Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn
Yüklə 11,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- : 5 A ; ; - .
| L.H.Hüseynov BEYNƏLXALQ HÜQUQ Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 05 may 2000-ci il tarixli 415 saylı əmri ilə ali məktəblərin tələbələri üçün dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Elmi redaktor: N.A.Səfərov, hüquq elmləri doktoru Rəyçi: Ə.İ.ƏIiyev hüquq elmləri doktoru, professor L.H.Hüseynov. BEYNƏLXALQ HÜQUQ. Dərslik. Bakı: Qanun Nəşriyyatı, 2012, 368 səh. Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn anlayışı, əsas institut və sahələri şərh edilmişdir. Dərslik ən yeni normativ sənədlər və beynəlxalq təcrübə, habelə Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq-hüquqi mövqeyini əks etdirən müvafiq materiallar əsasında hazırlanmışdır. Hüquqşünaslıq və beynəlxalq hüquq ixtisasları üzrə təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdur. : 5 A ; ; - . 2000000001 ^5022051 © Qanun Nəşriyyatı 2012 © L.Hüseynov, 2012 © L.Hüseynov, 2000 ON SOZ Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev vo Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev müasir beynəlxalq siyasətdə beynəlxalq hüququn yerinə və roluna həmişə xüsusi önəm vermişlər. Dövlətimizin rəhbərliyinin qəti mövqeyi belə olmuşdur ki, sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasında, beynəlxalq münaqişələrin və mübahisələrin nizama salınmasında, xüsusən, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində beynəlxalq hüququn hamılıqla tanınmış prinsipləri və normaları əsas götürülməlidir. Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə maraqlarının müdafiə edilməsi zərurəti diplomatiya vo beynəlxalq hüquq sahəsində milli kadrlann hazırlanması vəzifəsini ön plana çəkmişdir. Qeyd edilməlidir ki, beynəlxalq hüquq fənni təkcə «beynəl- xalq hüquq» və «hüquqşünaslıq» ixtisasları üzrə təhsil alan tələbələrin deyil, həm də beynəlxalq iqtisadi əlaqələr, beynəlxalq münasibətlər, beynəlxalq jurnalistika, politologiya sahələrində ixtisaslaşan tələbələrin tədris proqramına daxildir. Bundan əlavə, beynəlxalq hüququn təbiətini və onun əsas müddəalarını bilmək siyasət və iqtisadiyyat ilə dərindən maraqlanan istənilən şəxs üçün vacibdir. Digər tərəfdən, beynəlxalq siyasət ilə üzvi surətdə bağlı olan beynəlxalq hüququn ölkəmizdə hansı materiallar əsasında öyrənilməsi bizim hamımızı düşündürməli olan bir problemdir. Bu zərurətin fonunda beynəlxalq hüquqla bağlı Azərbaycan dilində dərsliklərin, dərs vəsaitlərinin və digər tədris materiallarının çatış- maması təəssüf doğurmaya bilməz. Oxuculara təqdim edilən bu dərslik həmin boşluğu müəyyən dərəcədə doldumıaq məqsədi ilə yazılmışdır. Dərslikdə beynəlxalq hüququn əsas sahə və institutları yığcam və anlaşıqlı şəkildə şərh olunmuşdur. Sovet və müasir Rusiya dərsliklərində öz adekvat əksini tapmayan bəzi məsələlər (xüsusilə, «Beynəlxalq cinayət hüququ», «Bcynəlxalq insan hüquqları hüququ» sahələri, beynəlxalq hüquqi adət, beynəlxalq müqavilə 3 lərin milli məhkomolər tərofındon totbiqi, dövlətin yurisdiksiyası, BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsi və beynəlxalq arbitraj ilə bağlı məsələlər) daha geniş işıqlandınimışdır. Ayn-ayn anlayışlann tərifi dərslikdə xüsusi nəzərə çarpdınlır və onların izahı məhkəmə təcrübəsindən, xüsusən BMT Beynəlxalq Məhkəməsinin təcrübəsindən misallarla tamamlanır. Müstəqil Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin müvafiq müddəalarının şərhinə lazımi diqqət yetirilir. Hər bir mövzu ilə bağlı əlavə oxu üçün müvafiq ədəbiyyat siyahısı göstərilmişdir. Əlbəttə ki, bu siyahıya daxil edilmiş elmi əsərlordəki fikirlərin hamısı ilə biz heç də həmrəy deyilik. Lakin hesab edirik ki, bu və ya digər məsələ ilə bağlı müxtəlif mövqeləri bilmək və onları təhlil etmək beynəlxalq hüququ dərindən öyrənmək istəyənlər üçün çox vacibdir. Dərsliyə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Nizamnaməsinin müəllif tərəfindən tərcümə edilmiş mətni əlavə olunmuşdur. Etiraf edirik ki, təqdim olunan dərslikdə beynəlxalq hüququn bütün sahələri yetərincə əhatə olunmamışdır. Bir sıra məsələlərə nisbətən az yer verilmişdir. Əlbəttə ki, daim dəyişən və inkişafda olan beynəlxalq hüquqa aid dərsliyin yazılmasına statik yanaşmaq olmaz və bir dəfə başlanmış bu proses mütəmadi inkişaf etdirilməli və təkmilləşdirilməlidir. I FƏSIL BEYNƏLXALQ HÜQUQUN ANLAYIŞI VƏ TƏBİƏTİ 1. Beynəlxalq hüququn anlayışı Ümumi hüquq nəzoriyyəsindon bizə məlumdur ki, hər bir cəmiyyətin mövcud olması və normal fəaliyyəti üçün hüququn, hüquqi nizamasalmanın olması obyektiv, zəruri bir haldır. Yəni başqa sözlə, cəmiyyət olan yerdə hüquq da olmalıdır. Əgər dünyada olan dövlətləri bir cəmiyyət kimi, belə demək mümkünsə, dünya dövlətlərinin ailəsi kimi təsəvvür etsək, onda belə bir məntiqi nəticəyə gələ bilərik ki, bu cəmiyyətin özündə də hüquqa obyektiv ehtiyac vardır. Bu hüquq beynəlxalq hüquq adlanır. Beynəlxalq hüquq ayrı-ayn dövlətlərin milli hüquq sistemlərindən fərqli olan və onlardan asılı olmayaraq mövcud olan hüquqi normalar sistemidir. O, məhz dövlətlər arasındakı müxtəlif xarakterli münasibətləri hüquqi çərçivəyə salmaq üçün yaranmışdır. Beynəlxalq hüquq normaları dövlətlərarası münasibətlər sisteminin, demək olar ki, hər bir aspektini əhatə edir. Bu normalar vasitəsilə dənizdən, hava məkanından və kosmik fəzadan istifadə olunması, beynəlxalq telekommunikasiyalar, poçt xidmətləri, mal və sərnişinlərin hava vasitəsilə daşınması və pul köçürülməsi nizama salınır; beynəlxalq ticarət həyata keçirilir; ətraf mühitin mühafizəsi, insan hüquqlannm beynəlxalq müdafiəsi, cinayətkarlann verilməsi və s. kimi dövlətlərin ümumi mənafeyində olan məsələlər həll olunur. Bununla əlaqədar demək lazımdır ki, beynəlxalq hüquq diplomatiya və xarici siyasətlə üzvi surətdə bağlıdır. Xarici siyasətin həyata keçirilməsi və diplomatik təcrübə beynəlxalq hüquqa uyğun olmalıdır. Digər tərəfdən, diplomatiya beynəlxalq hüquq normalannın yaradılmasının ən mühüm vasitəsi kimi çıxış edir. 5 Yüklə 11,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|