalicə-profilaktika, pediatriya və stomatologiya fakültələrinin tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş proqram əsasında müxtəlif yoluxucu xəstəliklərin epidemiologiyası və profilakti- kasına dair ətraflı məlumat verilmişdir. “Təbib” nəşriyyatı A 4106000000 2Q ][ ][ T- 038(139) © İ.Ə.Ağayev X.N.Xələfli F.Ş.Tağıyeva downloaded from KitabYurdu.org ÖN SÖZ Təqdim etdiyimiz dərslik Azərbaycan Tibb Universitetinin epidemiologiya kafedrasının proqramına uyğun tərtib edilmişdir. Bu dərslik hazırlanarkən keçmiş SSRİ- nin görkəmli epidemioloqları və eləcə də xarici ölkə epidemioloqlarının əsərlərindən istifadə edilmişdir. Bundan əlavə ümumi və xüsusi epidemiologiya sahəsində çalışmış bir çox tədqiqatçıların elmi işlərindən ayrı-ayrı fəsillərin yazılmasında istifadə edilmişdir. Ümidvarıq ki, epidemiologiyanın son zamanlarda sürətli inkişafı nəticəsində əldə edilən məlumatlar müxtəlif fəsillərdə öz əksini tapmaqla tələbələrin müasir epidemio- logiyaya dair biliklərə yiyələnmələrinə kömək edəcək. Kitab müasir dövrün tələblərinə uyğun yazılmışdır. Dərslik haqqında mülahizələrini və tənqidi iradlarını bizə yazanlara təşəkkürümüzü bildiririk. 3 downloaded from KitabYurdu.org GİRİŞ Yoluxucu xəstəliklər bu günə qədər səhiyyənin aparıcı problemi olaraq insanların sağlamlığını, yaşama müddətini və ölümün səbəblərini müəyyən edir. Digər xəstəliklərlə müqayisədə yoluxucu xəstəliklər planetin əhalisi arasında dünyada ikinci- üçüncü yerdə durur. Məlumdur ki, istənilən xəstəliyin nozoloji müstəqilliyi etioloji agentlə müəyyən olunur. Ölümün əsas səbəblərindən olan on xəstəliyin yeddisi infeksion mənşəlidir. ÜST-ün göstəricilərinə əsasən insanların 33%-i yoluxucu xəstəliklərdən məhv olurlar. Son illər uşaq ölümü azalmaqdadır və bu ilk növbədə yoluxucu xəstəliklərin profilaktikasının və terapiyasının effektivliyinin artması hesabına baş verir. Hazırda yoluxucu xəstəlikləri şərti olaraq 2 əsas xəstəliklər qrupuna bölmək olar. Birinci - dərmanlara qarşı törədicilərin müqavimətinin artması ilə əlaqədar olaraq aktivləşən və yeni əraziləri fəth edən köhnə «qayıdan» infcksiyalar və ikinci -əvvəllər məlum olmayan həqiqətən yeni yaranan infeksiyalardır. Onlardan otuzdan çoxu XX əsrin son 25 ilində meydana çıxmışdır. Köhnə infeksiyalardan malyariya, vərəm, sarı qızdırma və vəba diqqəti xüsusilə cəlb edir. Dünyada hər il 500 mln insan malyariyaya yoluxur ki, bunlardan 450 mln.-u Afrikada yaşayır. Hər il 2 mln.-a yaxın şəxs bu xəstəlikdən ölür. Yer kürəsi əhalisinin artması əvvəllər meşələrlə örtülmüş ərazilərin mənimsənilməsi ilə müşayiət olunur ki, bu da əhalinin köhnə (malyariya, sarı qızdırma) və yeni növ xəstəlikləri keçirən həşəratlarla təmasda olmaq təhlükəsini yaradır. Yeni məskunlaşan ərazilərdə əhalinin sayının artması və sanitar xidmətin qeyri- qənaətbəxş vəziyyətdə olması vəba, qrip, salmonelyoz və cşerixioz kimi xəstəliklərin artmasına şərait yaradır. Bundan başqa, bioter- rorizm unudulmuş problem olan çiçək, taun, qara yara kimi çox təhlükəli infeksiyalan gündəlik məsələyə çevirmişdir. Taun planetin əhalisini keçmişdə vahiməyə saldığı kimi, bu gün də narahatlıq doğurur. Yeni aşkar olunan yoluxucu xəstəliklərin sayı da getdikcə artmaqdadır. Bəşəriyyət üçün ən təhlükəli hesab olunan İİV-infeksiya üzrə vəziyyət xüsusilə həyacan doğurur. Bu infeksiya ilə əlaqədar bir sıra Afrika ölkələrində ağır siyasi və iqtisadi problemlər yaranmışdır. Əlbəttə, yoluxucu xəstəliklərlə mübarizədə nəzərə çarpacaq müvəffəqiyyətlər çoxdur. Məsələn, qızılcaya qarşı peyvənd alınmasından əwəl dünyada hər il 135 mln. xəstələnmiş uşaqdan 7-8 4 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|