OZAN DÜNYASI № 3, 2010
3
Əbülfəs QARAYEV
Azərbaycan Respublikasının
Mədəniyyət və Turizm Naziri
AġIQ SƏNƏTĠ YENĠ
ĠNKĠġAF MƏRHƏLƏSĠNDƏ
Aşıq sənəti həm Azərbaycan xalq
ədəbiyyatının, həm də ümumiyyətlə
mədəniyyətimizin qədim tarixə və
zəngin ənənələrə malik qollarından
biridir. Bu sahəyə həmişə dövlət qay-
ğısı olmuş, aşıqlarımız, bu sahədə ça-
lışan digər ifaçılar fəxri adlara layiq
görülmüş, onların konsertləri üçün
şərait yaradılmışdır.
Mədəniyyət və Turizm Nazirli-
yində biz daim düşünürük ki, bu mi-
silsiz xalq sənətinin yeni şəraitdə dir-
çəlməsi, insanların estetik tərbiyəsində aşıq yaradıcılığının imkanlarından
istifadə olunması, onun qorunması, inkişaf etdirilməsi və unikal milli sər-
vət olaraq dünyada tanıdılması üçün daha hansı tədbirləri həyata keçirək.
Aşığa ―Haqq aşığı‖ deyirlər. Aşıq haqqın carçısı və nəğməkarıdır.
Həm də xalqımız deyir ki, aşıq gördüyünü çağırar. Aşıq sənətinə verilən
qiymət və bu sənətin yüksək meyarları bizdən tələb edir ki, onun inkişafı
üçün hər birimiz əlimizdən gələni əsirgəməyək. Sözlərimin səmimiy-
yətinə inanın. Bu gün bir həqiqəti deməyi özümə borc bilirəm. Bəli, biz
xalq yaradıcılığının demək olar ki, əsas qollarından birinin daha da inki-
şaf etdirilməsi, qüdrətli saz və söz sənətinin dünyada təbliğ olunması ilə
bağlı ustad aşıqların, ziyalıların müraciətinə, o cümlədən aşıqların böyük
əksəriyyətinin bu sənətə layiq yüksək səviyyəli tədbirlər keçirmək istəyi-
nə çox ciddi yanaşırıq. Niyə görə? Ona görə ki, el sənətkarları bir-birin-
dən aralı düşsə, yaradıcılıq münasibətləri olmasa, onların
problemləri həll
edilməsə, ən başlıcası isə aşıqlarımızın yüksək səviyyəli konsertləri təşkil
edilməsə, beş-on ildən sonra bu sahədə böyük itkilərlə üzləşə bilərik.
Aşıqlar çox həssas insanlardır. Onların qəlbi çox incədir. Əgər biz
indiki ustad nəslə köməklik göstərməsək (mən yalnız nazirliyi, əlaqədar
dövlət qurumlarını deyil, bütün cəmiyyətimizi nəzərdə tuturam) yeni aşıq
nəsillərinin yetişməsindən, ənənələrin qorunmasından danışa bilmərik.
OZAN DÜNYASI № 3, 2010
4
Biz ulu öndərimiz Heydər Əliyevin xalq yaradıcılığına bəslədiyi
həssas münasibətə sadiq qalaraq aşıq sənətinin inkişafı, dünyada tanı-
dılması üçün əlimizdən gələni edirik. İnanıram ki, uzun illərdən sonra da
olsa, nəhayət, aşıq sənətinin inkişafına geniş imkanlar açılmaqdadır. Bu
gün aşıq sənətinin inkişafı yeni mərhələyə qədəm qoyub. Muğam sənə-
tindən sonra ötən il Azərbaycan Aşıq sənətinin də UNESCO-nun Qeyri-
maddi irs siyahısına daxil edilməsi bunun əyani ifadəsidir. Aşıqlar Bir-
liyinin yenidən qurulması və sistemli fəaliyyətə başlaması da inamı
artıran bir göstəricidir.
İndi isə aşıq sənəti və onun qorunub inkişaf etdirilməsi ilə əlaqədar
bir sıra mülahizələrimi bildirmək istəyirəm. Qiymətli sərvətin sahibi ol-
maq çoxlarının ürəyindən keçə bilər. Azərbaycan xalqı, məhz bizim vətə-
nimiz əsrlər boyu dünya şöhrətli mədəni sərvətlər yaratmışdır. Bəzən bu
sərvətə tamah salanlar da olur. Məsələn, milli musiqimiz, milli musiqi
alətlərimiz, milli mətbəximiz dəfələrlə başqa xalqlar tərəfindən
mənimsə-
nilmək, öz adına çıxılmaq faktı ilə qarşılaşmışdır. Mən sizi inandırıram,
saz, aşıq sənəti elə ecazkar bir dünyadır ki, onu qorumaq və inkişaf
etdirməklə yanaşı dünya miqyasında Azərbycanın milli varlığının bir
parçası kimi təqdim edə bilməsək sazı, onun gözəl musiqilərini öz adına
çıxanlar tapılacaqdır. Gizli deyil ki, artıq belə söhbətlər eşidilməkdədir.
Həqiqət isə bundan ibarətdir ki, Azərbaycanda mövcud olan sazın da,
aşıq musiqisinin də əsl sahibi xalqımızdır, yurdumuzun coşqun təbli,
istedadlı insanlarıdır.
Dədə Qorqud qəhrəmanlarını sevgiyə, mübarizəyə səsləyən qopuz-
saz min illərdir bu torpaqlarda səslənir, ozanlar, aşıqlar xalq ruhunu
oxşayan nəğmələr qoşurlar.
Aşıq sənəti nə qədər sadə, xəlqi olsa da, özündə olduqca zəngin, mən
deyərdim ki, mürəkkəb ifaçılıq mədəniyyəti strukturunu birləşdirir. Bir
aşıq sanki bir ansamblı əvəz edir. Eyni zamanda o, mizrab vurur, oxuyur,
danışır və rəqs edir. İş bununla bitmir. Aşıq sadəcə ifaçı deyil, o, həm də
bəstəkardır, havalar qoşur, o həm də şairdir, kamil poeziya nümunələri
yaradır. Aşıq eyni zamanda salnaməçidir, şahidi olduğu həyat hadisələri-
ni eldən elə daşıyır. Nağıl, dastan, atalar sözü, bayatılarımızın yaşadılma-
sında, yayılmasında da aşıqların xidməti əvəzsizdir.
Deməyim odur ki, biz aşıq sənətinin inkişafına laqeyd qala bilmərik.
Azərbaycan professional musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəyov bu sənəti
çox yüksək qiymətləndirir, müasir musiqinin yüksəlişində başlıca
mənbələrdən biri olaraq aşıq
sənətini, saz musiqisini götürürdü.
Ulu ozan Dədə Qorqudun xeyir-dualarıyla əsrlərdən bəri yol gələn
aşıq sənəti ustad el şairlərini yetirmişdir. Onların qoşma, gəraylı və