E L m 28 f e V r a L 2008 ci IL 11



Yüklə 87,56 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix12.10.2018
ölçüsü87,56 Kb.
#73363


E L M

28

  f e v r a l  



2008

-ci  il


11

Görkəmli dövlət xadimi Əziz Əliyevin nəsil  şəcərəsi və onun 

Şərur mahalında yaşaması haqqında bir yarpaq xatirə

Xalqımızın qiidrətli oğlu. siyasi 

vo 

düvht xadimi,  Azərbaycanda 

sə- 

lıiyyə işiııin bacartqh toşkilalçısı Əziz

 A

fəmmadkərim oğhı Oliycviıı həyat 



yoİıı qodirn oğıız diyanmn Çuxur Səd-İrnvan xanlığının Abaran mahalın- 

dakı Hamunılı kondindon haşlayaraq İrovan-Çita-Sankt-Pclerhurq-Nax- 

çıvaı\'Bakı-Mahaçqala-Moskva-Bakı şahərlərindan keçmişdir.

Ə ziz Ə liy e v 110 i l  bıından əvvol 

-  


1897-ci i l  yanva nn  l-d ə   qədim  türk 

yurdu  Hunuım lıdu  unadun  ohnuşdur.  Atası  Mommodkorim  Korbolayi 

Q urbanəli oulunun  oldtıqca  ıııaraqlı  n o sil şə cə ra si  vardır.  Korbolayi 

Q urlKinuli  frovan  xanltğınm   sq yılıb -seçilən  ituanlarından  olmuşdur. 

Onun Humambda geniş orazido  torpaq sa ho lori vo biçonoklon olıtb. K c -  

çənyüziU iyin 8 0 -ci illorin.jd.ik  "Kaİba Q urbanəlinin h iço n a y i"xa lq  ara

-  


smda c şid ilird i

  ______________________________________________________________________________________ _

Iro v an ın  

m ö ta b ə r   x a n la n n d a n  

biri  Ə li  xan   K o rb o la y i  Q u rb a n o lin in  

qızı  ilo  ailo  q u n n u şd u .  S o n ra la r  o , 

q a y ın a ta sın a  Irovan ş o h o rin d o   y ara- 

şıqlı  b ir  m ülk  do  b a ğ ış la m ışd ı.  V » 

o n la r  h ə m in   v a x td a n   d a  k ö ç ü b   İro- 

v an d a  y a şa m a ğ a  b a şla m ışd ıla r.  H o lo  

ç a r  R u siy ası  d ö v rü n d ə   K o rb o la y i 

Q u rb an o lin in   ö v lad ları  y a x şı  tə h s il 

alm ış v ə  n e c ə  d e y o rlo r. N ik o la y  h ö - 

kum oti  d ö v rü n d o   a d -sa n   sa h ib i  ol- 

m uşdular.  O n ıın   o ğ lu   O k b o r  (b o zo n  

so n o d lo rd o   O lo k b o r  do  ya/.ırlar) 

Z o n g ib a sa r m a h a lın d a  u ry ad n ik  işlo- 

n ıışd ir.  O .  ço x  

ig id   b ir  ad am  

o lm u şd u r.  O n u n   q o h u m u   vo  d o stu  

olan Ə so d  C ə fə ro v u n  d ilın d o n  y a z ıl- 

m ış  b ir x atiro  d e d ık lo rim iz i  b ir d a h a  

to s d iq lo y ir “ B ir d o fo  İran şa h ı go lib  

İro v an d an  T iflis o  g c d o rk o n . o n u  q a r- 

şılay an lard an   biri  d ə   O k b o r  o lm u ş- 

dur. O ,  İran şa h ın ın  q a rş ısın d a  at oy - 

n atm ış.  aiı  d ö rd n a la   ç a p a ra q   n eço  

m etrd o n   bir  y cro   d ü z ü lm ü ş  d o m ir 

p u lla n   b ir-b ir y c rd o n   y ığ m ış d ı.  İran 

şah ı o n u n  bu m o h a ro tin o  h c y ra n  q a l- 

ın ış.  o rad aca  o n u n   tran ın   on  yü k so k  

o rd c n lo rin d o n  biri  ilə  tə ltifo lu n m a s ı 

h a q q ın d a   s e r e n c a m   v c rm iş d ir.  O k - 

b ə ri v ə  iki o ğ lu n u  - F aşan ı vo 1 lo m id i 

Ş o rk ən d  k ə n d in in  c a h il a d a m la n  n a- 

ın ə r d c ə s in ə  n ıo h v  c tm işd ilo r. О  ailo- 

don y o ld a ş ı, L o tifa d lı b a la c a  o ğ lu  v ə  

q ız la n   to s a d iif n o tic o sin d o   sa ğ   q al- 

m ışd ıla r" .

Ə k b ə r  Ə liy cv i  v ə   iki  oğlu n u  

m o h v c d o n   1 9 1 9 -1 9 2 0 -ci illo rin   d aş- 

nak  rcjinıi  o ln ııışd u .  İki  o ğ lu   vo  iki 

qızı  1920-ci  ildon  so n ra   A z ə rb a y c a - 

na k ö çm ü şd ü r.

Ə z iz  Ə liy c v in  ata sı M o m m ə d k ə - 

rim   Q u rb a n ə li  o ğ lu   d ö v rü n ü n   ziyalı

a d a ın la n n d a n  

o lm u şd u r. 

1918- 

1920-ci  illo rd o   Ş o ru r m a h a lın d a   ya- 



şa m ışd ır.  D a şn a k la r  Ş ə ru ra   h ü cu m  

c d ə n   v ax l  c a m a a tla   b irg ə   tran a 

g c ü tıiş 

vb

  o ra d a   P o d k ax   k o n d in d o  

d ü n y a sın ı  d ə y iş m işd ir.

A rx iv  so n o d lo riııd o n  m o lu m  o!ur 

k i.  O z iz  Ə liy c v in  o m isi Ə k b ə r F ə tə - 

lix an   X o y sk in in   y ax ın   d o stların d an  

o lm u şd u r.

O z iz  O liy c \'in   ata  tə ro iln in   n əsil 

şo c o ro sin i  a şağ ıd ak ı  kim i  lə rtib   c d ə  

b ild ik :  K o rb o la y i  Q u rb a n o li.  qızı 

U m g ü ls ü m .  o ğ la n la rı 

O k b o r  vo 

M o m m o d k o rim .

Ə k b ə rin  o ğ la n la rı:  P aşa.  H o m id . 

L ə tif.  M o cid . Q ız la n : T c lli v o  Z o m . 

M o m m o d k o rim in  o ğ lan ları:  O z iz  v ə 

Z iy a d .  Q ız la rı:  T ə rla n .  G ö y ço k   vo 

Ş a m a m a .  Ə z iz   Ə liy c v in   ö v la d la n : 

Z ə rifo .  D ilb o r. T a m e rla n . G ü la ro  vo 

C o m il.  O n u n   n ə sil  şo c o ro sin i  h azır- 

d a  y a ş a y a n   n osil  d a v a m ç ıla rm ın   si- 

y a h ıs ı ilo  x cy li g cn işlən d irm əK  olar.

Ə z iz  Ə liy c v  an a to ro fd o n  d o  zon- 

giıı  n ə s il  şo c o ro sin o  m a lik d ir.  A nası 

Z o h ra   x a m m   İro v am n   on v a rlı  tacir- 

lo rin d o n   o la n   Ib ra h im b o y   S ü lcy - 

m a n b o y o v u n   q ız ı  o lu b .  D ay ısı  M ə- 

h o m m o d   b o y   S ü lc y m a n b o y o v   inqi- 

lab d an  o v v o l  İrə v a n  u y c z d lo rin in  bi- 

rin d o  p rista v   işlo m işd ir.

Q c y d   ctm o k   y c rin o   d ü şo r  ki, 

o n u n  a d ın a   1914 -cü  ilin m o lu m a t ki- 

ta b la rın d a   v o   “ K a v k a z sk iy   k alcn - 

d a r” d a tc z -tc z  rast g o lin ir. O . G o n co  

ü sy a n m ın  

to ş k ila tç d a rın d a n

o lm u şd u r.  M o h o m m o d  b o y i d aşn ak - 

la r  1920-ci  ild o   g ü llo lo y ib lo r.

