Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Yüklə 155,85 Kb.

Pdf görüntüsü

tarix	18.05.2018
ölçüsü	155,85 Kb.
	#44555

Metamfetamin

Güncellemesi: Son

Zamanlarda Karşılaştığımız

Eski Bir Problem

Cüneyt Evren

, Müge Bozkurt

Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir

Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Alkol ve

Madde Araştırma Tedavi ve Eğitim Merkezi (AMATEM),

İstanbul - Türkiye

Editoryal / Editorial

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2018;31:1-10

DOI: 10.5350/DAJPN20183101001

Yazışma adresi / Address reprint requests to: Cüneyt Evren, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

Alkol ve Madde Araştırma Tedavi ve Eğitim Merkezi (AMATEM), İstanbul - Türkiye

Elektronik posta adresi / E-mail address: cuneytevren@yahoo.com

Metamfetamin kimyasal olarak amfetamin ile

yakından ilişkilidir ve daha güçlü etkiye ve daha uzun

yarılanma süresine sahip olması nedeniyle daha büyük

zarar verme potansiyeli olan bir maddedir (1).

Amfetamin, yasadışı uyarıcı maddeler içinde (kokain,

amfetamin, metamfetamin ve 3,4-metilendioksi-metam-

fetamin) Avrupa’da hep daha yaygın olmuştur, ancak

son veriler metamfetamin pazarının yükselişte olduğu-

nu göstermektedir (2). Metamfetaminin kısa ve uzun

süreli kullanımı dolaşım, solunum, nörolojik sorunlarla

birlikte anksiyete, saldırganlık ve depresyondan akut

paranoid psikoza kadar değişen ruh sağlığı sorunlarına

neden olmaktadır. Ayrıca, maddenin enjeksiyonu

enfeksiyon hastalıkları için bir risk faktörüdür (2).

Metamfetamin akut komplikasyonları, uzun dönem

nörotoksisitesi ve yüksek bağımlılık potansiyeli nede-

niyle diğer uyarıcılardan daha tehlikeli görülmektedir.

Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme

Merkezi (EMCDDA) metamfetaminin, ağır olumsuz

etkileri nedeniyle, düşük prevelans hızlarında dahi,

halk sağlığına zararının önemli boyutta olduğunu

değerlendirmektedir.

Metamfetamin Kullanımının Tarihçesi

İlk kez 19. yüzyılda Japonya’da sentezlenen

metamfetamin, II. Dünya Savaşı sırasında, uzun süre

uyanık kalmaları için metamfetamin veya amfetamin

verilen askerler arasında popülarite kazandı. Savaş

sonrası dönemde metamfetamin, narkolepsi, depres-

yon, obezite, alkol bağımlılığı ve dikkat eksikliği hipe-

raktivite bozukluğu (DEHB) gibi birçok hastalığın

tedavisi amacıyla yaygın olarak erişilebilir hale gel-

miştir. İştah azaltıcı etkisi olduğundan zayıflatma

amacıyla kadınlara da pazarlanmıştır (3,4). Maddenin

tedavi amaçlı kullanımı yayıldıkça, kötüye kullanımı

da artmıştır. 1945-1955 arasında ilk metamfetamin

epidemileri Amerika Birleşik Devletleri (ABD) (5) ve

Japonya’da (6) belgelenmiştir. Daha sonraki yıllarda

bu ülkelerde, genel halk arasında metamfetaminin tıb-

bi olmayan kullanımının yaygınlaşması, büyük ölçüde

savaştan kalan stoklanmış haplara bağlanmıştır.

Metamfetaminin erişilebilirliği ve kullanımı konusun-

daki endişeler bir süredir artmaktadır. Tarihsel olarak,

metamfetamin kullanımı büyük ölçüde Çek Cumhuriyeti

Bu makaleye atıf yapmak için: Evren C, Bozkurt M. Update on methamphetamine: an old problem that we have recently encountered. Dusunen Adam The Journal of

Psychiatry and Neurological Sciences 2018;31:1-10. https://doi.org/10.5350/DAJPN20183101001

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Metamfetamin güncellemesi: Bizim son zamanlarda karşılaştığımız eski bir problem

ve Slovakya ile sınırlı kalmıştır; ancak son zamanlarda

farklı ülkelerden gelen metamfetamin kullanımının arttı-

ğına dair raporlar ilgi çekmektedir. Bu raporlar,

Yunanistan’daki damar içi eroin kullananlar arasında

metamfetamin kullanımını, Almanya’da kristal metamfe-

tamin kullanımının artışını, bazı İskandinav ülkelerinde

amfetamin ile metamfetamin arasında pazar değişikliğine

işaret eden uyuşturucu krizleri ve adli muayeneye daya-

nan delilleri ve Birleşik Krallık’ta eşcinsel erkek gruplar

arasında metamfetamin enjeksiyonu hakkındaki endişele-

ri kapsamaktadır (3).

Metamfetaminin Erişilebilirliği ve

Epidemiyolojisi

ABD’de 12 milyondan fazla kişi (toplam yanıt

verenlerin %4.7’si) hayatlarında en az bir kez metam-

fetamin kulandığını; bir milyon 200 bin kişi (%0.4) son

bir yıl içinde metamfetamin kullandığını bildirirken

kullanıcı olarak belirlenenlerin yaklaşık 440000’i

(%0.2) son bir ayda kullandığını bildirmiştir (7).

Avrupa’da, sadece iki ülke problemli metamfetamin

kullanıcılarının sayısı hakkında güncel tahminler bildir-

miş, yetişkinler (15-64 yaş) için Çek Cumhuriyeti yak-

laşık %0.42 ve Slovakya yaklaşık %0.21 olduğu kesti-

rimlerinde bulunmuştur (2). Türkiye’de, genel bir

metamfetamin kullanıcı düzeyi tahmini bilinmemekte-

dir, ancak bölgesel bir çalışma, yasadışı uyuşturucular

için laboratuvar tarama sonuçlarına göre, amfetamin/

metamfetamin grubunun son iki yılda en sık kullanılan

madde grubu olduğunu ortaya koymuştur (8). Klinik

ortamlarda metamfetamin kullanan hastaların sayısın-

da da artış gözlenmiştir.

Daha önemlisi, metamfetamin piyasası, üretim ve

ticaret yollarının yanı sıra talep açısından da genişliyor

gibi görünmektedir (2). EMCDDA’ya göre, 2006 ve

2011 yılları arasında, metamfetamin yakalama olayları-

nın sayısı neredeyse üç katına çıkarken, ele geçirilen

metamfetamin miktarları altı kat artmıştır. En büyük

miktarda metamfetamin Türkiye’de ele geçirilmiş, bunu

Norveç, Litvanya, İsveç ve Letonya takip etmiştir.

Türkiye, İran’ın bir üretici olarak ortaya çıkması ve uyuş-

turucu maddenin Asya-Pasifik bölgesine ihraç edilmesi

için Türkiye’nin transit bir ülke olarak kullanılmaya

başlamasının ardından ilk kez 2009 yılında metamfeta-

min yakaladığını bildirmiştir (3). Avrupa’da ilk kez,

Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’ta kristal metamfetaminin

sigara olarak içilmesinin, savunmasız gruplar arasında

yaygınlaşma olasılığıyla yeni bir tehdit olarak belirdiği-

ne ilişkin endişe verici işaretler bulunmaktadır (2,3). Son

yıllarda, Çek Cumhuriyeti ve Almanya’da da metamfe-

tamin ele geçirme olayları artmıştır (3).

Metamfetamin Kullanımı Risk Grupları

Genç yaş, düşük eğitim düzeyi ve diğer psikoak-

tif maddelerin kullanımı, metamfetamin kötüye kul-

lanımı riskinin artışıyla ilişkilidir (1). Metamfetamin

kötüye kullanımı, sıklıkla Londra’da bulunan, özel-

likle “slamming” veya “chem-sex” partilerine katılan

eşcinsel erkekler gibi popülasyonlarda yaygın görün-

mektedir. İlaç etkisi altında cinsel ilişki, enjeksiyon

ekipmanın sıklıkla paylaşıldığı intravenöz kullanım

ve mefedron ve gama-hidroksibutirat (GHB) gibi

maddelerin kullanımı ile bir aradadır (9,10). Bu tür

uyuşturucu kullanımının boyutu belirsiz olmasına

rağmen, Londra’daki uyuşturucu mücadele hizmet-

leri, eşcinsel erkekler tarafından metamfetamin kay-

naklı sorunlara bağlı tedaviye yönelik talep artışı

olduğunu bildirmiştir (3). İran’da yapılan araştırma-

lar, 2015-2016’da metadon tedavisi alan hastalarda

metamfetamin kullanımının erkeklerde %60.3’e (11)

ve kadınlarda %89.5’e ulaştığını ortaya koymuştur

(12). Bu sonuçlar, agonist tedavisi altında opioid

kullanım bozukluğu olan hastaların metamfetamin

kullanımı için risk altındaki bir başka popülasyon

olduğunu düşündürmektedir (13).

Metamfetaminin Kimyasal Özellikleri

Metamphetamin, N-metilamfetamin, metilamfeta-

min ve dezoksiefedrin olarak da bilinen metamfeta-

min, psikoaktif maddelerin fenetilamin ve amfetamin

sınıfından bir psikostimülanıdır. Metamfetamin iki

stereoizomerde bulunur. D-metamfetamin (dekstroro-

tatuar enantiyomer), merkezi sinir sistemi (MSS) akti-

vitesi 3-5 kat daha güçlü bir psikostimülandır ve etki-

leri L-metamfetamin veya levorotator enantiyomere

Evren C, Bozkurt M

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

kıyasla daha uzun sürer (14). Yüksek dozlarda,

L-enantiyomerinin D-enantiyomerinden kaynaklana-

na benzer bir intoksikasyona neden olduğu bildiril-

miştir, fakat psikoaktif etkileri göreceli olarak kısadır

ve daha az arzu edilmektedir (15). Avrupa’da karşılaşı-

lan yasadışı metamfetamin, genel olarak kimyada

rasemik karışım olarak bilinen, eşit oranlarda D- ve

L-enantiyomerlerin bir karışımı olarak bulunur (3).

Metamfetamin oral veya nazal olarak alınabilir; ayrıca

bazı ülkelerde yüksek riskli kullanıcılar arasında enjek-

siyon yaygındır. Kristal metamfetaminin sigara olarak

içilmesi Avustralya, ABD ve Güneydoğu Asya’da yay-

gındır (2,3,16).

Psödoefedrin ve efedrin, reçetesiz satılan ilaçlar ola-

rak bulunmaları nedeniyle metamfetamin üretimi için

popüler öncül maddedir (17). Efedrin ve psödoefedrine

dayalı üretim, çoğunlukla Orta Avrupa’da (Çek

Cumhuriyeti, Almanya, Polonya, Slovakya) kullanılan

tek adımlı bir yöntemdir (3). Başka bir öncül olan

1-fenil-2-propanon (benzil metil keton, BMK), özellik-

le Litvanya, Çin ve Rusya’da kullanılmaktadır (3). Bazı

ülkelerde psödoefedrin ve efedrin satışlarının kısıtlan-

ması, bu maddelerin fenilasetilkarbinol gibi öncüller-

den yeni yollarla üretimine yol açmıştır (3).

Öncül olarak psödoefedrin kullanan sentezleme

süreçleri, yüksek uçuculuğu nedeniyle pazarlanabilir

olmayan serbest bazlı, uçucu bir metamfetamin for-

munu ortaya çıkarır. Hidroklorik asit ilavesi metamfe-

tamini, nemli bir toz veya kristal olan kullanılabilir bir

“baz” formuna çökeltir (18). Yutulabilir, burundan

çekilebilir, enjekte edilebilir veya sigara olarak içilebilir.

Partilerde kullananlar genellikle sigara olarak içme ya

da burundan çekme yolunu tercih ederler.

Metamfetamin tozu ya da “speed”in, katışık olması

daha olasıdır ve maddenin kristal biçiminden daha

düşük bir saflıkta olma eğilimindedir. Rengi, üretim

sürecinde kullanılan reaktiflere bağlı olarak beyazdan

kahverengiye, sarıya veya pembeye kadar değişebilir.

Toz metamfetamin sigara olarak içilebilir, burundan

çekilebilir veya çözündürülerek enjekte edilebilir (18).

Yasa dışı uyuşturucu pazarında bulunan toz formu,

saflık ve görünümde toz amfetamin ile benzerdir ve

ikisi de hem satıcılar hem de kullanıcılar için çoğu

zaman ayırt edilemez özelliktedir (3).

“Buz” veya “kristalin meth” olarak adlandırılan

metamfetamin hidroklorürün büyük beyaz veya yarı

saydam kristalleri, karmaşık, özel ekipman ve uzman-

lık gerektiren şekilde baz metamfetamininden yeniden

kristalleşme ile elde edilir ve bazı bölgelerde sigara

veya enjeksiyon şeklinde baskın olarak kullanılır (3,18).

Daha düşük saflık formlarına göre, kristal metamfeta-

min artmış bir bağımlılık düzeyi ile ilişkilidir (19).

Metamfetaminin daha uygun maliyetli hale getirilmesi

için, toz metamfetamin bazen diğer katışım maddeleri

ile karıştırılır ve hap halinde sıkıştırılır. Maddenin

dumanının çekilmesi için tabletler ezilir ve ısıtılır ve

daha sonra dumanlar solunur (18). Baz metamfetamin

ve “buz” kullanıcıları daha saldırgan, daha kaotik ve

daha fazla sosyal problemler gösteren daha “zorlu”

vakalar olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca metamfeta-

min tozu ve hapları kullananlara göre daha hızlı fiziksel

düşüş yaşarlar (20,21).

Metamfetaminin Farmakolojisi

Metamfetamin kan-beyin bariyerini kolayca geçer

ve beyine hızla nüfuz edebilir (22). MSS’de sentezle-

nen katekolaminlerin geri alımını kısmen bloke eder

ve salınımlarını uyarır. Kimyasal yapısı monoaminle-

re benzediğinden, dopamin taşıyıcı (DAT), noradre-

nalin taşıyıcı (NET), serotonin taşıyıcı (SERT) ve vezi-

küler monoamin taşıyıcı-2 (VMAT-2) için bir substrat

olarak kabul edilmektedir, bunların endojen fonksi-

yonlarını tersine çevirir, böylece monoaminlerin depo

veziküllerden sitoplazmaya yeniden dağılmasını sağ-

lar (23). Monoamin oksidazı inhibe ederek monoa-

minlerin metabolizmasını zayıflatır (24).

Metamfetaminin net sonucu, santral ve periferik sinir

sistemindeki monoaminerjik yolakların aşırı uyarıl-

masıdır, bu da striatum, prefrontal korteks ve hipo-

kampus dahil olmak üzere birçok beyin bölgesinde

ciddi disfonksiyona ve hatta nöronal dejenerasyona

yol açabilir (25).

Monoamin nörotransmiterlerin periferal salınımı,

öfori, artmış zihinsel keskinlik, pozitif ruh hali, sosyal

ve cinsel disinhibisyonun yanı sıra sistemik sempato-

mimetik etkiler de dahil olmak üzere akut etkilere

neden olur (23,26). Monoaminlerin MSS boyunca

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Metamfetamin güncellemesi: Bizim son zamanlarda karşılaştığımız eski bir problem

yaygın dağılımı, monoamin yolları arasındaki etkile-

şimler, temel dopamin fonksiyonları, metamfetaminin

periferal aracılıklı etkileri, metamfetaminin monoamin

sistemleri üzerindeki etkisinin karmaşıklığına katkıda

bulunur (23).

Artan dopamin salınımı büyük ölçüde metamfeta-

min kötüye kullanımı olasılığını açıklayabilir (27).

Ayrıca endojen opioid sistemi üzerindeki etkisi opioid

reseptörleri ve peptitlerinin ventral tegmental alan

(VTA) ve nükleus akkumbens (28) gibi ödül ve moti-

vasyonla ilgili beyin bölgelerinde yüksek oranda ifade

edildiğinden, bazı ödüllendirici özelliklere aracılık edi-

yor olabilir (17). Dopaminerjik, noradrenerjik, seroto-

nerjik ve opioiderjik nörotransmitter sistemler üzerin-

deki metamfetamin etkileri, kullanımından hemen son-

ra davranışsal ve bilişsel değişikliklere yol açar (17).

Metamfetaminin Farmakokinetik Özellikleri

Metamfetaminin sigara olarak içilmesi ve damar içi

enjeksiyonu bir kaç dakika sürecek öfori hissinin nere-

deyse anında başlamasına yol açar. İntranazal ve oral

uygulamadan sonra, pik öforik duruma ulaşmak sırasıy-

la yaklaşık 5 ve 20 dakika sürer ve etkinin 8 ila 12 saat

sürdüğü bildirilmiştir (29). Madde büyük ölçüde karaci-

ğerde metabolize edilir ve daha sonra böbrekler tarafın-

dan atılır. Metamfetaminin büyük bir kısmı değişmeden

metamfetamin olarak atılır, bunu 4-hidroksimetamfeta-

min ve amfetamin takip eder. Tek bir oral dozun yakla-

şık %70’i 24 saat içinde idrarla atılır (30). Tekrarlanan

dozlarda metamfetamin 7 güne kadar uzun bir süre tes-

pit edilebilir (31). Farmakokinetik verilere dayanarak,

klinik çalışmalarda metamfetaminin tipik değerlendir-

mesi, 3-4 günlük aralıklarla (diğer bir deyişle haftada iki

kez) yapılan idrar tahlillerinden oluşur (17).

Metamfetaminin Etkileri

MSS’de tekrarlanan monoamin salınımı, metamfe-

tamin kullananlarda görülen çeşitli nörolojik ve psiki-

yatrik sorunlardan sorumludur. Daha yüksek dozda

metamfetaminin, bu yolaklarda bozulmaya bağlı

daha ciddi ve zararlı sonuçlar oluşturması gibi doza

bağımlı etki kanıtları bulunmaktadır (32). Aşırı

dopaminerjik işlev, psikotik semptomlara yol açar-

ken, glutamaterjik, GABAerjik, kolinerjik ve opioider-

jik iletimdeki bozulma, saldırganlık, depresyon,

motor bozukluklar ve uyku bozukluğu gibi diğer

semptomlara yol açar (33).

Metamfetaminin kısa süreli etkileri öfori, atiklik,

uyanıklık, artan güven, hiperaktivite ve iştahsızlığı

kapsar (33,34). Dopamin salınımı, metamfetaminin

öforik etkilerinden sorumludur, ancak metamfetami-

nin uzun süreli kullanımı, dopamin sisteminde mole-

küler değişikliklere neden olmakta ve beyindeki sinir

ucu terminal hasarına katkıda bulunmaktadır. Bu

durum motor becerilerin bozulmasına, hızlı bilişsel

gerileme, artan kaygı, psikotik bozukluklar, şiddet

davranışları, halüsinasyon, sanrı ve depresyona yol

açmaktadır (35). MSS’deki bu değişimler nedeniyle,

metamfetaminin akut öforijenik etkileri, genellikle aşı-

rı kullanımda psikiyatrik sorunlara dönüşmektedir.

Daha yüksek dozda metamfetamin saldırganlık,

huzursuzluk, tekrarlı davranışlar, ajitasyon, konfüz-

yon, kaygı, sinirlilik, disfori, şiddet davranışları, psiko-

motor bozukluklar, stereotipi, işitsel halüsinasyonlar,

panik ve paranoyaya neden olur (36,37).

Metamfetaminin yüksek doz kullanımının son aşama-

sında, öfori negatif semptomlarla (örneğin, anksiyete,

boşluk hisleri) ve yukarıda tanımlanan semptomların

çoğuyla yer değiştirir (33).

Psikiyatrik belirtilerin ötesinde iştah kaybı gibi psi-

kolojik semptomlar, kalp atış hızı, kan basıncı ve solu-

num hızının artması gibi fizyolojik semptomların yanı

sıra, göz bebeklerinin genişlemesi ve vücut ısısının yük-

selmesi, terleme, baş ağrısı, bulanık görme, baş dönme-

si, mide krampları, kas yorgunluğu ve kramplar, göğüs

ağrısı ve titreme, dehidratasyon, bulantı ve kusma (38),

hipertermi, hipertansiyon, kardiyak aritmi, inmeler,

serebral kanama, iskemik infarkt, böbrek yetmezliği,

rabdomiyoliz ve koma veya ölüm de metamfetamin

kullanımından kaynaklanabilir (33,39,40).

Metamfetaminin Yoksunluğu

Metamfetaminin yoksunluk dönemi öznel olarak

oldukça rahatsız edicidir, ancak yaşamı tehdit eden bir

durum değildir. Yoksunluk sendromu, yoğunluğa ve

Evren C, Bozkurt M

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

süreye göre değişkendir. Depresyon, yorgunluk, hiper-

somni ve artan iştah, sinirlilik, anksiyete, saldırganlık

ve metamfetamin için yoğun istek sık görülen semp-

tomlardır (29). Depresif semptomlar metamfetamin

yoksunluğunun en belirgin özelliğidir ve 2 haftalık

ayıklık döneminden sonra da devam edebilir (41,42).

Bu dönemde depresyon ve anksiyete intihar düşünce-

lerine de yol açabilir (33). Aşermenin en az 5 hafta sür-

düğü gözlemlenirken, kullanıcıların ayıklığın 7-14.

günlerinde relapsa karşı özellikle savunmasız olduğu

görülmektedir (42).

Metamfetamin Psikozu

Metamfetamin kullananların %6-46’sında, perse-

kütif sanrılar, işitsel ve görsel halüsinasyonlar, referans

ve düşünce yayınlanması sanrıları ile karakterize,

“metamfetamin ile ilişkili psikoz” geliştiği tahmin edil-

mektedir (43). Tek doz kullanım ya da yoksunluk sıra-

sında ortaya çıkan psikoz genellikle geçici olsa da kro-

nik metamfetamin kullanımı ile psikotik bozukluklara

yatkınlık artar (44). Uluslararası Hastalık Sınıflandırması

(ICD-10) (45) ve Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve

Sayımsal El Kitabı’na (DSM-5) göre (46), gözlenen

semptomların intoksikasyon veya yoksunluğun bekle-

nen etkileriyle uyumlu olması durumunda psikotik

bozukluk tanısı konulmamaktadır. Bu nedenle, geçici

psikotik belirtileri olan olgular tanı konulabilir psikotik

bozukluk olarak değerlendirilmez. Bununla birlikte,

tabloya akut ajitasyon, şiddet davranışları veya başka

sıkıntılar ve işlev bozukluğu eşlik ettiğinde, bu hastala-

ra yine farmakolojik tedavi gerekebilir (47). Genel ola-

rak psikotik durum dopamin reseptör antagonistleri ile

çözülebilir (43). DSM-5 (46), madde kullanımına bağlı

psikozu, madde kullanımının başlangıcından sonra

görülen veya akut kullanılan maddenin kesilmesinden

veya intoksikasyonundan sonra bir aydan daha az bir

süre devam eden bir durum olarak tanımlamaktadır.

Bununla birlikte, metamfetamin psikozu olan bazı has-

talar, haftalar veya aylar boyunca psikotik semptom-

larda düzelme göstermezler ve “uzun süreli metamfe-

tamin kaynaklı psikoz tipi” olarak adlandırılan bir tablo

sergilerler (44). Rutin olarak önerilen 1 aylık süre kısıt-

laması daha uzun sürebilen ama yine de şizofreni

spektrum bozukluğu tanısı almayan metamfetaminle

ilişkili psikoz olguları için uygun olmayabilir (47).

Tayland’da yapılan bir izlem çalışması, metamfeta-

min psikozu olan hastaların dörtte birinin, ilk yatışları-

nı takiben 5 yıl içinde şizofreni tanısı aldığını göster-

miştir (48). Geçici semptomları olan bireylerde kronik

veya tekrarlayan psikoz gelişiminin takibi, akut semp-

tomların olası farmakolojik yönetimi ve davranışsal

tedavi, metamfetamin kullanımına yönelik psikoeği-

tim ve psikoz ile ilişkisinin yakından izlenmesi gerek-

mektedir.

Nörotoksisite ve Bilişsel Fonksiyonlar

Dopaminerjik, noradrenerjik, serotonerjik ve opioi-

derjik sistemler üzerindeki etkileri nedeniyle, tekrarla-

yan metamfetamin kullanımı, önemli nörotoksik etki-

ler ve nörokognitif defisitlerle ilişkilidir (17).

Metamfetamin nörotoksisitesinden sorumlu mekaniz-

malar karmaşıktır ve sitoplazma ve sinaptik aralıkta art-

mış dopamin düzeyi, oksidatif stres, nöroinflamasyon

ve pro-apoptotik değişiklikleri içerebilir (49).

Kırk dört çalışmanın incelendiği bir meta-analizde,

metamfetamin kullananların dikkat, yürütme işlevleri,

dil/sözel akıcılık, sözel öğrenme ve bellek, görsel hafıza

ve çalışma belleği dahil olmak üzere çoğu bilişsel alan-

da orta düzeyde bir bozukluğa sahip olduğu sonucuna

varılmıştır. Dürtüsellik/ödül işleme ve sosyal bilişlerde-

ki açıklar öne çıkarken, görsel öğrenme ve görsel-uzam-

sal yetenekler göreceli olarak diğer bilişsel alanlardan

ayrışmışlardır (50). Yazarlar ayrıca, metamfetaminin

sosyal biliş ve dürtüsellik/ödül işleme üzerindeki etkile-

rinin az sayıda çalışmaya dayandığını, bu çalışmaların

arttırılması gerektiğini belirtmiştir (50). Fonksiyonel ve

yapısal nörogörüntüleme çalışmaları bilişsel bozukluk-

ların, striatum, prefrontal korteks ve hipokampus gibi

beyin bölgelerindeki nörokimyasal, fonksiyonel ve

morfolojik değişikliklere eşlik ettiğini göstermiştir (49).

Yaş, eğitim düzeyi ve genotip gibi değişkenlerdeki

bireysel farklılıklar, metamfetamin kullanımı ve bilişsel

bozukluklar arasındaki ilişkiyi zayıflatmaktadır (51).

Bazı bozukluklar uzun süreli ayıklık sonrasında geliş-

mekle birlikte, bu bozulmalar genellikle ayıklığın ilk üç

ayında gözlenir (52).

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Metamfetamin güncellemesi: Bizim son zamanlarda karşılaştığımız eski bir problem

Metamfetamin Kullanımı ile İlişkili Diğer

Sağlık Riskleri

Metamfetamin kullananlarda depresyon, intihar

davranışı, şiddet, psikoz, kötü fiziksel sağlık ve aşırı

zayıflık ile ilişkili sorunlar vurgulanmaktadır (3,26).

Depresyon ve intihar düşüncesi aktif ilaç kullanımı,

yoksunluk hatta ayıklık dönemlerinde görülebilir

(53,54). Duygudurum geçişleri ve dürtüsel davranış,

metamfetaminle ilişkili psikiyatrik sendromların bir

bileşeni olarak görünmektedir; bunların en ciddi

sonucu intihar eğiliminde artıştır (55). Normal popü-

lasyon ile karşılaştırıldığında yüksek riskli metamfeta-

min kullanıcılarında kaza ve intihar riski üst düzeyler-

de rapor edilmiştir (3).

Uyuşturucu enjeksiyonunun Avrupa’daki genel

düşüşüne karşın, metamfetamin kullananların yüksek

düzeydeki cinsel risk alma davranışları, insan immün

yetmezlik virüsü (HIV) ve diğer cinsel yolla bulaşan

enfeksiyonlara yakalanma riskinin artmasına katkıda

bulunabilir (20). Uzmanlar ayrıca uyuşturucu partileri-

ne katılan eşcinsel erkekler arasında HIV ilaçlarına

yetersiz devamlılık ve hepatit C virüsü yeniden bulaş-

ma oranlarında artış bildirmektedirler (3).

Metamfetamin İntoksikasyonunun Akut

Tedavisi

Metamfetamin intoksikasyonu dış uyaranlardan

izole edilmiş sakin bir ortamda tedavi edilmelidir.

İlaç uygulaması, diğer maddelerin de tüketilmiş ola-

bileceği düşünülerek, dikkatli bir şekilde yapılmalı-

dır. Hastanın belirgin ajitasyon, agresiflik veya psi-

kotik semptomlar için tedaviye ihtiyacı varsa, ilk ter-

cih edilen ajan olarak benzodiazepinler kullanılmalı-

dır. Eğer benzodiazepinler hastayı sakinleştirmek

için yeterli değilse, özellikle hastanın sanrıları veya

halüsinasyonları varsa, bir antipsikotik ilaç eklenme-

si düşünülebilir (9). Metamfetamin kullanım bozuk-

luğu olan hastalara en az üç hafta süreyle kalifiye bir

yoksunluk tedavisi önerilmelidir ve akut tedavi

mümkün olan en kısa sürede davranışsal terapi veya

pekiştireç odaklı terapi (contingency) gibi diğer psi-

koterapötik yöntemler ile birleştirilmelidir (9).

Metamfetamin Kullanım Bozukluğunun

Farmakoterapisi

Metamfetamin kullanım bozukluğunu tedavi etmek

için onaylanmış bir ilaç bulunmamaktadır ve tedavinin

birincil bileşeni olmaktan ziyade psikososyal müdahalelere

ek olarak farmakoterapi önerilmektedir (56). Metamfetamin

kullanım bozukluğu için araştırılan ilaçlar arasında asetilsis-

tein, antidepresanlar, antiepileptik ilaçlar, atipik antipsiko-

tik ilaçlar, kalsiyum antagonistleri, kas gevşeticiler, opioid

antagonistleri, psikostimülanlar ve vareniklin bulunmakta-

dır (9). Metamfetaminle ilişkili psikoz, depresif sendromlar,

anksiyete ve uyku bozuklukları gibi metamfetaminle ilişkili

persistan veya eşlik eden sendromlar, genellikle semptom

odaklı bir şekilde tedavi edilir (57).

Opioid analogları ile opioid tedavisinden farklı ola-

rak dopamin-analog tedavisi henüz ikna edici sonuçlar

vermemiştir (57). Yeni bir sistematik derleme, psikosti-

mülan ajanların tedavide kalıcı ayıklık veya tedavide

kalma üzerinde etkisi olmadığını göstermiştir (58).

Metamfetamin kullanım bozukluğunun tedavisi için

yeni yaklaşımlar arasında, nöroimmün modülatörler

(minosiklin, ibudilast), bilişsel güçlendiriciler (rivastig-

min, galantamin, atomoksetin, modafinil, sitikolin),

aşılar ve oksitosin yer almaktadır (59).

Metamfetamin Kullanım Bozukluğu için

Psikoterapötik Girişimler

Metamfetamin kullanım bozukluğu tanısı olsun ya

da olmasın, metamfetamin kullanan herhangi bir kişiye,

kişisel ihtiyaçları ve motivasyonu için uygun psikotera-

pötik danışmanlık veya tedavi sunulmalıdır (9). Bilişsel

davranışçı yaklaşımların, farmakoterapi ile birlikte veya

tek başına tedaviye katılımı arttırdığı metamfetamin kul-

lanımını ve riskli cinsel davranışları azalttığı gösterilmiş-

tir (60-62). Ayrıca, durum yönetimi daha iyi tedavide

kalma, daha düşük metamfetamin kullanımı oranları ve

tedavi deneyimi boyunca daha uzun süren devamlı

ayıklık ile ilişkilendirilmiştir (63). Öte yandan, yürütücü

işlevlerdeki metamfetaminle ilişkili bilişsel bozuklukla-

rın, özellikle inhibitör kontrol mekanizmaları ile ilgili

olanların, ağır bilişsel temelli tedavileri etkisiz hale getir-

me potansiyeline sahip olduğu öne sürülmüştür (64).

Evren C, Bozkurt M

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Rehberlerde pekiştireç odaklı terapi (contingency)

ve bilişsel davranışçı terapinin dışında, psikoeğitim,

motivasyonel görüşme, motivasyon geliştirme, kabul

ve kararlılık terapisi, Matrix modeli (aile eğitimi ile biliş-

sel davranışçı terapi ve kendi kendine yardım katılımı)

ve FAST (Aile Alternatif Tedavi Etkinlikleri, Kendine

Yardım ve Tedavi Grupları), kademeli bakım yaklaşım-

ları (düşük eşikli eğitici yaklaşımlardan karmaşık yata-

rak tedavi yöntemlerine uzanan ihtiyaçlara dayalı, artan

müdahaleler sistemi) ve toplum temelli tedaviler

metamfetamin kullanım bozukluğu için etkili yaklaşım-

lar olarak belirtilmektedir (9). Nüksü önlemek için, has-

taların en az bir yıl takip edilmesi önerilmektedir (9).

Metamfetamin Kullanım Bozuklukları için Ek

Müdahaleler

Kanıtlar; fiziksel egzersizin, metamfetamin kullanı-

mını bırakmış kişilerde anksiyete ve depresyonun azal-

tılmasında ve zindelik ve yaşam kalitesinin iyileştiril-

mesinde etkili olduğunu göstermektedir. Genel olarak,

tedaviye egzersiz eklemek eski metamfetamin bağımlı-

larında iyileşmeyi önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle

egzersiz tedavisi destekleyici tedavi olarak önerilmeli

ve sunulmalıdır (65). Randomize kontrollü bir çalışma-

da, nörofeedback’in tek başına farmakoterapiye kıyas-

la, bağımlılığa özgü tedavi çıktılarını ve yaşam kalitesi-

ni iyileştirdiği de bulunmuştur (66).

Tüketimi azaltmak, intravenöz tüketimden kaçınmak,

tehlikeli ilaç etkileşimlerinden kaçınmak (serotonin send-

romu gibi), düzenli beslenme, diş sağlığı ve hijyene ve

güvenli cinselliğe gerekli önemi vermek gibi zarar azaltma

müdahaleleri, tam ayıklık elde etmek istemeyen ya da

bunu yapamayanlar için önerilebilir (9). Metamfetamini

enjeksiyonla kullananlara, gördükleri zararı azaltmak

amacıyla, ilacın oral yoldan alınmasına yönelik jelatin

kapsüllerinin dağıtılması ya da iğne ve enjektör program-

ları aracılığıyla sigara ekipmanı ya da daha güvenli sigara

kitlerinin sağlanması denenmiştir (3,67).

Sonuç ve Gelecek Müdahaleler

Birçok ülkede metamfetamin kötüye kullanımının art-

ması, metamfetamin ilişkili bir rahatsızlığı olan hastaları

tedavi etmeye yönelik talebin artması sonucunu doğur-

muştur. Nispeten düşük bir prevalansta bile, metamfeta-

min önemli bir zarara neden olma potansiyeline sahiptir

ve bu yüke hazır olması gereken tek alan bağımlılık teda-

visi birimleri değildir. Multidisipliner uyuşturucu yardım

merkezlerinin yanısıra ilkyardım ve hastane personeline

ve metamfetaminle ilişkili bozukluklar için kılavuzlara

gereksinim vardır (9). Metamfetamin kullanımına karşı

müdahaleler gereklidir ve ülkelere göre ayrı ayrı uyarlan-

malıdır. Metamfetamin kullanımı, bununla ilişkili sorun-

lar ve korunma müdahaleleri konusunda mevcut bilgiler

yetersiz kalmaktadır. Metamfetamin kullanım bozuklu-

ğunda etkili tedavi ve önleme programlarına yönelik bir

yol haritası sağlamak için bu boşlukları sistematik olarak

ele alan gelecek araştırmalara gereksinim vardır.

Türkiye’de metamfetamin kullanımının boyutlarını belir-

lemek için çalışmalar yapılmalı ve yaklaşan bu tehlike için

bağımlılık tedavi merkezleri hazırlıklı olmalıdır.

KAYNAKLAR

1. de Matos EG, Hannemann TV, Atzendorf J, Kraus L, Piontek

D. The consumption of new psychoactive substances and

methamphetamine. Dtsch Arztebl Int 2018; 115:49-55.

2. United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC). World

Drug Report 2012. United Nations; Vienna: 2013.

3. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

Exploring methamphetamine trends in Europe, EMCDDA

Papers, Publications Office of the European Union,

Luxembourg, 2014. http://www.emcdda.europa.eu/system/

files/publications/787/TDAU14001ENN_460800.pdf (Last

accessed on 13 March 2018)

4. Vearrier D, Greenberg MI, Miller SN, Okaneku JT, Haggerty

DA. Methamphetamine: history, pathophysiology, adverse

health effects, current trends, and hazards associated with the

clandestine manufacture of methamphetamine. Dis Mon 2012;

58:38-89. [CrossRef]

5. Shrem MT, Halkitis PN. Methamphetamine abuse in the

United States: contextual, psychological and sociological

considerations. J Health Psychol 2008; 13:669-679. [CrossRef]

6. Ahmad K. Asia grapples with spreading amphetamine abuse.

Lancet 2003; 361:1878-1879. [CrossRef]

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Metamfetamin güncellemesi: Bizim son zamanlarda karşılaştığımız eski bir problem

7. Substance Abuse and Mental Health Services Administration

(SAMHSA). Results from the 2012 National Survey on Drug

Use and Health: Summary of National Findings, NSDUH

Series H-46, HHS Publication No. (SMA) 13-4795. Substance

Abuse and Mental Health Services Administration; Rockville,

MD: 2013.

8. Karakukcu C, Ciraci MZ, Kocer D, Erturk-Zararsiz G, Reyhancan

M, Altintop I. Regional drug abuse prevalence depending on

laboratory based urine illicit drug screening results. Anadolu

Psikiyatri Derg 2018; 19:169-176. [CrossRef]

9. Gouzoulis-Mayfrank E, Härtel-Petri R, Hamdorf W, Havemann-

Reinecke U, Mühlig S, Wodarz N. Methamphetamine-related

disorders. Dtsch Arztebl Int 2017; 114:455-641.

10. Kirby T, Thornber-Dunwell M. High-risk drug practices tighten

grip on London gay scene. Lancet 2013; 381:101-102. [CrossRef]

11. Radfar SR, Mohsenifar S, Noroozi A. Integration of

methamphetamine harm reduction into opioid harm reduction

services in Iran: preliminary results of a pilot study. Iran J

Psychiatry Behav Sci 2017; 11:e7730. [CrossRef]

12. Massah O, Moradi A. The prevalence of methamphetamine

dependence among Iranian women in methadone maintenance

therapy in Tehran, Iran. Iranian Journal of Psychiatry 2018;

13:10-14.

13. Alammehrjerdi Z, Ezard N, Dolan K. Methamphetamine

dependence in methadone treatment services in Iran: the first

literature review of a new health concern. Asian J Psychiatr

2018; 31:49-55. [CrossRef]

14. Ciccarone D. Stimulant abuse: pharmacology, cocaine,

methamphetamine, treatment, attempts at pharmacotherapy.

Prim Care 2011; 38:41-58. [CrossRef]

15. Mendelson J, Uemura N, Harris D, Nath RP, Fernandez E, Jacob

P 3rd, Everhart ET, Jones RT. Human pharmacology of the

methamphetamine stereoisomers. Clin Pharmacol Ther 2006;

80:403-420. [CrossRef]

16. United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC). World

Drug Report 2013. United Nations; Vienna: 2013.

17. Courtney KE, Ray LA. Methamphetamine: an update on

epidemiology, pharmacology, clinical phenomenology, and

treatment literature. Drug Alcohol Depend 2014; 143:11-21.

[CrossRef]

18. Chomchai C, Chomchai S. Global patterns of methamphetamine

use. Curr Opin Psychiatry 2015; 28:269-274. [CrossRef]

19. McKetin R, Kozel N, Douglas J, Ali R, Vicknasingam B, Lund J,

Li JH. The rise of methamphetamine in Southeast and East Asia.

Drug Alcohol Rev 2008; 27:220-228. [CrossRef]

20. Degenhardt L, Roxburgh A, Black E, Bruno R, Campbell G,

Kinner S, Fetherston J. The epidemiology of methamphetamine

use and harm in Australia. Drug Alcohol Rev 2008; 27:243-252.

[CrossRef]

21. Topp L, Degenhardt L, Kaye S, Darke S. The emergence of

potent forms of methamphetamine in Sydney, Australia: a case

study of the IDRS as a strategic early warning system. Drug

Alcohol Rev 2002; 21:341-348. [CrossRef]

22. Nordahl TE, Salo R, Leamon M. Neuropsychological effects

of chronic methamphetamine use on neurotransmitters and

cognition: a review. J Neuropsychiatry Clin Neurosci 2003;

15:317-325. [CrossRef]

23. Cruickshank CC, Dyer KR. A review of the clinical pharmacology

of methamphetamine. Addiction 2009; 104:1085-1099.

[CrossRef]

24. Sulzer D, Sonders MS, Poulsen NW, Galli A. Mechanisms

of neurotransmitter release by amphetamines: a review. Prog

Neurobiol 2005; 75:406-433. [CrossRef]

25. Yamamoto BK, Moszczynska A, Gudelsky GA. Amphetamine

toxicities: classical and emerging mechanisms. Ann N Y Acad

Sci 2010; 1187:101-121. [CrossRef]

26. Darke S, Kaye S, McKetin R, Duflou J. Major physical and

psychological harms of methamphetamine use. Drug Alcohol

Rev 2008; 27:253-262. [CrossRef]

27. Baumann MH, Ayestas MA, Sharpe LG, Lewis DB, Rice KC,

Rothman RB. Persistent antagonism of methamphetamine-induced

dopamine release in rats pretreated with GBR12909 decanoate. J

Pharmacol Exp Ther 2002; 301:1190-1197. [CrossRef]

28. Mansour A, Fox CA, Akil H, Watson SJ. Opioid-receptor

mRNA expression in the rat CNS: anatomical and functional

implications. Trends Neurosci 1995; 18:22-29. [CrossRef]

29. Meredith CW, Jaffe C, Ang-Lee K, Saxon AJ. Implications of

chronic methamphetamine use: a literature review. Harv Rev

Psychiatry 2005; 13:141-154. [CrossRef]

30. Kim I, Oyler JM, Moolchan ET, Cone EJ, Huestis MA. Urinary

pharmacokinetics of methamphetamine and its metabolite,

amphetamine following controlled oral administration to

humans. Ther Drug Monit 2004; 26:664-672. [CrossRef]

31. Oyler JM, Cone EJ, Joseph RE Jr, Moolchan ET, Huestis MA.

Duration of detectable methamphetamine and amphetamine

excretion in urine after controlled oral administration of

methamphetamine to humans. Clin Chem 2002; 48:1703-1714.

32. Wallace TL, Gudelsky GA, Vorhees CV. Methamphetamine-

induced neurotoxicity alters locomotor activity, stereotypic

behavior, and stimulated dopamine release in the rat. J Neurosci

1999; 19:9141-9148.

Evren C, Bozkurt M

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

33. Moszczynska A, Callan SP. Molecular, behavioral, and

physiological consequences of methamphetamine neurotoxicity:

implications for treatment. J Pharmacol Exp Ther 2017; 362:474-

488. [CrossRef]

34. Pike E, Stoops WW, Rush CR. Acute buspirone dosing enhances

abuse-related subjective effects of oral methamphetamine.

Pharmacol Biochem Behav 2016; 150-151:87-93. [CrossRef]

35. Rusyniak DE. Neurologic manifestations of chronic

methamphetamine abuse. Neurol Clin 2011; 29:641-655.

[CrossRef]

36. Hart CL, Gunderson EW, Perez A, Kirkpatrick MG,

Thurmond A, Comer SD, Foltin RW. Acute physiological and

behavioral effects of intranasal methamphetamine in humans.

Neuropsychopharmacology 2008; 33:1847-1855. [CrossRef]

37. Zweben JE, Cohen JB, Christian D, Galloway GP, Salinardi

M, Parent D, Iguchi M; Methamphetamine Treatment Project.

Psychiatric symptoms in methamphetamine users. Am J Addict

2004; 13:181-190. [CrossRef]

38. Harro J. Neuropsychiatric adverse effects of amphetamine and

methamphetamine. Int Rev Neurobiol 2015; 120:179-204.

[CrossRef]

39. Richards JR, Bretz SW, Johnson EB, Turnipseed SD, Brofeldt

BT, Derlet RW. Methamphetamine abuse and emergency

department utilization. West J Med 1999; 170:198-202.

40. Richards JR, Johnson EB, Stark RW, Derlet RW.

Methamphetamine abuse and rhabdomyolysis in the ED: a

5-year study. Am J Emerg Med 1999; 17:681-685. [CrossRef]

41. Newton TF, Kalechstein AD, Duran S, Vansluis N, Ling W.

Methamphetamine abstinence syndrome: preliminary findings.

Am J Addict 2004; 13:248-255. [CrossRef]

42. Zorick T, Nestor L, Miotto K, Sugar C, Hellemann G, Scanlon

G, Rawson R, London ED. Withdrawal symptoms in abstinent

methamphetamine-dependent subjects. Addiction 2010;

105:1809-1818. [CrossRef]

43. Grant KM, LeVan TD, Wells SM, Li M, Stoltenberg SF,

Gendelman HE, Carlo G, Bevins RA. Methamphetamine-

associated psychosis. J Neuroimmune Pharmacol 2012; 7:113-

139. [CrossRef]

44. Ujike H, Sato M. Clinical features of sensitization to

methamphetamine observed in patients with methamphetamine

dependence and psychosis. Ann N Y Acad Sci 2004; 1025:279-

287. [CrossRef]

45. World Health Organization. The ICD-10 Classification of

Mental and Behavioral Disorders. Diagnostic Criteria For

Research; Geneva: 1992.

46. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical

manual of mental disorders. 5. Arlington, VA: American

Psychiatric Publishing; 2013.

47. Glasner-Edwards S, Mooney LJ. Methamphetamine psychosis:

epidemiology and management. CNS Drugs 2014; 28:1115-

1126. [CrossRef]

48. Kittirattanapaiboon P, Mahatnirunkul S, Booncharoen

H, Thummawomg P, Dumrongchai U, Chutha W. Long-

term outcomes in methamphetamine psychosis after first

hospitalization. Drug Alcohol Rev 2010; 29:456-461.

[CrossRef]

49. Shin EJ, Dang DK, Tran TV, Tran HQ, Jeong JH, Nah

SY, Jang CG, Yamada K, Nabeshima T, Kim HC. Current

understanding of methamphetamine-associated dopaminergic

neurodegeneration and psychotoxic behaviors. Arch Pharm Res

2017; 40:403-428. [CrossRef]

50. Potvin S, Pelletier J, Grot S, Hébert C, Barr AM, Lecomte T.

Cognitive deficits in individuals with methamphetamine use

disorder: a meta-analysis. Addict Behav 2018; 80:154-160.

[CrossRef]

51. Dean AC, Groman SM, Morales AM, London ED. An evaluation

of the evidence that methamphetamine abuse causes cognitive

decline in humans. Neuropsychopharmacology 2013; 38:259-

274. [CrossRef]

52. Iudicello JE, Woods SP, Vigil O, Scott JC, Cherner M, Heaton

RK, Atkinson JH, Grant I; HIV Neurobehavioral Research Center

(HNRC) Group. Longer term improvement invneurocognitive

functioning and affective distress among methamphetamine

users who achieve stable abstinence. J Clin Exp Neuropsychol

2010; 32:704-718. [CrossRef]

53. Kalechstein AD, Newton TF, Longshore D, Anglin MD, van Gorp

WG, Gawin FH. Psychiatric comorbidity of methamphetamine

dependence in a forensic sample. J Neuropsychiatry Clin

Neurosci 2000; 12:480-484. [CrossRef]

54. Scott JC, Woods SP, Matt GE, Meyer RA, Heaton RK, Atkinson

JH, Grant I. Neurocognitive effects of methamphetamine: a

critical review and meta-analysis. Neuropsychol Rev 2007;

17:275-297. [CrossRef]

55. Glasner-Edwards S, Mooney LJ, Marinelli-Casey P, Hillhouse M,

Ang A, Rawson R; Methamphetamine Treatment Project. Risk

factors for suicide attempts in methamphetamine-dependent

patients. Am J Addict 2008; 17:24-27. [CrossRef]

56. Karila L, Weinstein A, Aubin HJ, Benyamina A, Reynaud M,

Batki SL. Pharmacological approaches to methamphetamine

dependence: a focused review. Br J Clin Pharmacol 2010;

69:578-592. [CrossRef]

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 31, Number 1, March 2018

Metamfetamin güncellemesi: Bizim son zamanlarda karşılaştığımız eski bir problem

57. Härtel-Petri R, Krampe-Scheidler A, Braunwarth WD,

Havemann-Reinecke U, Jeschke P, Looser W, Mühlig S,

Schäfer I, Scherbaum N, Bothe L, Schaefer C, Hamdorf W.

Evidence-based guidelines for the pharmacologic management

of methamphetamine dependence, relapse prevention, chronic

methamphetamine-related, and comorbid psychiatric disorders

in post-acute settings. Pharmacopsychiatry 2017; 50:96-104.

[CrossRef]

58. Bhatt M, Zielinski L, Baker-Beal L, Bhatnagar N, Mouravska N,

Laplante P, Worster A, Thabane L, Samaan Z. Efficacy and safety

of psychostimulants for amphetamine and methamphetamine

use disorders: a systematic review and meta-analysis. Syst Rev

2016; 5:189. [CrossRef]

59. Ballester J, Valentine G, Sofuoglu M. Pharmacological treatments

for methamphetamine addiction: current status and future

directions. Expert Rev Clin Pharmacol 2017; 10:305-314.

60. Lee NK, Rawson RA. A systematic review of cognitive and

behavioural therapies for methamphetamine dependence. Drug

Alcohol Rev 2008; 27:309-317. [CrossRef]

61. McElhiney MC, Rabkin JG, Rabkin R, Nunes EV. Provigil

(modafinil) plus cognitive behavioral therapy for

methamphetamine use in HIV+ gay men: a pilot study. Am J

Drug Alcohol Abuse 2009; 35:34-37. [CrossRef]

62. Reback CJ, Shoptaw S. Development of an evidence-based,

gay-specific cognitive behavioral therapy intervention for

methamphetamine-abusing gay and bisexual men. Addict

Behav 2014; 39:1286-1291. [CrossRef]

63. Roll JM, Chudzynski J, Cameron JM, Howell DN, McPherson

S. Duration effects in contingency management treatment of

methamphetamine disorders. Addict Behav 2013; 38:2455-

2462. [CrossRef]

64. Baicy K, London ED. Corticolimbic dysregulation and chronic

methamphetamine abuse. Addiction 2007; 102(Suppl 1):5-15.

[CrossRef]

65. Morris L, Stander J, Ebrahim W, Eksteen S, Meaden OA, Ras

A, Wessels A. Effect of exercise versus cognitive behavioural

therapy or no intervention on anxiety, depression, fitness

and quality of life in adults with previous methamphetamine

dependency: a systematic review. Addict Sci Clin Pract 2018;

13:4. [CrossRef]

66. Rostami R, Dehghani-Arani F. Neurofeedback training as a new

method in treatment of crystal methamphetamine dependent

patients: a preliminary study. Appl Psychophysiol Biofeedback

2015; 40:151-161. [CrossRef]

67. Mravcik V, Skarupova K, Orlikova B, Zabransky T, Karachaliou

K, Schulte B. Use of gelatine capsules for application of

methamphetamine: a new harm reduction approach. Int J Drug

Policy 2011; 22:172-173. [CrossRef]

Yüklə 155,85 Kb.

Dostları ilə paylaş: