Dünya Sağlık Örgütü Küresel Gençlik Tütün Araştırması (gyts; Global Youth Tobacco Survey) 2009 raporuna göre, ülkemizde 15 yaş altı erkek öğrencilerin %10. 2’si ve kız öğrencilerin 3’ü sigara içtiklerini belirtmiştir



Yüklə 506 b.
tarix20.09.2017
ölçüsü506 b.
#1182



  • Dünya Sağlık Örgütü Küresel Gençlik Tütün Araştırması (GYTS; Global Youth Tobacco Survey) 2009 raporuna göre, ülkemizde 15 yaş altı erkek öğrencilerin %10.2’si ve kız öğrencilerin %5.3’ü sigara içtiklerini belirtmiştir.

  • Aynı araştırmanın 2003 yılı verileri erkek öğrencilerin %9.1’inin ve kız öğrencilerin de %5’inin sigara içtiğini ortaya koymuştur.







Pik 18-25 yaş.

  • Pik 18-25 yaş.

  • Ortalama başlama yaşı 15.4 (11-15)

  • Günlük kullanıma geçiş 18 yaş

  • Bağımlılığın gelişimi en az 1 yıl günlük kullanım

  • 20’li yaşların ortalarında içicilikte diğer bağımlılık yapıcı maddelere oranla orta düzeyde bir düşüş var. Çünkü;

  • *Bağımlılık yapıcı gücü yüksek

  • *Legal

  • *Kısa sürede performansı bozmuyor..



İçen

  • İçen



Erişkinlerle karşılaştırılınca, özbildirime dayalı eş düzeyde tütün tüketiminde ergenlere bağımlı tanısı konma olasılığı daha yüksek

  • Erişkinlerle karşılaştırılınca, özbildirime dayalı eş düzeyde tütün tüketiminde ergenlere bağımlı tanısı konma olasılığı daha yüksek

  • 12-17 yaş bir önceki ay içici olduğunu bildiren çocuk ve ergenlerin %28.5’i DSM-IV ölçütlerine göre bağımlı olarak değerlendirilmiş (Kandel ve Chen 2000).



1- Hiç sigara içmemişler

  • 1- Hiç sigara içmemişler

  • 2-Erken başlayanlar (başlama 12-13 yaş, hızlı bir artışla ağır içici olurlar) %17

  • 3-Geç başlayanlar (15 yaş sonrası başlama ve orta düzeyde içiciler)

  • 4-Deneyenler (Ergenlikte dener, günlük içici olmaz)

  • 5-Çabuk bırakanlar (Erişkin dönemde kademeli bir azalma olur)



-Emosyonel kontrol

  • -Emosyonel kontrol

  • -Dışavurum davranışları (Örn. Agresyon)

  • -Daha düşük eğitim beklentileri

  • Yani 14 yaşında sadece sigara içme demek yetmiyor!

  • -Emosyonel kontrol sağlanmalı..

  • -Gerçekçi eğitim planları yapılmalı..

  • -Suça yönelik, saldırgan davranışların azaltılması sağlanmalı..



Eğer sigara içmek zararlı olarak algılanmazsa sigara içme olasılığı artar. (Messe ve Tremblay 1997)

  • Eğer sigara içmek zararlı olarak algılanmazsa sigara içme olasılığı artar. (Messe ve Tremblay 1997)

  • Erken Ergenlik döneminde çocuklar içme davranışlarının sonuçlarıyla daha az ilgilidir. İçiciliğin erişkinlikte de sürmesi olasılığı artar.



Dürtüsellik, heyecan arama davranışı

  • Dürtüsellik, heyecan arama davranışı

  • Başkaldırma

  • Davranım Sorunları

  • Denetimsiz+dürtüsel ergen…madde kullanan arkadaş beraberliği

  • Geç dönem olumsuz sonuçları düşünmeme..

  • Erişkin statüsü kazanma yolu olarak algılama..



Risk alma, dürtüsellik..

  • Risk alma, dürtüsellik..

  • Yaklaşma eğilimi fazla, kaçma/kaçınma eğilimi az

  • Erken yaşta nikotin maruziyeti olan erişkinlerin nikotin reseptörlerinin ekspresyonu artıyor!



Uzun süreli olumsuz etkilerin azımsanması (Ortendal ve Fries 2002),

  • Uzun süreli olumsuz etkilerin azımsanması (Ortendal ve Fries 2002),

  • İlk yıllardaki içiciliğin risk oluşturmadığı düşüncesi (Slovic 2000),

  • Zarar görmeden sigarayı bırakabileceğine ilişkin inanç (Arnett 2000),

  • Kişisel riskler konusunda gerçekçi olmayan bir optimizm (Arnett 2000, Weinsten 1999),



  • Sosyal imaj yanı sıra kız ergenlerde kilo kontrolündeki rolüne ilişkin inanışlar sigaraya başlamada rol oynayabilir (Austin ve Gortmaker 2001).





  • Erken ergenlikten 30’lu yaşlara kadar yaşıt, aile ve komşuluk özellikleri ve kolay ulaşma gibi sosyal/çevresel değişkenler etkili

  • Yaş ilerledikçe genetik etki artıyor. (?)

  • *Genetik ekpresyon için yeterli süre ve dozda maruziyet gerekli olabilir.

  • *Sosyal çevrenin belirlenmesinde de genler önemlidir.





4-7 Yaş aralığında 206 çocuk

  • 4-7 Yaş aralığında 206 çocuk

  • Ebeveynlerinden en az biri sigara içenler ile ebeveynleri sigara içmeyenler eşleştirilmiş.

  • Çocuklardan barbekü partisi veren büyüklermiş gibi oyun oynamaları istenmiş.

  • Oyun sırasında çocukların %63.6’sı sigara içmeyi taklit etmiş.

  • Bu durum sigara içen ebeveyni olan çocuklarda daha fazla bulunmuş.





Yeni başlayanlar

  • Yeni başlayanlar

  • **Sosyal motivasyon

  • **Bağlamsal etmenler

  • Ağır İçiciler

  • **Negatif duyguların kontrolü

  • **OTOMATİK İçme..

  • Sigara içme dışsal ipuçlarından çok içsel (affektif) uyaranlarla bağlantılı hale gelirse nikotin bağımlılığı kategorisine girme olasılığı artar.



Stres (çekilme belirtilerini azaltma??)

  • Stres (çekilme belirtilerini azaltma??)

  • Genotip (İleri yaşta önem kazanıyor)

  • Akran etkisi

  • Ebeveyn ilişkileri

  • Kişilik/mizaç özellikleri

  • Beklentiler

  • Affektif belirtilerin varlığı

  • Bilgi işleme-konsantrasyon (Kesilmeye bağlı bilişsel eksikleri gidermek için içmeyi sürdürme??)



Çocukların sigara içen kişilerin özelliklerini olumlu biçimde algılamaları, daha sonraki yaşantılarında sigara içmeye dönük eğilimlerini önemli ölçüde etkiler.

  • Çocukların sigara içen kişilerin özelliklerini olumlu biçimde algılamaları, daha sonraki yaşantılarında sigara içmeye dönük eğilimlerini önemli ölçüde etkiler.

  • Boylamsal bir araştırma, sigara içen kişilerle ilgili olumlu algılamalara sahip olan beşinci sınıf öğrencilerinin, dokuzuncu sınıfa geldiklerinde diğer çocuklara oranla sigara içmeye daha çok eğilim gösterdiklerini ortaya çıkarmıştır (Dinh ve ark. 1995).



  • Davranım Bozukluğu:

  • -Sigara içmeye erken başlama

  • -Düzenli içicilik

  • -1. sınıfta DB varsa sigara içme kesin gibi..



DEHB;

  • DEHB;

  • -Direkt ilişki: DEHB…..Sigara

  • -Aracılık eden ilişki: DEHB…DB…Sigara

  • -Additif ilişki: DEHB+DB……Sigara



DEHB ve Madde kullanımı ilişkisi DB dışlandığında zayıflıyor (Flory ve Lynom 2003).

  • DEHB ve Madde kullanımı ilişkisi DB dışlandığında zayıflıyor (Flory ve Lynom 2003).

  • DEHB’de sigara kullanımı DE’ye yönelik self-medikasyon olabilir.

  • DE belirtileri sonrasında sigara, HA-I belirtileri ise alkol kullanımı ile ilişkili bulunmuş (Molina ve Pelham 2003).





Depresyon;

  • Depresyon;

  • -Nedensel değil iki yönlü bir ilişki

  • -Ortak genetik ya da çevresel etmenlerin rolü olabilir.

  • Depresyon varlığı erken başlayan stabil içicilerle sigara bırakanları ayıran bir değişken (Chassin ve ark. 2000).



Kaygı Bozuklukları olan çocukların ergenlikte sigara içme olasılığı düşük (Masse ve Trembly 1997),

  • Kaygı Bozuklukları olan çocukların ergenlikte sigara içme olasılığı düşük (Masse ve Trembly 1997),

  • *Olumsuz sonuçların farkındalar

  • *Yaşıtları sigara içmiyor

  • *Ebeveyn süpervizyonu

  • Ancak sonraki yıllarda anksiyete ağır sigara içiciliği için motivasyon yaratabilir.



  • Psikopatolojiler ve sigara kullanımı-bağımlılığı ve bırakma ilişkileri

  • Erken ve geç başlangıçlı DB ve DEHB alt tiplerinin rolü?

  • Koruyucu etmenler? (Yüksek düzeyli ebeveyn süpervizyonu)

  • Moderatörler? (Cinsiyet, etnisite)



Mekanizma ve süreçler;

  • Mekanizma ve süreçler;

  • Self-medikasyon..(DEHB,Depresyon)

  • Sorunun bir parçası (DB)

  • GİRİŞİMLER

  • *1-2. sınıfta agresif davranışları azaltıcı girişimler 14 yaşında erkek çocuklarda sigara başlama olasılığını azaltıyor.

  • Acaba koruma programları DEHB, DB, Depresyonlu çocuk ve ergenlerde yeterli mi?







Nikotinin bağlanması Dopamin salınmasında artışa yol açar

  • Nikotinin bağlanması Dopamin salınmasında artışa yol açar

  • İki sigara arasında Dopamin seviyesindeki azalma irritabilite ve stres gibi yoksunluk semptomlarına neden olur

  • Sigara içen kişi rahatlama hissini yaşamak için daha fazla Dopamin salınması için Nikotin ihtiyacı duyar

  • Nikotinin nikotinik asetilkolinerjik reseptörlere yarışmacı bağlanması, uzamış aktivasyon, desensitizasyon ve upregulation’a yol açar

  • Nikotin düzeyleri düşerken reseptörler açık duruma geçer, hipereksitabilite ve ardından aşırı isteğe neden olur







A) En az bir hafta süreyle her gün nikotin kullanılması

  • A) En az bir hafta süreyle her gün nikotin kullanılması

  • B) Nikotin kullanımının birden bırakılması ya da nikotin miktarının azaltılmasının ardından 24 saat içinde aşağıdaki bulgulardan dördünün(yada daha fazlasının ortaya çıkması)

  • Depresif duygudurum

  • Uykusuzluk / uyku bozukluğu

  • İritabilite, öfke

  • Anksiyete

  • Konsantrasyon azlığı

  • Huzursuzluk

  • Kalp hızında azalma

  • İştah artması ya da kilo alma

  • C) B tanı ölçütündeki semptomlar klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.

  • D) Bu semptomlar genel bir tıbbi duruma bağlı değildir ve başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz



Nikotinin bağımlılığı; beyindeki ventral tegmental alanındaki Nikotinik Ach reseptörlerinin alfa4 B2 alt tipleri ilgili olduğu düşünülmektedir.

  • Nikotinin bağımlılığı; beyindeki ventral tegmental alanındaki Nikotinik Ach reseptörlerinin alfa4 B2 alt tipleri ilgili olduğu düşünülmektedir.



Yüklə 506 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə