Elmi redaktor: Ramiz Səfərov -
Baytarlıq elmləri doktoru, professor
R edaktor: Rübail Allahverdiyev -
ADAU-nunprofessoru
Rəyçilər: Ələddin Əsgərov
-
ADAU-nun professoru, baytarlıq
elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi
Pənah Muradov -
AMEA-nın müxbir üzvü,
biologiya elmləri doktoru
Məcnun Babayev -
BDU-nun «Təkamülün genetikası» kafedrasının
professoru, biologiya elmləri doktoru,
Canbaxış Nəcəfov -
ATU-nun «Tibbi biologiya və genetika»
kafedrasının müdiri, biologiya elmləri
doktoru, professor
Nizami Seyidəliyev
- ADAU-nun elm və texnika üzrə
prorektoru, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent
Səhman Bayramov -
Azərbaycan Elmi Tədqiqat Baytarlıq
İnstitutunun (Az.ETBİ) direktoru,
baytarlıq üzrə fəlsəfə doktoru
M ustafayev F, Hüseynov E, Salmanov M. Baytarlıq təbabəti genetikası. Ali
məktəblər üçün dərslik. Bakı: «Elm», 2013, səh.
Dərslikdə genetikanın pıedmeti, məqsəd və vəzifələri, əhəmiyyəti, qısa inkişaf tarixi,
tədqiqat üsulları, qanunları, irsiyyətin maddi əsaslan, xromosom nəzəriyyəsi, irsiyyət və
dəyişkənlik, ontogenezin, cinsiyyətin, populyasiyanın, immunitetin genetikası, genetik kod və
informasiyalar, onların saxlanması, ötürülmə və realizasiya olunması mexanizmi, dəyişilməsi
geniş və ətraflı şərh olunmuşdur. Mkroorqanizmləıin və virusların genetikası, heyvan və quşların
anomaliyalan, irsi və teratogen xəstəliklər, qan qruplan və biokimyəvi polimorfizm, heyvanların
ümumdünya genetik resurslarının müasir durumu, ekopatologiyalar və s. məsələlər də dərslikdə öz
əksini tapmışdır. Dərslik ADAU-nun
baytarlıq təbabəti, əzcaçıhğı, zootexnik, aqronomluq,
biologiya, ekologiya, balıqçılıq və balıqçılıq təsərrüfatı işi ixtisasları üzrə təhsil alan tələbələr,
magistrlər və doktorantlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həmçinin digər universitetlərin tibb,
biologiya, tibbi biologiya ixtisaslarında oxuyan tələbələr, magistrlər, ali məktəblərin müəllimləri,
baytarlıq təbabəti, tibb və biologiya, genetika, biotexnologiya, mikrobiologiya, aqronomluq
sahəsində çalışan elmi işçilər, mütəxəssislər, orta məktəblərin biologiya müəllimləri və şagirdləri
də istifadə edə bilərlər. Mikrobiologiya, virusologiya, molekulyar biologiya, gen mühəndisliyi və
biotexnologiyanm elmi-texniki tərəqqisinin ən yeni nailiyyətlərinin əsərdə geniş təsvir olunması
oxucu kütləsinin arealının daha da artması üçün əsash zəmin yaradır.
© “Elm” nəşriyyatı, 2013
ELMİ REDAKTORDAN
Müasir qloballaşma dövrü elmi-texniki tərəqqinin dayanıqlı və davamlı
inkişafa inteqrasiyasının sürətlə davam etməsi və bütün elmlərin, o cümlədən
biologiya, təbabət, baytarlıq təbabəti, molekulyar biologiya, gen mühən
disliyi və biotexnologiya sahəsində fundamental-tətbiqi xarakterli tədqi
qatların diapozonunun çox genişlənməsi ilə səciyyələnir. Lakin bütün bioloji
elmlərin, xüsusilə təbabət və baytarlıq təbabətinin dinamik tərəqqisi və inki
şafının əsasında genetika elmi durur. Məhz genetika elminin yeni elmi
nailiyyətləri bioloji elmlər, o cümlədən təbabət, baytarlıq təbabəti, tibbi bio
logiya, Baytarlıq təbabəti biologiyası mikrobiologiya, immunologiya, viruso-
logiya, bioetika, gen mühəndisliyi və biotexnologiya sahəsində yeni və
səmərəli nailiyyətlər qazanıla bilər. Molekulyar biologiyanın ən yeni, müasir
sahələri olan gen mühəndisliyi və biotexnologiya genlər səviyyəsində
öyrənilir və bu üsulla həm aqrar sahənin, həm də sənayenin, xüsusilə tibbi və
baytarlıq sənayesinin sürətli inkişafı təmin olunacaqdır. Qeyd edilənlər
genetika, molekulyar genetika, immunogenetika və ekoloji genetika elmi
istiqamətlərinin daha sürətlə inkişaf etməsi bütün dünya ölkələrində Davamh
İnsan İnkişafımn təmin olunmasında müstəsna əhəmiyyətə malik olduğunu
bir daha təsdiqləyir. Bu baxımdan ölkəmizdə ilk dəfə olaraq tərtib edilən
«Baytarlıq təbabəti genetikası» adlı ali məktəb dərsliyini biologiya, baytarlıq
təbabəti, təbabət, biotexnologiya, gen mühəndisliyi, tibbi biologiya, elm
lərinin ən böyük elmi-pedaqoji nailiyyəti kimi dəyərləndirmək lazımdır.
Müəlliflərin uzun müddətli elmi-pedaqoji fəaliyyəti, təcrübəsi, yüksək elitar
elmi eridusiya və intellektual səviyyəyə malik olması və həmin dərsliyin
hazırlanması üçün 14 ildən artıq çox gərgin işləməsi, böyük əmək sərf etməsi,
fundamental-tətbiqi və xüsusi elmi, nəzəri-praktiki əhəmiyyətli ali məktəb
dərsliyinin müasir dünya təhsilinin tələblərini ödəyən səviyyədə tərtib
olunmasına zəmin yaratmış və böyük stimul vermişdir.
Dərslik klassik və müasir dünya ədəbiyyatı, eləcə də vətən alimlərinin
məlumatları və ədəbiyyatlarına istinad olunmaqla, mövcud ali məktəb dərs
likləri və «Baytarlıq təbabəti genetikası» fənninin tədris proqramı əsasında
tərtib edilmiş, elmi yeniliklərlə çox zəngin və olduqca maraqlı, ensiklopedik
xarakterli, fundamental bir əsərdir. Dərslikdə genetikanın məqsədi, vəzifələ
ri, inkişaf tarixi, elmin inkişafında dünya və vətən alimlərinin xidmətləri,
genetikanın müayinə üsulları, irsiyyətin sitoloji və molekulyar əsasları, xro-
mosom nəzəriyyəsi, cinsiyyətin, ontogenezin, populyasiyaların, mikroorqa-
nizmlərin, virusların genetikası, immunogenetikanın əsasları, qan qrupları
və biokimyəvi polimorfizm, kənd təsərrüfatı heyvanları və quşların genetik
anomaliyaları, xəstəliklərə irsi davamlılıq və həssaslıq, mühit və ekoloji amil
lərinin təsiri, heyvanların ümumdünya genetik rezurslarının müasir durumu,
qlobal ekoloji böhran və kataklizmlərin genetik aspektləri və s. elmin həm
klassik, həm də yeni, son və müasir nailiyyətləri və inkişaf etmiş dünya
ölkələri alimlərinin məlumatları əsasında geniş və müfəssəl şərh olunub.