Dərslik Prof. S.İ. Seyidov və prof. M.Ə. Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə



Yüklə 3,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə122/191
tarix17.09.2017
ölçüsü3,93 Mb.
#21
növüDərs
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   191

418

4. Qabiliyyətlər və təbii imkanlar.



Ədəbiyyat

Əlizadə Ə.Ə. İstedadlı uşaqlar.  Psixoloji məsələlər. 

Esselər, etüdlər. - Bakı, 2005.



Əlizadə Ə.Ə. Müasir Azərbaycan məktəbinin psixoloji

problemləri. - Bakı,1998,s.187-213.



Qədirov Ə.Ə. Yaş psixologiyası. - Bakı, 2002

Xrestomotiə po vozrastnoy i pedaqoqiçeskoy psixolo-

qii- M, 1981

Leytes N.S. Umstvennıe sposobnosti i vozrast.  - M, 

1971, s.129-278 

9.Leytes N.S. Sposobnosti i odarennostğ v detskie qodı. 

M. -1984


Teplov B.M. İzbrannıe trudı.  V 2 kn.  - T 1,  M.-1985, 

s.15-41


Odorennıe deti - M. 1991,  s.15-67;153-157.

Qureviç K.M. İndividualğno – psixoloqiçeskie oso-

bennosti şkolğnikov. M. 1988, s.53-72.



Petrovskiy A.V.,  Əroşevskiy M.Q. Psixoloqiə.  – M., 

2001, s. 475-496.




419

ALTINCI HİSSƏ

ŞƏXSİYYƏT TƏLİM VƏ TƏRBİYƏNİN

OBYEKTİ KİMİ

18-ci  FƏSİL

YAŞ VƏ PEDAQOJİ PSİXOLOGİYANIN

PREDMETİ, VƏZİFƏLƏRİ VƏ METODLARI

               



Qısa xülasə

Yaş və pedaqoji psixologiyanın predmeti.  Yaş psixologiyası

haqqında anlayış.  Psixi inkişafın şəraiti və hərəkətverici qüvvələri. 

Psixi inkişafın qanunauyğunluqları. Pedaqoji psixologiyanın predme-

ti. Pedaqoji psixologiya müasir psixologiya elminin sahələrindən biri

kimi.  Tərbiyə, 

təlim


pedaqoji


fəaliyyətin

psixoloji

qanunauyğunluqlarının öyrənilməsi pedaqoji psixologiyanın predme-

ti kimi.


Yaş psixologiyasının əsas bölmələri və vəzifələri. Yaş

psixologiyasının bölmələri:  uşaq psixologiyası,  yeniyetmələrin

psixologiyası, gəncliyin psixologiyası, yaşlı adamların psixologiyası, 

uzun ömürlülük psixologiyası. Yaş psixologiyasının nəzəri və praktik

vəzifələri.

Psixi inkişafın yaş dövrləri.  Psixi inkişafın yaş dövrlərinin

müəyyənləşdirilməsi

prinsipləri. 

Yaş


dövrlərinin

ümumi


xarakteristikası.

Müasir pedaqoji psixologiyanın əsas

problemləri, 

vəzifələri və bölmələri. Uşaqların həyatının senzitiv dövrləri; təlim

və inkişafın qarşılıqlı əlaqəsi;  təlim və tərbiyənin ümumi və yaşla

bağlı olan cəhətlərinin əlaqəsini aşkara çıxarmaq problemləri; 

«çətin» uşaqlar, qaçqın və köçgün uşaqların reabilitasiyası problemi.  

Pedaqoji psixologiyanın əsas bölmələri, nəzəri və praktik vəzifələri. 

Yaş və pedaqoji psixologiyanın metodları. Yaş psixologiya-



420

sında istifadə olunan metodlar kompleksinin psixologiya elminin

müxtəlif sahələrindən götürülməsi.  Uşaqlarla iş zamanı müşahidə

metodu.  Ana gündəlikləri.  Uşaqların öyrənilməsində sorğudan

istifadə. Yaş psixologiyasında eksperiment və testlərdən istifadə. Pe-

daqoji psixologiyanın metodlarıPedaqoji psixologiyanın ümumi və

xüsusi metodları.  Təşkiledici,  prosedur,  qiymətləndirici,  faktların

toplanması və işlənməsi metodları.  Psixoloji məsləhət,  korreksiya, 

psixoloji-pedaqoji eksperiment və s. metodları.

VI.18.1. Yaş və pedaqoji psixologiyanın predmeti

Yaş psixologiyası haqqında anlayış. Yaş psixologiyası

müasir


psixologiyanın

əsas


sahələrindən

biridir.  Yaş

psixologiyasının predmetini birinci növbədə insan psixikasının

inkişaf dinamikasının,  şəxsiyyətin psixi prosesləri və psixi

xassələrinin ontogenezinin inkişaf xüsusiyyətlərinin öyrə-

nilməsi təşkil edir.

Yaş psixologiyasının predmetinə fərdin psixologiyası

və davranışının “yaş” anlayışı ilə ifadə olunan spesifik birliyini

də aid etmək olar.  Nəzərdə tutulur ki,  insan hər bir yaş

dövründə psixoloji və davranış xüsusiyyətlərinin həmin yaş

dövrü üçün xarakterik olan və həmin dövrdən kənarda heç vaxt

özünü göstərməyən birliyinə malik olur.

Yaş

psixologiyasının



predmetini

təşkil


edən

məsələlərdən birini də insanın psixiki inkişafının hərəkətverici



qüvvələri,  şərati və qanunauyğunluqları təşkil edir.  Psixi

inkişafın hərəkətverici qüvvələri anlayışı altında insanın psixi

inkişafına təkan verən,  onu müəyyən istiqamətə yönəldən

səbəblər başa düşülür.  Uşağın psixi inkişafının hərəkətverici

qüvvələri,  hər şeydən əvvəl,  fəaliyyətdə yaranan yeni

tələbatlarla bu tələbatları ödəmə imkanları arasındakı dialektik

ziddiyyətdən ibarətdir.  Bu ziddiyyət yalnız kiçik yaş deyil, 



421

bütün yaş dövrləri üçün xarakterikdir. Lakin həmin ziddiyyətlər

özünü göstərdikdə yaşdan asılı olaraq müəyyən spesifik

xüsusiyyətə malik olurlar.  Psixi inkişafın şəraiti adı altında

daima təsir edən elə daxili və xarici amillər nəzərdə tulur ki, 

onlar hərəkətverici qüvvələr olmasalar da,  inkişafa təsir

göstərir,  inkişafın gedişini istiqamətləndirir.  Psixi inkişafın

qanunauyğunluqlarına gəldikdə,  onlar ümumi və xüsusi qa-

nunauyğunluqlardan ibarətdir.  Həmin qanunauyğunluqların

köməyi ilə insanın psixi inkişafını qeyd etmək və bunun

köməyi ilə həmin inkişafı idarə etmək mümkündür.



Pedaqoji psixologiyanın predmeti.  Məktəblərimizin

ən mühüm və daimi vəzifəsi olan gənc nəslə elmlərin əsasları

haqqında dərin və möhkəm biliklər vermək,  həmin bilikləri

təcrübəyə tətbiq etmək vərdişləri və bacarığı aşılamaq,  hər-

tərəfli

inkişaf


etmiş

şəxsiyyət

formalaşdırılması

işini


müvəffəqiyyətlə həyata keçirmək üçün müəllim tərbiyənin və

təlimin psixoloji qanunauyğunluqlarına dərindən yiyələnməli

və özünün pedaqoji fəaliyyətində həmin biliklərdən istifadə et-

məyi bacarmalıdır. Bu cür biliklər isə müasir psixologiya elmi-

nin mühüm sahələrindən biri olan pedaqoji psixologiyada öz

əksini tapır. 



Pedaqoji psixologiyanın predmetini insanın tərbiyə, 

təlim və pedaqoji fəaliyyətinin psixoloji qanunauyğunluqla-

rının öyrənilməsi təşkil edir.

Pedaqoji psixologiyanın predmetinə,  birinci növbədə, 

şəxsiyyətin formalaşmasının psixoloji mexanizminin öyrə-

nilməsi,  şəxsiyyətin inkişaf səviyyəsi və fəallığın qarşılıqlı

əlaqəsinin,  tərbiyənin

idarə


olunması

problemlərinin, 

özünütərbiyə və əxlaq tərbiyəsinin, tərbiyəvi tədbirlərin psixo-

loji əsaslarının,  gənc nəslin tərbiyəsinə təsir edən amillərin

psixoloji xüsusiyyətlərinin aşkara çıxarılması təşkil edir.

Təlimin idarə olunmasının psixoloji məsələlərini,  təlim

və inkişafın qarşılıqlı əlaqəsini,  psixi proseslərin,  xüsusilə

şagirdlərdə təfəkkürün inkişafında təlim fəaliyyətinin aparıcı




Yüklə 3,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   191




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə