Dərslik Mirzəli Rasim Abdurazaqov Rövşən Əliyev

---

9
FİZİKA 
Ümumtəhsil məktəblərinin 
9-cu sinfi üçün dərslik
Mirzəli 
Rasim Abdurazaqov 
Rövşən Əliyev 
Dilbər Əliyeva
Murquzov 
Bakı – 2016
LAYİHƏ

---

HEYDƏR ƏLİYEV
AZƏRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ
Fizika – 9. Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik. 
M.Murquzov, R.Abdurazaqov, R.Əliyev, D.Əliyeva. 
“Bakınəşr”, Bakı – 2016, 224 səh. 
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan bu nəşri və yaxud onun hər 
hansı hissəsini yenidən çap etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron informasiya 
vasitələri ilə yaymaq qanuna ziddir.
© Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, 2016
Dərsliklə bağlı rəy, irad və təkliflərin [e-mail] və [e-mail] 
e-mail ünvanlarına göndərilməsi xahiş olunur. Öncədən təşəkkür edirik!
LAYİHƏ

---

HEYDƏR ƏLİYEV
AZƏRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ
Fizika – 9. Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik. 
M.Murquzov, R.Abdurazaqov, R.Əliyev, D.Əliyeva. 
“Bakınəşr”, Bakı – 2016, 224 səh. 
Müəlliflik hüquqları qorunur. Xüsusi icazə olmadan bu nəşri və yaxud onun hər 
hansı hissəsini yenidən çap etdirmək, surətini çıxarmaq, elektron informasiya 
vasitələri ilə yaymaq qanuna ziddir.
© Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, 2016
Dərsliklə bağlı rəy, irad və təkliflərin [e-mail] və [e-mail] 
e-mail ünvanlarına göndərilməsi xahiş olunur. Öncədən təşəkkür edirik!
LAYİHƏ

---

5
Dərsliyinizlə tanış olun! .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
iciliyi  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
35
1.9. P-n keçidi. Yarımkeçirici diod (əlavə oxu materialı)   .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
38
1.10. Yarımkeçirici cihazlar  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
42
Çalışma-1.5.   .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
45
1.11. Müxtəlif mühitlərdə elektrik cərəyanı (dərs-təqdimat) 
Fəsil 1. MÜXTƏLİF MÜHİTLƏRDƏ ELEKTRİK CƏRƏYANI
Fəsil 2. MAQNİT SAHƏSİ
1.1. Metalların elektrik keçiriciliyinin klassik elektron nəzəriyyəsi 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
1.2. Metalların müqavimətinin temperaturdan asılılığı 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
11
Çalışma-1.1.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
14
1.3. Elektrolitlərdə elektrik cərəyanı  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
15
Çalışma-1.2.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
19
Praktik iş-1. Elektroliz hadisəsinin araşdırılması 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
20
1.4. Qazlarda elektrik cərəyanı. Qeyri-müstəqil boşalma 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
21
1.5. Müstəqil qaz boşalması və onun növləri  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
24
Çalışma-1.3.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
27
1.6. Vakuumda elektrik cərəyanı  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
28
Çalışma-1.4.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
31
1.7. Yarımkeçiricilər. Yarımkeçiricilərin məxsusi elektrik keçiriciliyi .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
32
1.8. Yarımkeçiricilərin aşqar keçir
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
46
Ümumiləşdirici tapşırıqlar 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
47
2.1. Maqnit hadisələri. Sabit maqnitlər  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
48
2.2. Maqnit sahəsi. Maqnit sahəsinin mənşəyi  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
52
Çalışma-2.1.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
54
2.3. Maqnit sahəsinin induksiyası  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
54
2.4. Yerin maqnit sahəsi .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
57
2.5. Cərəyanlı düz naqilin maqnit induksiyası  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
60
Çalışma-2.2.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
63
2.6. Dairəvi cərəyanın və cərəyanlı sarğacın maqnit sahəsi 
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
64
2.7. Elektromaqnit və onun tətbiqləri  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
67
Çalışma-2.3.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
70
2.8. Cərəyanların maqnit qarşılıqlı təsiri  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
71
2.9. Maqnit sahəsinin cərəyanlı düz naqilə təsiri. Maqnit induksiyasının modulu  .
.
.
.
.
.
73
Çalışma-2.4.  
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
76
2.10. Maqnit sahəsinin cərəyanlı çərçivəyə təsiri  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
77
2.11. Amper qüvvəsinin tətbiqləri: elektrik mühərriki və elektrik ölçü cihazları  .
.
.
.
.
.
.
80
Çalışma-2.5.   .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
83
2.12. Maqnit sahəsinin hərəkətdə olan yüklü zərrəciklərə təsiri. Lorens qüvvəsi 
.
.
.
.
.
.
83
Çalışma-2.6.   .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
86
2.13. Elektromaqnit induksiya hadisəsi  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
87
2.14. İnduksiya cərəyanının istiqaməti  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
90
Praktik iş-2. Elektromaqnit induksiya hadisəsinin öyrənilməsi  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
92
Çalışma-2.7.  .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
93
2.15. Maddənin maqnit nüfuzluğu .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
94
2.16. Qravitasiya, elektrik və maqnit sahələrinin müqayisəsi (dərs-təqdimat)
.
.
.
.
.
.
.
96
2.17. Biz Yerin qravitasiya, elektrik və maqnit sahəsində yaşayırıq (dərs-debat)  .
.
.
.
.
.
100
Ümumiləşdirici tapşırıqlar
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
105 
M ü n d ə r i c a t
9
F İ Z İ KA 
LAYİHƏ

---