ƏFV OLUNMAQ ÜÇÜN MÜRACİƏT ETMƏK HÜQUQU
Bu hüquqdan necə istifadə etmək olar?
Məhkəməyə təkrar müraciət hüququ
Məhkəmənin məhkum etdiyi hər bir şəxsin öz barəsində çıxarılmış hökmə qanunla nəzərdə
tutulan qaydada yuxarı məhkəmədə yenidən baxılması, habelə özünün əfv edilməsi və
cəzasının yüngülləşdirilməsi haqqında müraciət etmək hüququ vardır.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Maddə 65.
BAKI-2012
Əfv olunmaq üçün müraciət etmək hüququ
Cəzaların İcrası Məcəlləsinin 10-cu maddəsində əks olunmuş məhkumların əsas hüquqlarından
biri də, əfv edilmək üçün Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə bilavasitə və ya qanuni
nümayəndələrin vasitəsi ilə müraciət etmək hüququdur
.
Yetkinlik yaşına çatmayan və ya
fiziki qüsurlardan yaxud psixi xəstəlikdən əzab çəkən məhkumlar barəsində isə onların
müdafiəçilərinin və qanuni nümayəndələrinin vasitəsi ilə müraciət etmək hüququ vardır.
Əfvetmə həyata keçirilməsi və nəticələri
Cinayət Məcəlləsinin 82-ci maddəsinə əsasən əfvetmə:
Əfvetmə fərdi qaydada müəyyən edilmiş şəxs barəsində Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti tərəfindən həyata keçirilir.
Cinayət törətməyə görə məhkum olunmuş şəxs əfvetmə aktı ilə cəzanın qalan hissəsini
çəkməkdən azad edilə bilər, yaxud ona təyin olunmuş cəzanın müddəti azaldıla bilər və
ya belə şəxsin cəzasının çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza növü ilə əvəz edilə bilər.
Ömürlük azadlıqdan məhrum etmə cəzası əfv qaydasında iyirmi beş ildən çox olmayan
müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzası ilə əvəz edilə bilər.
Əfvetmə aktı ilə cəzasını çəkmiş şəxsin məhkumluğu götürülə bilər.
Konstitusiyada və qanunvericilikdə nəzərdə tutulan bu hüququn təmin olunması üçün
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 18 iyul 2001-ci il tarixli fərmanı ilə
“Əfvetmə haqqında
Əsasnamə”ni təsdiq etmişdir.
Əfvetmənin tətbiq dairəsi
Əfvetmə Azərbaycan Respublikası məhkəmələri tərəfindən məhkum edilmiş şəxslərə və ya
başqa dövlətlərin məhkəmələri tərəfindən məhkum olunmuş və cəzalarını Azərbaycan
Respublikasında çəkən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına, əcnəbilərə və vətəndaşlığı
olmayan şəxslərə tətbiq edilə bilər.
Əfvetmə haqqında Prezident sərəncamının nəticəsində:
Məhkum cəzasının qalan hissəsini çəkməkdən
azad edilə bilər;
Məhkuma təyin olunmuş cəzanın müddəti azaldıla bilər;
Məhkumun cəzasının çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza növü ilə əvəz edilə bilər.
Əfvetmə haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə həmçinin
ömürlük azadlıqdan məhkum olunmuş şəxsin cəzası 25 ildən çox olmayan müddətə
azadlıqdan məhrum etmə cəzası ilə əvəz edilə bilər, habelə cəzanı çəkmiş şəxsin
məhkumluğu götürülə bilər.
Əfv üçün müraciət
Əfvetmə barədə müraciət məhkum olunmuş şəxs, onun müdafiəçisi, nümayəndəsi və ya qanuni
nümayəndəsi tərəfindən verilə bilər
.
Əfv olunmaq üçün müraciət üçün müddətlər
Əsasnaməyə görə əfv olunmaq üçün bir qayda olaraq aşağıdakı müddətlər çərçivəsində
müraciət etmək olar.
İslah işləri, intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma
və böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətə görə azadlıqdan məhrum etmə növündə
cəzaya məhkum olunmuş şəxs barədə – hökm qanuni qüvvəyə mindikdən sonra;
Az ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum
edilmiş şəxs barədə – cəza müddətinin ən azı üçdə bir hissəsini çəkdikdən sonra;
Ağır və xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya
məhkum edilmiş şəxs barədə – cəza müddətinin ən azı yarısını çəkdikdən sonra;
Ömürlük azadlıqdan məhrum etmə növündə cəzaya məhkum olunmuş şəxs barədə –
cəzanın on il müddətini çəkdikdən sonra;
Məhkumluğun götürülməsi barədə – məhkum olunmuş şəxs cəzanı çəkdikdən sonra.
Əfv olunmaq üçün edilən müraciətə hansı məlumatlar daxil edilməlidir?
Əfv olunmaq üçün Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə ünvanlanan müraciətə
aşağıdakılar daxil edilməlidir
Məhkum olunmuş şəxsin soyadı, adı, atasının adı;
Məhkum
olunmuş şəxsin doğulduğu il, ay, gün və yer;
Məhkum olunmuş şəxs barədə hökmü çıxarmış məhkəmənin adı, hökmün çıxarıldığı
tarix, hökmün nəticəvi hissəsinin qısa məzmunu (işə yuxarı instansiya məhkəmələrində
baxılmışsa, həmçinin məhkəmələrdə işə baxılmasının nəticəsi barədə məlumat);
Məhkum olunmuş şəxs barədə cəzanın növü, həddi, cəzanın çəkilməmiş müddəti və
cəza çəkdiyi yer (məhkum olunmuş şəxs azadlıqdan məhrum olunmamışdırsa,
həmçinin onun yaşadığı yer);
Məhkum olunmuş şəxsin şəxsiyyəti, o cümlədən səhhəti və
ailə vəziyyəti, habelə iş üçün
əhəmiyyətli olan hallara dair digər zəruri məlumatlar;
Törədilmiş cinayətlərə bağlı şəxsin peşmançılıq çəkməsi, vurulmuş maddi zərərin
ödənilməsi və əfvetmənin mümkünlüyünü göstərən digər hallar.
Əfvetmə barədə müraciət məhkum olunmuş şəxsin müdafiəçisi, nümayəndəsi və ya qanuni
nümayəndəsi tərəfindən verildikdə, onun soyadı, adı, atasının adı, iş yeri və ya yaşadığı yer
göstərilməlidir.
Əfvetmə barədə müraciət onu vermiş məhkum olunmuş şəxs, onun müdafiəçisi, nümayəndəsi və
yaxud qanuni nümayəndəsi tərəfindən imzalanmalıdır. Müdafiəçi, nümayəndə və ya qanuni
nümayəndə müraciətinə öz səlahiyyətlərini təsdiq edən sənəd də əlavə etməlidir.
Əfvetmə barədə məsələni həmçinin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, insan
hüquqlarına dair müvəkkili, cəzanı icra edən orqan, beynəlxalq və ya qeyri-hökumət təşkilatı da
öz vəsatəti ilə qaldıra bilər. Cinayət törədərkən on dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olmuş və
Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri tərəfindən məhkum olunmuş şəxslərin əfv olunması
barədə yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyalar da
vəsatət verə bilər.
Əfvolunma barədə müraciətdən imtinanın nəticəsi
Məhkum olunmuş şəxs əfv edilmədikdə, təkrar müraciətə bir qayda olaraq, bir il keçdikdən
sonra baxıla bilər. Göstərilən müddət qurtaranadək Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə
ünvanlanmış əfvetmə barədə təkrar müraciətlər baxılmış əvvəlki müraciətin sənədlərinə əlavə
olunur.
Əfv olunmuş şəxs bilməlidir ki,
Əfvetmə şəxsə bəraət qazandıran və cinayətin törədilməsi faktını aradan götürən hal deyil.
Əfvetmə məhkum olunmuş şəxsə göstərilən humanizmin təzahürüdür.
Hər birinizə azad həyat arzu edirik.
Yaddaş “Əfvetmə haqqında Əsasnamə”nin mətni əsasında hazırlanmışdır.