Dərsliklə bağlı tqdk-ya daxil olmuş və açıq müzakirələrdə bildirilmiş qeydlər, iradlar və təkliflər
Yüklə 109,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 2
Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinifləri üçün “Ümumi biologiya” dərsliyi Müəlliflər: Məcnun Babayev Əli Hüseynov Nüşabə Məmmədova Bakı: Çaşıoğlu, 2012.
Dərsliklə bağlı TQDK-ya daxil olmuş və açıq müzakirələrdə bildirilmiş qeydlər, iradlar və təkliflər əsasında hazırlanmış YEKUN RƏY 3
Yekun rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır: 1. Məzmunun işlənməsi baxımından; 2. Dil və yazı üslubu baxımından; 3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından; 4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından; 5. Digər dərsliklə olan fərqlər baxımından. 1. Məzmunun işlənməsi baxımından Dərslik respublikanın ümumtəhsil məktəblərində qüvvədə olan tədris proqramı əsasında hazırlanaraq “Giriş”, “Sitologiyanın əsasları”, “Hüceyrədə maddələr və
olub, 39 mövzunu əhatə edir. Dərsliyin sonunda fənnin tədrisi üzrə hazırlanmış “Proqram”, istifadə olunan “Ədəbiyyat siyahısı” və “Mündəricat” verilmişdir. Tədris proqramında nəzərdə tutulan mövzular dərslikdə tam əhatə olunub, proqramdankənar heç bir mövzu dərsliyə daxil edilməyib. Mövzular elmi-metodiki baxımdan şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğun tərtib olunub. Dərslikdəki materiallar fənn üzrə bilik və bacarıqların formalaşdırılmasına imkan verir. Dərslikdə müxtəlif şəkillərdən və cədvəllərdən istifadə olunması, hər mövzunun sonunda sual və tapşırıqların verilməsi müsbət hal kimi qiymətləndirilir. Bununla yanaşı, dərslikdə bir qismi tövsiyə xarakterli müəyyən qüsurlar var. Bunlar aşağıdakılardır:
ki, hüceyrələrin bölünərək çoxalmasını ilk dəfə R. Remak kəşf etmişdir. R. Virxov isə onun nəticələrini mənimsəyərək öz adına yazmışdır. Ona görə də R. Virxovun adı dərslikdən çıxarılmalıdır. Yenə həmin səhifədə “Onlar müəyyən etdilər ki, bütün çoxhüceyrəli orqanizmlər öz başlanğıcını mayalanmış yumurta hüceyrədən, yəni ziqotdan götürür. K. Ber sübut etdi ki, hüceyrə canlıların yalnız quruluş vahidi deyildir, o həm də bütün canlı orqanizmlərin inkişaf vahididir” fikri verilmişdir. Bu haqda müxtəlif ziddiyyətli fikirlər olduğu üçün buna aydınlıq gətirilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 8-9-da “Plazmatik membran bitkilərdə hüceyrə qılafı, heyvanlarda isə qlikokaliksin altında yerləşir və sitoplazma ilə bilavasitə hüdudlanır” cümləsi 4
“Plazmatik membran bitkilərdə, bakteriyalarda və göbələklərdə hüceyrə divarının, heyvanlarda isə qlikokaliksin altında yerləşir və sitoplazma ilə bilavasitə hüdudlanır” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə “Bitki hüceyrələrindəki qılaf kimi qlikokaliks dayaq rolunu oynamır” cümləsinin “Bitki hüceyrələrinin hüceyrə divarından fərqli olaraq qlikokaliks dayaq rolunu oynamır” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 9-da “Plazmatik membranda nazik kanallar olduğundan su, suda həll olmuş duzların ionları, üzvi maddələr sitoplazmaya keçir. Sintez olunmuş maddələr isə sitoplazmadan xaric olur. O, zədələnə və bərpa oluna bilir” fikrində “O, zədələnə və bərpa oluna bilər” cümləsi aydın deyil. Burada plazmatik membranın və ya onda yerləşən kanalların hansından söhbət getdiyi başa düşülmür. Yenə həmin səhifədə “Lipid molekulları arasında zülallar yerləşir. Zülal molekulları həm də, karbohidrat molekulları ilə birləşmiş olur” cümləsinin “Bütün eukariot hüceyrələrinin xarici səthində karbohidratlar yerləşir. Onlar membran zülalları (qlikoproteinlər) və az miqdarda lipidlərlə (qlikolipidlər) birləşirlər” kimi verilməsi tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə şəkil 4-də Plazmatik membranın quruluşunun sxemində “plazmatik membranda lipidlərin qeyri-polyar çıxıntıları və qütblü lipidlərin başcıqları” göstərilir. Burada, ya polyar və qeyri-polyar, ya da, qütblü və qeyri- qütblü anlayışlarından istifadə olunmalıdır. Sxemdə lipidlərin qeyri-polyar çıxıntıları və polyar başcıqlar göstərildiyindən, mətndə də bu haqda məlumatın verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 10-da “...yaranmış enerji hesabına baş verir” ifadəsi düzgün deyil. Çünki enerji yaranmır və itmir, yalnız bir formadan digərinə çevrilir. Yenə həmin səhifədə “Pinositoz faqositozdan fərqli olaraq bitki, heyvan, göbələk və bakteriyaların hüceyrələrində baş verir” cümləsinin “Pinositoz faqositozdan fərqli olaraq bitki, heyvan və göbələk hüceyrələrində baş verir” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 10-11-də “O, nüvə və digər orqanoidləri özündə birləşdirir, onların qarşılıqlı əlaqəsini təmin edir, membranla orqanoidlər arasında fiziki-kimyəvi və fermentativ əlaqəni təmin edir” cümləsində “fermentativ əlaqə” ifadəsi düzgün deyil. Çünki fermentativ əlaqə olmur. Səhifə 11-də “Ribosomların nəticəsində dənəvər endoplazmatik şəbəkədə zülallar sintez olur. Hamar endoplazmatik şəbəkə membranlarında ribosomlar 5
“Ribosomların olması hesabına dənəvər endoplazmatik şəbəkədə zülallar sintez olur.
cümləsinin “Onların sayı heyvan hüceyrələrində (amöbdə, uçan quşların döş əzələsi hüceyrələrində) və xüsusilə qaraciyər hüceyrələrində daha çoxdur” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur. Səhifə 13-də “Holci kompleksi bitki və ibtidai orqanizmlərin hüceyrələrində membranla örtülmüş ayrıca cisimcikdir, oraqvarı və ya çubuqvarı formalıdır” cümləsinin “Holci kompleksi bitki və ibtidai heyvan orqanizmlərinin hüceyrələrində membranla örtülmüş ayrıca cisimcikdir, oraqvarı və ya çubuqvarı formalıdır” kimi yazılması tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə “Lizosomlarda zülalları, nuklein turşularını, polisaxaridləri, lipidləri və s. maddələri parçalaya bilən 30-dan çox ferment var” cümləsində “30-dan çox ferment” ifadəsi qeyri-dəqiqdir. Bu sayın verilməməsi tövsiyə edilir.
“Bakteriyaların (yun. “bakterion – çöpcük), əksəriyyəti çox kiçik (uzunluğu 1-10 mkm), sadə quruluşlu orqanizmlərdir” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur.
6
məqsədəuyğundur.
cümləsinin “Əlverişsiz şəraitdə bəzi bakteriyalar spor halına keçir” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur.
2+ ) qanda hemoqlobinin, maqnezium (Mg 2+ ) xlorofilin ...” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur. Yenə həmin səhifədə “Bu hüceyrədə olan zəif turşu anionlarının (HCO 3 - , HPO 4 2- ) və zəif turşuların (H 2 CO 3 ) özlərinə hidrogen ionlarını birləşdirməsi və verməsi nəticəsində mümkün olur” cümləsinin “Bu, hüceyrədə olan zəif turşu anionlarının (HCO 3 - , HPO 4 2- ) hidrogen ionlarını birləşdirməsi və verməsi, zəif turşuların (H 2 CO 3 ) isə hidrogen ionlarını ayırması hesabına mümkün olur” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur. Yenə həmin səhifədə “Əksər maddələrin molekullarından fərqli olaraq zülalların çox nəhəng molekul kütlələri var. Məsələn, insulinin mol kütləsi 6000 q/m, yumurta zülalı albuminin mol kütləsi 36000 q/m-dur. Spirtin mol kütləsi 46 q/m, qlükozanın mol kütləsi 180 q/m-dur. Zülallar makromolekullar (yun. “makros” – böyük, nəhəng) adlanır” fikri “Əksər maddələrin molekullarından fərqli olaraq zülalların molekul kütlələri çox böyükdür. Məsələn, insulinin molyar kütləsi 6000 q/mol, yumurta zülalı albuminin molyar kütləsi 36000
q/mol-dur. Etil spirtinin molyar kütləsi 46 q/mol, qlükozanın molyar kütləsi 180-q/mol-dur. Zülal molekulları makromolekullar (yun. “makros” – böyük, nəhəng) adlanır” kimi yazılmalıdır. Səhifə 23-də “Zülal molekulunun tərkibində təxminən 20-yə qədər aminturşu olduğu müəyyənləşdirilmişdir” cümləsinin “Zülal molekulunun tərkibində təxminən 20 növə qədər aminturşu olduğu müəyyənləşdirilmişdir” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Yenə həmin səhifədə “Bitki, heyvan və mikroorqanizmlərdən 150-dən çox aminturşu alınmışdır. Zülallarda birləşmiş olan 20 aminturşuya “sehirli” aminturşular deyilir” fikri “Bitki, heyvan və mikroorqanizmlərdən 150 növdən çox 7
aminturşular deyilir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 23-də “Bu zaman bir mol su alınır, sonra aminturşu qalıqları bir-birilə birləşir” cümləsi “Bu zaman bir molekul su alınır, sonra aminturşu qalıqları bir-birilə birləşir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 24-də “Hesablanılmışdır ki, molekul kütləsi 34000 olan zülalda 300-ə qədər aminturşu halqası (bir amin turşusu halqasının molekul kütləsi orta hesabla 110 qəbul olunur) iştirak edir” cümləsi “Hesablanılmışdır ki, nisbi molekul kütləsi 34000 olan zülalda 300-ə qədər aminturşu halqası (bir amin turşusu halqasının nisbi molekul kütləsi orta hesabla 110 qəbul olunur) iştirak edir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 26-da “Mis 2-sulfat duzunun məhlulu ilə zülallar bənövşəyi, nitrat turşusu ilə sarı rəngə boyanır” cümləsi “Zülal məhluluna əvvəlcə mis (II) sulfat məhlulu, sonra isə natrium-hidroksid məhlulu əlavə edildikdə məhlul qırmızı- bənövşəyi rəngə boyanır. Zülallar qatı nitrat turşusu ilə sarı rəngli birləşmələr əmələ gətirir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 27-də “Məsələn, katalaza fermentinin molekul kütləsi 250000 q/mol olmasına baxmayaraq, molekul kütləsi kiçik (34) olan hidrogen-peroksid (H 2 O 2 ) molekulunu parçalayır” cümləsi “Məsələn, katalaza fermentinin molyar kütləsi 250000 q/mol olmasına baxmayaraq, nisbi molekul kütləsi kiçik (34) olan hidrogen-peroksid (H 2 O 2 ) molekulunu parçalayır” kimi yazılmalıdır. Səhifə 28-də “Karbohidratları iki qrupa ayırırlar: sadə və mürəkkəb karbohidratlar. Sadə karbohidratlara – monosaxaridlər, mürəkkəb karbohidratlara – polisaxaridlər deyilir” fikrinin “Karbohidratları üç qrupa ayırırlar: monosaxaridlər, disaxaridlər və polisaxaridlər” kimi yazılması tövsiyə edilir.
Yenə həmin səhifədə “Disaxarid (saxaroza) məişətdə işlətdiyimiz adi qənddir” cümləsinin “Məişətdə işlətdiyimiz adi qənd (saxaroza) disaxaridlərə misaldır” kimi yazılması tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə “Bu zaman karbon qazı (CO 2 ) və su (H 2 O) əmələ gəlir, sərbəst enerji ayrılır. 1q karbohidratın (qlükozanın) parçalanmasından 17,6 kC enerji azad olur” cümləsi “Karbohidratların tam parçalanmasından karbon qazı (CO
2 ) və su (H 2 O) əmələ gəlir. 1 q karbohidratın tam parçalanmasından 17,6 kC enerji azad olur” kimi yazılmalıdır. 8
birləşməsindən əmələ gəlir. Hüceyrədə rast gəlinən lipidlərə lesitin, xolesterin və s. misal ola bilər” Burada, xolesterinin lipidlərə aid edilməsi fikri düzgün deyil. Çünki xolesterin maddəsinin tərkibində yağ turşusu yoxdur və kimyəvi baxımdan bu maddə spirtlərə aiddir.
38,9 kC enerji ayrılır” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
dezoksiribozası ilə qonşu nukleotidin fosfat turşusunun qalığı arasında oksigen atomu vasitəsilə kovalent rabitə yaranır. Beləliklə, bir polinukleotid zənciri bir-birilə birləşir” fikrinin “Sonra bir mol su ayrılır və bir nukleotidin dezoksiribozası ilə qonşu nukleotidin fosfat turşusunun qalığı arasında oksigen atomu vasitəsilə kovalent rabitə yaranır və bu zaman bir su molekulu ayrılır. Beləliklə, bu prinsip əsasında DNT-nin bir polinukleotid zənciri əmələ gəlir” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur. Səhifə 32-də r-RNT haqqında məlumat çox səthidir. Buraya “r-RNT hüceyrədə digər RNT-lərə (m-RNT və n-RNT) nisbətən ən çox rast gəlinir (85%). O, ribosomun tərkibinə daxildir. Struktur funksiya yerinə yetirir. Eyni zamanda ribosomun aktiv mərkəzinin formalaşmasında iştirak edir” fikrinin əlavə olunması tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə “Əvvəlcə DNT zənciri açılır, sonra onun ikiqat zənciri dezoksiribonukleaza fermentinin təsiri ilə istənilən ucdan aralanmağa başlayır və iki müstəqil zəncir əmələ gəlir” fikri düzgün deyil. Birincisi, DNT-nin ikiqat zənciri topoizomeraza fermentinin təsiri altında açılır. İkincisi, DNT açılandan sonra zəncirlər hidrogen rabitələri kəsən xelikaza fermentinin təsiri ilə bir-birindən aralanır. Üçüncüsü, DNT zəncirləri DNT-polimeraza fermentinin köməyi ilə sintez olunur. Dördüncüsü, dezoksiribonukleaza fermenti DNT-ni hidroliz edərək nukleotidlər halına salır və beləliklə, onun redublikasiyasında (ikiləşməsində) heç cür iştirak edə bilmir.
reaksiyası “C 6 H
O 6 +2ADF+2H 3 PO 4 →2C 3 H 6 O 3 +2ATF+2H 2 O” kimi yazılmalıdır. 9
fermentlərin təsiri altında su ilə birləşir: C 3 H 6 O 3 +3H 2 O→3 CO 2 + 12H 0 ” fikrinin “Əvvəlcə qlikolizdə əmələ gəlmiş süd turşusu fermentlərin təsiri altında suyun iştirakı ilə parçalanmaya məruz qalır: C 3 H 6 O 3 + 3H
2 O→3
CO
+ 12H” kimi yazılması tövsiyə edilir.
Səhifə 37-də “2C 3 H 6 O 3 +6O 2 +36ADF+36H 3 PO 4 →36ATF+6CO 2 +42H 2 O+ +2600 kC Qlikolizdən fərqli olaraq ayrılan enerjinin 55%-i hüceyrədə ATF formasında saxlanılır, 45 %-i isə istilik halında səpələnir. Ümumiyyətlə, son nəticədə qlikoliz və oksigenli parçalanma nəticəsində 2+36=38 molekul ATF sintez olunur və 38 x 40 = 1520 kC enerji ATF-də toplanır. Qlükozanın tam parçalanmasının yekun tənliyi belədir: C 6 H 12 O 6 +6O 2 +38ADF+38H 3 PO 4 →38ATF+6CO 2 +44H 2 O+2800 kC” fikri
“2C 3 H 6 O 3 +6O 2 +36ADF+36H 3 PO 4 →36ATF+6CO 2 +42H 2 O Bu zaman 2600 kC enerji ayrılır. Qlikolizdən fərqli olaraq ayrılan enerjinin təqribən 55%-i hüceyrədə ATF formasında saxlanılır, təqribən 45 %-i isə istilik halında səpələnir. Ümumiyyətlə, son nəticədə qlikoliz və oksigenli parçalanma nəticəsində 2+36=38 mol ATF sintez olunur və 38 x 40 =1520 kC enerji ATF-də toplanır. Qlükozanın tam parçalanmasının yekun tənliyi belədir: C 6 H 12 O 6 +6O
2 +38ADF+38H 3 PO
38ATF+6CO 2 +44H 2 O Bu zaman cəmi 2800 kC enerji ayrılır” kimi yazılmalıdır.
cümləsi “Bu da 20 növ aminturşunu kodlaşdırmaq üçün kifayətdir” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə “Yalnız üç triplet UAA, UAQ və UQA heç bir aminturşunu kodlasdırmır”
cümləsinin “Eukariot orqanizmlərdə yalnız üç triplet- UAA, UAQ və UQA heç bir aminturşunu kodlaşdırmır” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 40-da “n-RNT-nin sayı 20-dən az deyildir” cümləsinin “Aminturşuları daşıması baxımından n-RNT-nin növ sayı 20-dən az deyildir” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur. Səhifə 41-də “Sintez olunan aminturşuların ardıcıllığı m-RNT molekullarında olan triplet ardıcıllığına uyğun düzülür” cümləsinin “Sintez olunan zülalda aminturşuların ardıcıllığı m-RNT molekullarında olan triplet ardıcıllığına uyğun düzülür” kimi yazılması məqsədəuyğundur.
10
3 4
ATF” əvəzinə “ADF + H 3 PO 4 ATF + +H 2 O” yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə “Membranın xarici tərəfində mənfi yüklü elektronlar e – , daxilində isə müsbət yüklü H + elektronlar toplanır” cümləsinin “Membranın xarici tərəfində mənfi yüklü elektronlar e – , daxilində isə müsbət yüklü H + protonlar toplanır” kimi yazılması tövsiyə edilir. Səhifə 45-də “Beləliklə, fotosintezin işıq mərhələsində molekulyar oksigen əmələ gəlir, ATF sintez olur, hidrogen atomu və “OH” radikalı əmələ gəlir, işıq mərhələsi sona çatır” cümləsinin “Beləliklə, fotosintezin işıq mərhələsində molekulyar oksigen əmələ gəlir, ATF sintez olunur, hidrogen atomu əmələ gəlir və işıq mərhələsi sona çatır” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 49-da xromatidlərin sentromerlə profazada birləşməsi barədə məlumat verilməsi tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə metafazada bölünmə vətərinin əmələ gəlməsinin başa çatması barədə məlumat verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 53-54-də “Çoxalmış hüceyrələr böyümə zonasına daxil olur. Bu zaman çoxalma dayanır, ilkin cinsiyyət hüceyrələri sürətlə böyüyür. Spermatozoidlərə nisbətən yumurtahüceyrə daha çox böyüyür” cümləsində böyümə zonasında spermatozoid və yumurtahüceyrənin olması səhv fikirdir. Buradakılar ilkin cinsiyyət hüceyrələridir.
endoderma mənşəlidir. Yenə həmin səhifədə xordanın mənşəyi ətraflı izah edilməmişdir. Səhifə 66-da koaservasiya prosesinin mahiyyəti aydın göstərilməyib. Bu hadisənin “Koaservasiya hadisəsi ondan ibarətdir ki, bəzi şəraitdə məsələn, elektrolitlərin iştirakı ilə yüksək molekullu maddələr məhluldan çöküntü halında deyil, daha yüksək qatılığa malik koaservat məhlul halında ayrılır” kimi izah edilməsi tövsiyə edilir.
11
geoxronoloji cədvəli üç yerə (eona) bölünür” kimi yazılması tövsiyə edilir. Yenə həmin səhifədə “Arxey (yun.“arxeos”-qədim) ən qədim era olub 3,5 mlrd. il əvvəl yaranmış, 1 mlrd. il davam etmişdir” cümləsində arxeyin ən qədim era kimi götürülməsi düzgün deyil. Cədvəldə isə düzgün olaraq ən qədim era katarxey göstərilmişdir.
axırında əmələ gəlib. Heyvanlarda isə çoxhüceyrəlilik proterozoy erasının ortalarında əmələ gəlmişdir.
qırmızı, yaşıl bakteriyalar və sianobakteriyalar – fototrof bakteriyalar əmələ gəlmişdir.
açıqlanması növbəti fəsildə verilir. Aromorfoz termininin mənasının əvvəlki səhifələrdə verilməsi məqsədəuyğundur.
“Linney sistematikaya onun sələfləri (Con Rey, A. Çezalpino) tərəfindən təklif edilmiş latın sözləri ilə binominal nomenklatura, yəni hər bir növə ikiqat ad vermək prinsipini elmə daxil etdi” kimi verilməsi tövsiyə edilir. Burada göstərmək lazımdır ki, K. Linneyin sistematikasında 4 təsnifat vahidi (növ, cins, dəstə və sinif) verilmişdir.
ayrı-ayrı yarımbaşlıqlar kimi verilmişdir. Əslində isə bu anlayışların üçü də qoruyucu rənglərdir. Bu anlayışların ümumi şəkildə, “Qoruyucu rənglər: mimikriya,
əcdadlarıdır. Lakin onlar kor şaxələrdir, əcdad hesab oluna bilməz.
12
Dərslikdə nəzərdə tutulmuş materialların dili sadə və başadüşüləndir. Mətnlərdəki fikirlərin ifadə tərzi şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərinə uyğundur. Yeni termin və sözlərin izahları verilib. Mətnlərdə qrammatik və orfoqrafik qaydalara əməl olunub.
Dizayn və bədii tərtibat baxımından dərslik qənaətbəxşdir. İstifadə edilən şriftlər müvafiq yaş qrupuna uyğundur. Mövzularda istifadə olunan şəkil, sxem və cədvəllər mövzunu tam əhatə edir. Səhifə 14-də şəkil 13-də “mikroborucuqlar” həm də “hüceyrə mərkəzi” adlandırılıb. Buna düzəliş edilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 50-də şəkil 32-də profaza mərhələsində hüceyrə mərkəzinin bir sentrioldan, metafaza və başqa fazalarda isə iki sentrioldan təşkil olunması göstərilir. Elə başa düşülür ki, sentriolların ikiləşməsi profazada baş verir. Əslində isə onların ikiləşməsi adətən interfaza mərhələsinə (G 1 və S fazaların arasında) düşür. Dərslikdəki bir çox şəkillər ( məsələn, səh. 43, şəkil 28) keyfiyyətsiz olub şagirdlər üçün əyani deyil. 4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından
Dərslikdə verilmiş sual və tapşırıqlar biliklərin tətbiqinə və mövzunun möhkəmləndirilməsinə yönəlmişdir. 5. Digər dərsliklə (Ümumi biologiya 10-cu sinif T. Mikayılov və b.) olan fərqlər baxımından Səhifə 10-da “Sitoplazma və onun orqanoidləri” mövzusuna vakuol haqqında məlumatın daxil edilməsi tövsiyə edilir. Bu haqda məlumat digər dərslikdə ətraflı verilib.
13
ölçüsü 15-22 nm olan dairəvi cisimciklərdir” cümləsində ribosomun ölçüsü digər dərslikdə “15-35 nm” göstərilib. Bu rəqəmlərin dəqiqləşdirilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 118-də şəkil 81-də atın təkamülü eohippusdan başlayır. Digər dərslikdə olduğu kimi atın təkamülünün fenakodusdan başlamağı tövsiyə edilir.
1. Dərslik tədris proqramındakı mövzuları tam əhatə edib, verilmiş məlumatlar elmi-metodiki baxımdan dəqiq ifadə edilib. 2. Mövzular elmi-metodiki baxımından şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğun tərtib olunub. 3. Dərslikdəki materiallar fənn üzrə bilik və bacarıqların formalaşdırılmasına imkan verir. 4. Dərslikdə müəyyən mövzular üzrə bir sıra qüsurlara da rast gəlinir. Yüklə 109,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|