Dr hab. Andrzej Łukasik, prof nadzw. Umcs wstęp do filozofii zagadnienia egzaminacyjne

Dr hab. Andrzej Łukasik, prof. nadzw. UMCS
Wstęp do filozofii – zagadnienia egzaminacyjne

Kognitywistyka I r., semestr zimowy 2012/2013

1. 
   Jakie są źródła myślenia filozoficznego? Etymologia terminu „filozofia”, miejsce i czas powstania filozofii.
   
2. 
   Wymień i krótko scharakteryzuj podstawowe dyscypliny filozoficzne.
   
3. 
   Scharakteryzuj wiedzę typu techne, doxa i episteme.
   
4. 
   Sformułuj postulat racjonalności poznania.
   
5. 
   Zdefiniuj pojęcia: przedmiot, rzecz, substancja, byt, cecha.
   
6. 
   Wyjaśnij pojęcia: monizm, dualizm, pluralizm, materializm, idealizm.
   
7. 
   Wyjaśnij, o co chodziło w zagadnieniu arche. Podaj przykłady stanowisk w filozofii starożytnej.
   
8. 
   Przedstaw podstawowe założenia starożytnej atomistycznej koncepcji materii. Wymień reprezentantów.
   
9. 
   Wyjaśnij pojęcie materii i formy w filozofii Arystotelesa.
   
10. 
    Jaka jest natura materii w ujęciu Kartezjusza.
    
11. 
    Porównaj podstawowe tezy materializm mechanistyczny i dialektycznego. Wymień reprezentantów.
    
12. 
    Sformułuj podstawowe tezy reizmu. Podaj reprezentantów.
    
13. 
    Czym się różnią nazwy rzetelne od onomatoidów? Podaj przykłady.
    
14. 
    Porównaj klasyczne i kwantowomechaniczne pojęcie elementarnych składników materii.
    
15. 
    Co to są cząstki fundamentalne według modelu standardowego fizyki cząstek elementarnych?
    
16. 
    Sformułuj zasadę nieoznaczoności Heisenberga. Jaki ma związek ze sporem determinizm-indeterminizm?
    
17. 
    Przedstaw eksperyment z dwiema szczelinami i wyjaśnij na czym polega dualizm korpuskularno-falowy.
    
18. 
    Co to jest superpozycja stanów?
    
19. 
    Opisz paradoks kota Schrodingera. Przedstaw różne rozwiązania.
    
20. 
    Sformułuj podstawowe idee interpretacji kopenhaskiej mechaniki kwantowej (interpretacja fizycznego znaczenia funkcji falowej, zasada komplementarności).
    
21. 
    Na czym polega nielokalność mechaniki kwantowej (EPR)?
    
22. 
    Na czym polega zagadnienie granic poznania?
    
23. 
    Sformułuj tezę epistemologicznego idealizmu immanentnego. Podaj reprezentantów.
    
24. 
    Sformułuj tezę epistemologicznego idealizmu transcendentalnego. Podaj reprezentantów.
    
25. 
    Sformułuj tezę epistemologicznego realizmu. Podaj reprezentantów.
    
26. 
    Co to jest sceptycyzm metodologiczny Kartezjusza?
    
27. 
    Sformułuj prawidła metody analitycznej Kartezjusza.
    
28. 
    Jaką funkcję pełni cogito ergo sum w systemie Kartezjusza?
    
29. 
    Co to jest dualizm metafizyczny res cogitans i res extensa?
    
30. 
    Wyjaśnij twierdzenie esse est percipi Berkeley’a.
    
31. 
    Wyjaśnij pojęcia: immaterializm, spirytualizm.
    
32. 
    Przedstaw Hume’a krytykę pojęcia substancji.
    
33. 
    Przedstaw Kantowski podział sądów i podaj przykłady każdego typu sądów.
    
34. 
    Czym są czas i przestrzeń w rozumieniu Kanta?
    
35. 
    Co to są transcendentalne kategorie intelektu w sensie Kanta? Podaj przykłady.
    
36. 
    Wyjaśnij na czym polega fenomenalizm i agnostycyzm wobec rzeczy samych w sobie.
    
37. 
    Przedstaw zagadnienie źródeł poznania w wersji genetycznej i metodologicznej. Porównaj stanowiska empiryzmu i natywizmu.
    
38. 
    Na czym polega spór realizm – antyrealizm w filozofii nauki? Sformułuj tezy realizmu i antyrealizmu.
    
39. 
    Na czym polega spór racjonalizm – irracjonalizm? Podaj przykłady stanowisk.
    
40. 
    Przedstaw Platońską metaforę jaskini.
    
41. 
    Czym są idee w rozumieniu Platona i w jaki sposób istnieją. Podaj przykłady bytów idealnych i omów zagadnienie relacji między ideami a rzeczami.
    
42. 
    Scharakteryzuj podstawowe stanowiska w sporze o uniwersalia.
    
43. 
    Przedstaw podstawowe stanowiska we współczesnej filozofii matematyki.
    
44. 
    Na czym polega problem matematyczności przyrody?
    
45. 
    Scharakteryzuj koncepcję trzech światów Poppera?
    
46. 
    Podaj argumenty Poppera na rzecz obiektywności świata nr 3.
    
47. 
    Podaj przykłady platonizmu we współczesnej filozofii fizyki.
    
48. 
    Sformułuj zasadę przyczynowości.
    
49. 
    Jakie są podstawowe własności relacji kauzalnej?
    
50. 
    Przedstaw teorię czterech przyczyn Arystotelesa.
    
51. 
    Wyjaśnij różnicę między mechanicyzmem a teleologią. Podaj przykłady wyjaśnienia mechanistycznego i teleologicznego.
    
52. 
    Omów krytykę Hume’a pojęcia przyczynowości.
    
53. 
    Przedstaw status przyczynowości w ujęciu Kanta.
    
54. 
    Omów status przyczynowości w ujęciu neopozytywizmu.
    
55. 
    Na czym polega spór determinizm-indeterminizm?
    
56. 
    Na czym polega deterministyczny charakter mechaniki klasycznej. Przedstaw koncepcję demona Laplace’a.
    
57. 
    Na czym polega indeterministyczny charakter mechaniki kwantowej?
    
58. 
    Wyjaśnij różnicę między absolutystyczną a relacjonistyczną koncepcją czasu i przestrzeni. Podaj przykłady.
    
59. 
    Na czym polega subiektywistyczna koncepcja czasu i przestrzeni? Podaj przykłady stanowisk.
    
60. 
    Co to jest strzałka czasu? Sformułuj entropijną strzałkę czasu i podaj przykłady „działania” II zasady termodynamiki.
    
61. 
    Sformułuj szczególną zasadę względności.
    
62. 
    Wyjaśnij, na cym polega względność równoczesności zdarzeń.
    
63. 
    Co to jest dylatacja czasu i kontrakcja Fitzgeralda-Lorentza?
    
64. 
    Wyjaśnij pojęcia: stożek świetlny, interwał czasoprzestrzenny, linia świata, czasoprzestrzeń Minkowskiego.
    
65. 
    Jakie znasz empiryczne potwierdzenia szczególnej teorii względności?
    
66. 
    Przedstaw paradoks bliźniąt.
    
67. 
    Sformułuj ogólną zasadę względności.
    
68. 
    Wyjaśnij związek geometrii czasoprzestrzeni z rozkładem materii na gruncie ogólnej teorii względności.
    
69. 
    Co to jest zasada kosmologiczna?
    
70. 
    Na czym polega przesunięcie ku czerwieni i ucieczka galaktyk? Sformułuj prawo Hubble’a.
    
71. 
    Wymień główne dane obserwacyjne na rzecz poprawności teorii Wielkiego Wybuchu.
    
72. 
    Przedstaw modele Friedmana i powiąż je z wielkoskalową geometrią Wszechświata.
    
73. 
    Co to jest koncepcja wieloświata i jakie problemy ma rozwiązywać? Przedstaw różne wersje.
    
74. 
    Sformułuj zasadę antropiczną (wersja mocna i słaba).
    
75. 
    Co to jest stała kosmologiczna.
    
76. 
    Sformułuj klasyczną definicję prawdy.
    
77. 
    Sformułuj antynomię kłamcy.
    
78. 
    Sformułuj koherencyjną koncepcję prawdy.
    
79. 
    Sformułuj ewidencyjną koncepcję prawdy.
    
80. 
    Sformułuj pragmatyczną koncepcję prawdy.
    
81. 
    Sformułuj konwencjonalistyczną koncepcję prawdy.
    
82. 
    Przedstaw argumenty sceptyków przeciwko możliwości poznania bezpośredniego i pośredniego.
    
83. 
    Co to jest relatywizm?
    
84. 
    Czym się różni język od metajęzyka?
    
85. 
    Jaki jest pogląd na prawdziwość teorii naukowych według realizmu i antyrealizmu?
    
86. 
    Wyjaśnij pojęcia „teizm”, „deizm”, „ateizm”, „panteizm”, „agnostycyzm”, „monoteizm” „politeizm”
    
87. 
    Czym się różni teizm religijny od teizmu filozoficznego?
    
88. 
    Przedstaw stanowisko Epikura w kwestii możliwości istnienia nieskończenie dobrego i wszechmocnego bóstwa.
    
89. 
    Sformułuj dowód ontologiczny na istnienie Boga św. Anzelma.
    
90. 
    Przedstaw stanowisko Tertuliana w kwestii relacji wiedza – wiara.
    
91. 
    Przedstaw stanowisko św. Tomasza z Akwinu w kwestii relacji wiedza – wiara.
    
92. 
    Omów dowody na istnienie Boga w ujęciu św. Tomasza.
    
93. 
    Co to jest zakład Pascala?
    
94. 
    Przedstaw podstawowe założenia teodycei Leibniza.
    
95. 
    Kant a problem istnienia Boga.
    
96. 
    Wyjaśnij różnicę między naturalizmem a antynaturalizmem.
    
97. 
    Czym jest religia w ujęciu Marksa?
    
98. 
    Zinterpretuj słowa Nietzschego „Bóg umarł”.
    
99. 
    Na czym polega religijność kosmiczna Einsteina?
    
100. 
     Na czym polega spór ewolucjonizm-kreacjonizm?