İb ra h im   b o y in   d ig o r  q ız la n   irə- 

v a n lı Q o d im b o y o v la rın ,  Q azıb o y o v - 

ların  v o   Q a s u n b ə y o v la n n   golinlori

o lu b la r.  Ə z iz   Ə liy c v in   an a  to rə fin in  

n ə sil  şo c o rə s i  a şağ ıd ak ı  k im id ir:  Ib ­

ra h im   b o y ,  o ğ lu   M o h o m m o d   bo y , 

q ız la n  - Z o h ra  x a n ım .  M atan  x an ım , 

L cy la  x a n ım .  B ü lb ü l  x a n ım .  Ş ö v k o t 

x an ım .

Ə z iz  


M o m m o d k o rim  

o ğ lu


1917-ci  ildo  Ira v a n  K iş i G im n a z iy a - 

sm ı  ə la  q iy m o ilo rlo  b itirm iş,  P etcr- 

b u rq  

H ə rb i-T ib b  

A k a d c m iy a sın a  

o x u m a ğ a  g c tm işd ir.

0 .1 9 1 8 - c i i l i n   m a y ay ın ın  so n la- 

rın d a,  ik in ci k u rs a   k c ç o rk ə n   Irəv an a 

q a rd a ş ın ın   v o   a n asım n   y a n m a   g olir. 

A z g ın la ş m ış d a ş n a k la rın   u cb atın d an  

P c tc rb u rq a  q a y ıd a  b ilm ir. A n a sın ı v ə  

k içik  q a rd a ş ın ı  g ö tü rü b   Ş o ru r m a h a - 

lın a g o lir.  Ə slin d o ,  İrovan m a h a lm m  

o h a lis in in   o k so riy y o ti  N ax çıv an a 

v ə   Ş o ru ra  g o lib   sığ m a c a q   tapm ışdı* 

lar.  Z o h ra   x an ım   S ü lc y m a n b o y o v a - 

n ın   a ta -b a b a la rı  Ş a h ta x tin s k ilo rlo  

y a x ın  d o st vo q o h u m  o ld u ğ u n d a n  o n ­

lar g o lib   Ş a h ta x tı  k o n d in d o ,  Ş a h ta x - 

tin sk ilo rin  m ü lk ü n d ə ,  d a h a  d o ğ ru su , 

İb ralıim   ağ an ın   m a lik a n o s in d o   y cr- 

lo ş irlo r  vo  b u ra d a   x ü su si  qayğı  gö- 

rü rlo r.  Ib ra h im  a ğ a n ın   h o y a t  yo ld aşı 

Q a rx u n lu   H acı  ağ an ın  qızı  Z iv ə r xa- 

m m ın   o n la r  h a q q ın d a   x a tiro lo rin ə  

sa a tla rla   q u la q   a sm ışa m .  Y a d n n d a - 

d ır.  1980-ci ild o a ta m m o n i Z i v o r x a -  

n ım g ilə  a p a rd ı. O n la r b ir-b irin i y ax şı 

ta n ıy ırd ıla r.  A tam   o n d a n   x a h iş   etdi 

k i,  Ş a h ta x tin s k ilo rd o n .  S ü lcy m an - 

b ə y o v la rd a n ,  M e m m ə d x a n o v la rd a n  

v ə   d ig ə r   n o sillo rin   tarixi  x id m o tlo - 

rin d o n   m o n o   d a n ış sın .  H otta  lazım  

g o lo rs ə ,  m o n o   y a z d ırsın .  Z iv o r  xa- 

n ım  h ə y a tın ın  x o ş ç a ğ la rın ı vo b o lşc- 

v ik lo rin   a m a n s ız   zü lm ü n ü   g ö rm ü ş- 

d ü .  Q o c a lıb   ik iq at  y criso   d ə .  ço x  

g ü clü   y a d d a şı  v a r  idi.  İla h i.  n ə lo r 

v a rd ı b u  z a d ə g a n  q ız ın ın  y a d d a şın d a .

1 9 1 8 -1 9 2 0 -ci  illo rin  ə k s o r  h a d is o lo - 

ri.  d ö y ü şlo r.  v u ru ş la r  v-o  b o lşcv ik  

h o b slo ri...

H o m in   v a x tla r  o .  Ş ah tax tır.d a 

19 2 3 -cü  ilin  y a y m a d o k  y a ş a n u ş  Ə ziz 

O liy c v   v ə  o n u n   an a sı  Z o h ra   x an ım , 

h o m ç in in  h o y a t y o ld a ş ı  L cyli  x an ım  

h a q q m d a   ü rok d o lu su  d an ışırd ı.  B o­

zo n  g ö z lo rin i  y u m u b   d c y ird i  k i.  ha-

m ısı  g ö zlo rim in  ö n ü n d o d ir:  “ B ir nc- 

ç ə   a ilo ,  о   c ü m lo d ə n   Z ə h ra   x an ım la 

o ğ la n la n   b iz im  m a lik a n o d o y a ş a y ır- 

d ılar.  İb ra h im b o y  S ü lc y m an b o y o v la 

m o n im  q a y ın a ta m  H acı V oli A ğ a çox 

y ax ın   d o st  o lm u şd u lar.  H acı  V oli 

A ğ a  1911-ci  ild o ,  İb rah im   b o y   iso 

1900-cii  ild o  v ə fa t c ts ə le r  d o . ö v lad - 

la n   o n la rın   d o stlu ğ u n u   d a v a m   c td i- 

rird ilo r.  B iz im  q ız la rd a n  biri  o n la n n  

g o lin lo ri  o lub.  B una  g ö ro   d o   biz 

b ircv li 

kim i 

y a şa y ırd ıq . 



O n la r

1918-ci ilin sc n ty a b rın d a   Ş a h ta x tıy a  

g o ld ilo r.  Ə z iz  ço x   go n e  o ls a   d a.  ol- 

d u q c a   sav ad lı  idi.  Ş a h ta x tıd a   o .  H ö - 

se y n q u lu   h o k im in   y a n ın d a   h o k im  

k ö m o k çisi  iş lo m ə y ə   b aşlad ı.  Ş a h - 

taxtı  ca m a a tın ı  ço x   vaxt  p u lsu z   m ü - 

a lico  cd ird i.

2 0 -ci  ilin  m a y ın d a   erm o n i  daş- 

n a k la n n ın   Ş o ru ra   a m a n s ız   h ü cu m u  

y c n id o n   b a şla n d ı.  O n la r  b irb aşa  Ş o- 

ru r  m a h a lın ın   g ö m rü k   m ə n to q o si 

olan  Ş a h ta x tıy a  g o lird ilo r.  O n a g öro 

do b iz. d e m ə k  o la r ki,  k o n d ın  h a m ısı 

m iiv ə q q ə ti o la ra q  A ra z ın  о tay ın d ak ı 

Ə ro b lo r  k o n d in o   k cçm o li  olduq. 

1920-ci ilin n o y ab rın d an   1921-ci  ilin 

a v q u stu n a   q o d o r  O z iz   Ə liy c v   o rad a 

h o k im   k ö m o k çisi  işlodi.  N o  q ə d o r 

x c y irx a h  g o n e  idi.  B ütün q a ç q ın la n n  

q a y ğ ıs ın a  q alırd ı. Ç o x   h e y if  k i. Z o h ­

ra x an ım ı o rad a itird ik . O n u  Ə ro b lo r- 

do d o fn  ctdik. B ilirs ə n m i, o ğ u l, песо 

q a y ğ ık c ş ,  so n   tik o sin i  qonum -qon* 

şu y la   yarı  b ö lo n   idi.  B c lo   in sa n la r 

a z -a z  d o ğ u lu rla r...”

Z iv o r  x an ım ın   b ir d ə n c ə   q am o ti 

d ik o lir:  " A y  o ğ u l.  m o n o  b ir y ax şı si- 

lah   v c rs o y d ilə r.  b ax .  clo  indinin 

ö z ü n d ə   b u   N a x ç ıv a n d a   g o zo n   d aş- 

n ak ları  “ o f ’  d c m o d ə n   g ü llə lo rd im . 

S iz b ilm irsin iz , vox c a v a n sın ız . o n la r 

п есо  v o h ş ilik lə r tö ro d ib lo r” .

K c ç ib  g cd o n  g c c o n in  d o rin liy in - 

do  h o m in  am   tə k ra r-to k ra r a n ıra m ... 

H eç  n o   ariırm ıram .  N cco   v a r.  clo co  

do  y azıram :  " Н о   o ğ u l.  m o tlo b d o n  

u z aq la şm ay aq .  1921-ci  ilin  y a y ın d a  

Ş a lıta x tıy a q a y ıtd ıq .  1921-ci  ilin, go- 

ro k   k i.  d c k a b r ay ın d a n   1923-cu  ilin 

m ay ın   so n u n ad o k   Ə z iz   Ə liy c v   y cno

do Ş a h ta x tı k o n d in d o  h o k im  köm ok- 

çisi  işlo d i.

O n u   d a  d e y im   k i.  Ə z iz   Ə liy cv in  

to y u   Ş a h ta x tıd a  o ldu.  O .  irovanlı  ta- 

c ir  H acı  C a b b a r  A b b aso v u n   y eg a n ə  

q ız ı vo g ö zo l b ir insan o lan  L eyli xa- 

n ım la 


ailo   q u rd u . 

1921-ci 


ilin  

o k ty a b r  ay m d a  o ğ la n la n   T am erlan. 

1923-eü  ilin ap rel  ay ın   la  qızları Z ə - 

rifo  x a n ım  Ş a h la x n  k o ııd in d ə d ü n y a - 

y a  g ö z  açıb lar.

Ə z iz   h o k im   m oniın  q ay ın ım .  is- 

tc d a d lı m a y o r ro h m o tlik  Ə liqulu ağa 

Ş a h ta x tin s k in in   dul  q alm ış  q ad ın ı 

T o v u z  

x a n ım ın   ev in d o   yaşayırdı. 

T o v u z   x an ım   M o m m əd ağ a  Ş ah tax - 

tin sk in in   b a e ıs ıd ır’* 



(Səhv etmirom- 

sə,  о ev indi da durıır -

 mihtllif)-

B ird o n e o   Z iv o r  x an ım   deyir: 

” A y   o g u l.  sə n in   ata  nonon  X oşqo- 

d o ın   d o   b izim lo   Ə ro b lo ro   kcçm işdi. 

Z o h ra   x an ım la  sözlori  tu tu rd u .  çox 

d o rd lo şird ilo r...  O z iz ö li y e v  v o a ilo - 

si 2 3 -cü   ilin m ay ın d a B akıya  köçdü- 

lə r.  1969-cu  ilin  m ay ın d a Z ə rifo  x a ­

m m   h o y a t  y o ld aşı  ilo  go lib   h om in 

d o ğ u ld u ğ u  e v o  b a x d ı" .

Bu  y a z ım d a   b ir  n o fe rin   kiçieik, 

a m m a   m o n aca  b ö y ü k   x atirosindon 

d a n ışd ım .  A m m a  Ş a h ta x tı  k o n dindo 

b ir  n eço   ağ saq q al  v ə   ağbirçokdon 

(in d i  o n la rın   h am ısı  d ü n y aların ı  do- 

y iş ib lo r) Ə liy e v lə r h a q q ın d a m araqlı 

x a tiro lə r to p lam ışam .  Bu  x atiro lərin  

h a m ısm d a   d o rin   so m im iy y o t  vo 

ü ro k d o n   g o lo n  m o h o b b o t var.

B ö yük ürok sa h ib i o lan  Ə ziz O li­

y c v   ö m rü n ü n   so n u n ad o k   N axçıvaııı. 

Ş o ru r m a h a lın ı. о c ü m lo d o n  Ş ah tax tı 

k o n d in i  u n u tm ad ı.  y a d a   saldı.  Y e n  

goloıulo  k ö m o k   o lini  u zatd ı.  ü n u n  

d o n iz  k o n a n n d a  y e rlə ş ə n  c v in in  qar- 

şısı  h o m işo   n a x ç ıv a n lıla n n   ü züno 

a ç ıq   idi.  Ç ünki  lıom   O z iz   m üollim . 

h o m   do  Leyli  x am m   etibarda.  soda- 

q o td o   ad   ç ıx arm ış  q o d im   n o sillo rin  

layiqli  d av am ç ıları  idilor.  O n la r h o - 

m işo  q o d irb ilo n   N a x ç iv a n   cam aatı- 

m n y a d d a şm d a  d irid irlo r. sağ d ırlar.

M usa  QULIYEV, 

A M EA  Naxçivan  Bölınasi  T arix, 

Etnoqrafiya  vo Arxcologiya 



İnstitutunun  elmi  işçısı

Yüklə 87,56 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə