EğİTİMİn felsefi temelleri

EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ

• EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ

Felsefe, kavramlar yaratmayı içeren bir disiplindir.Deleuze ve Guattari bu noktada şunları ifade etmektedir;”…Filozof kavram dostudur, kavram üretme gücünü içinde taşır.Bu felsefenin basit bir kavram oluşturma, keşfetme, üretme sanatı olmadığını söylemek demektir; çünkü kavramlar ille de birtakım formlar, ürünler ya da keşifler değillerdir. Felsefenin amacı her zaman yeni kavramlar yaratmaktır”.Bu noktadan hareketle felsefenin salt kavramlar aracılığıyla elde edilen bilgi olduğu söylenebilir.

• Felsefe, kavramlar yaratmayı içeren bir disiplindir.Deleuze ve Guattari bu noktada şunları ifade etmektedir;”…Filozof kavram dostudur, kavram üretme gücünü içinde taşır.Bu felsefenin basit bir kavram oluşturma, keşfetme, üretme sanatı olmadığını söylemek demektir; çünkü kavramlar ille de birtakım formlar, ürünler ya da keşifler değillerdir. Felsefenin amacı her zaman yeni kavramlar yaratmaktır”.Bu noktadan hareketle felsefenin salt kavramlar aracılığıyla elde edilen bilgi olduğu söylenebilir.

ONTOLOJİ

• ONTOLOJİ

• EPİSTEMOLOJİ

• AKSİYOLOJİ (DEĞERLER SORUNU)

Felsefenin, var olanla var olabilecekleri irdeleyen bir disiplin alanı olarak tanımlanmaktadır. Ontoloji, yaşamın değişen yanları bir kenara bırakıldığında, değişmeden kalan öz\gerçeklik nedir sorunuyla ilgilidir. Ontoloji, var olanı bütünsel bir anlayışla inceleyen, ne’liğini,yasal düzenliliklerini konu alan ve çözümlemeye çalışan bir felsefi disiplindir. Bu disiplin alanında gerçek, insan, ruh, varlık, yokluk,Tanrı nedir?İnsanın evrendeki yeri nedir? vb. sorulara yanıt verilmeye çalışılmaktadır.

• Felsefenin, var olanla var olabilecekleri irdeleyen bir disiplin alanı olarak tanımlanmaktadır. Ontoloji, yaşamın değişen yanları bir kenara bırakıldığında, değişmeden kalan öz\gerçeklik nedir sorunuyla ilgilidir. Ontoloji, var olanı bütünsel bir anlayışla inceleyen, ne’liğini,yasal düzenliliklerini konu alan ve çözümlemeye çalışan bir felsefi disiplindir. Bu disiplin alanında gerçek, insan, ruh, varlık, yokluk,Tanrı nedir?İnsanın evrendeki yeri nedir? vb. sorulara yanıt verilmeye çalışılmaktadır.

Felsefenin, bilgi sorunuyla ilgilenen alanıdır. Bu alanda bilginin ne olduğu, bilginin kaynağı, doğru, yanlış, bilinemez,mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara yanıt aranmaktadır. Bilme, özne ile nesnesi arasında bir bağ kurmadır ve bu etkinlik sonucu da ortaya bilgi konur. Burada özne, insanı; nesne ise evrendeki her şeyi karşılamaktadır. Üzerinde durulan önemli bir nokta, bilginin belirleyicisinin özne mi, nesne mi, yoksa her ikisinin mi olduğu veya bunların dışında bilginin bir başka kaynaktan mı geldiğidir.

• Felsefenin, bilgi sorunuyla ilgilenen alanıdır. Bu alanda bilginin ne olduğu, bilginin kaynağı, doğru, yanlış, bilinemez,mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara yanıt aranmaktadır. Bilme, özne ile nesnesi arasında bir bağ kurmadır ve bu etkinlik sonucu da ortaya bilgi konur. Burada özne, insanı; nesne ise evrendeki her şeyi karşılamaktadır. Üzerinde durulan önemli bir nokta, bilginin belirleyicisinin özne mi, nesne mi, yoksa her ikisinin mi olduğu veya bunların dışında bilginin bir başka kaynaktan mı geldiğidir.

Aksiyoloji, insanlar tarafından oluşturulan tüm değerleri kapsamaktadır. Değerler, insanlığın evrensel sorunlarından biri olup insanların iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin vb. gibi tercihler yapmakta kullandıkları ölçütler olmakta, önem verileni ve tercih edileni ifade etmektedirler. Değerler, insanların eylemlerine yön veren düşünce sistemleridir. Aksiyoloji, değerlerin kaynağını, oluşumunu, değişip değişmeyeceğini, evrensel ya da göreceli,öznel ya da nesnel, bireysel ya da toplumsal oluşunu açıklamaya çalışırken değerlerde bir öncelik sıralaması olup olmadığını incelemektedir.

• Aksiyoloji, insanlar tarafından oluşturulan tüm değerleri kapsamaktadır. Değerler, insanlığın evrensel sorunlarından biri olup insanların iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin vb. gibi tercihler yapmakta kullandıkları ölçütler olmakta, önem verileni ve tercih edileni ifade etmektedirler. Değerler, insanların eylemlerine yön veren düşünce sistemleridir. Aksiyoloji, değerlerin kaynağını, oluşumunu, değişip değişmeyeceğini, evrensel ya da göreceli,öznel ya da nesnel, bireysel ya da toplumsal oluşunu açıklamaya çalışırken değerlerde bir öncelik sıralaması olup olmadığını incelemektedir.

Eğitim genel anlamda bireyin davranışlarına ve davranışlarını belirleyen süreçlere yönelen etkinliklerin tümünü kapsayan bir olgudur. Felsefe is kavramlar üretmedir. Eğitimin her alanında bizler (amaçlarda,içerikte,öğrenme-öğretme sürecinde, değerlendirmede) belirli kavramlarla düşünür ve kararlar veririz. Düşünce sürecimizde yer alan kavramların türü ve niteliği bizim bu alanlara ilişkin karar ve eylemlerimizi belirlemektedir. Örneğin, teori ve pratiğin bir arada olduğu öğretimin, sınıf içi eğitimin ötesine giden boyutlarıyla sınıf içi davranışlar ve olaylar üzerinde de etkisi vardır. Öğretmenlerin öğrencileriyle kuracakları ilişki, onların insan doğasına ilişkin kavramlarına dayanmaktadır. Dolayısıyla eğitimle ilgili insanların da eğitime ilişkin karar ve eylemlerini onların sahip oldukları kavramlar belirlemektedir. Felsefe ise bu kavramların üretim alanıdır.

• Eğitim genel anlamda bireyin davranışlarına ve davranışlarını belirleyen süreçlere yönelen etkinliklerin tümünü kapsayan bir olgudur. Felsefe is kavramlar üretmedir. Eğitimin her alanında bizler (amaçlarda,içerikte,öğrenme-öğretme sürecinde, değerlendirmede) belirli kavramlarla düşünür ve kararlar veririz. Düşünce sürecimizde yer alan kavramların türü ve niteliği bizim bu alanlara ilişkin karar ve eylemlerimizi belirlemektedir. Örneğin, teori ve pratiğin bir arada olduğu öğretimin, sınıf içi eğitimin ötesine giden boyutlarıyla sınıf içi davranışlar ve olaylar üzerinde de etkisi vardır. Öğretmenlerin öğrencileriyle kuracakları ilişki, onların insan doğasına ilişkin kavramlarına dayanmaktadır. Dolayısıyla eğitimle ilgili insanların da eğitime ilişkin karar ve eylemlerini onların sahip oldukları kavramlar belirlemektedir. Felsefe ise bu kavramların üretim alanıdır.

İdealizm ve Eğitim

• İdealizm ve Eğitim

• Realizm ve Eğitim

• Natüralizm ve Eğitim

• Pragmatizm ve Eğitim

• Varoluşçuluk ve Eğitim

İdealizm, evreni açıklamada ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları temel alan bir düşüncedir. İdealizmin eğitime ilişkin kendine özgü görüş ve yaklaşımları vardır.

• İdealizm, evreni açıklamada ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları temel alan bir düşüncedir. İdealizmin eğitime ilişkin kendine özgü görüş ve yaklaşımları vardır.

• İdealist bir eğitimin amacı, öğrencileri doğruyu aramaya teşvik etmektir.

• İdealist eğitim kişiyi iyi, doğru ve güzele yöneltmeyi amaçlar. İdealist eğiticiler insanın değerini çok yüksek görürler ve eğitimle bunun daha da yükseleceğine inanırlar. Onlara göre eğitimle uzun vadede insanda yüksek değerler oluşturulmalıdır. Eğitimde sağlam ve kültürlü bir kişilik geliştirmek çok önemlidir.

İdealist eğitimde öğretmen-öğrenci ilişkisinde en önemli merkezi rol öğretmenindir. J.Donald Buther,”Eğitimde İdealizm” adlı eserinde iyi bir öğretmende bulunması gereken özellikler olarak şunları belirtmektedir:

• İdealist eğitimde öğretmen-öğrenci ilişkisinde en önemli merkezi rol öğretmenindir. J.Donald Buther,”Eğitimde İdealizm” adlı eserinde iyi bir öğretmende bulunması gereken özellikler olarak şunları belirtmektedir:

• Öğrenciler için kültürün ve gerçekliğin taşıyıcısı ve yansıtıcısı olmalıdır.

• İnsan kişiliği konusunda uzman olmalıdır.

• Öğrenme sürecini çok iyi bilmeli, bu yetisini coşkuyla ortaya koymalıdır.

• Öğrencilerle arkadaş olmayı becerebilmelidir.

• Öğrencilerde öğrenme isteği uyandırmalıdır.Öğretimin moral öneminin mükemmel insanlar yetiştirme hedefinde yoğunlaştığının bilincinde olmalıdır.

• Her yeni nesildeki kültürel yeniden doğuşun öncüsü olmalıdır.

Realist felsefenin kurucusu, Platon’un öğrencisi olan Aristoteles’tir.

• Realist felsefenin kurucusu, Platon’un öğrencisi olan Aristoteles’tir.

• Realizm,gerçekliğin nesnel bir düzeni olduğunu ve insanların bu gerçekliğin bilgisine ulaşma yetilerinin bulunduğunu ileri süren bir felsefe olarak tanımlanabilir.

• Çağdaş eğitim uygulamalarında realist felsefenin pek çok unsurunu bulmak mümkündür.Örneğin, birçok ders kitabında yer alan konular (fen, matematik, tarih, dil bilgisi) insanın gerçekliği nasıl dikkatlice organize ettiğini sistematik olarak açıkladığını göstermektedir.

Realizme göre, eğitimin amacı, en iyi, en mükemmel yetilerle donatarak insanı mutlu etmektir. Eğitim insanları bilgi alanları konusunda aydınlatırken, insanın en önemli yetisi ve gücü olan aklını da geliştirmelidir.

• Realizme göre, eğitimin amacı, en iyi, en mükemmel yetilerle donatarak insanı mutlu etmektir. Eğitim insanları bilgi alanları konusunda aydınlatırken, insanın en önemli yetisi ve gücü olan aklını da geliştirmelidir.

Natüralizm eğitimde özellikle şu düşünceleri temel almaktadır:

• Natüralizm eğitimde özellikle şu düşünceleri temel almaktadır:

• Eğitim hedefleri belirlenirken, evrensel düzenin bir parçası olan doğaya ve insan doğasına bakılmalıdır.

• Doğayı anlamanın yolu duyumlardan geçer,duyum gerçekliğe ilişkin bilgimizin temelidir.

• Doğadaki süreçler yavaş, derece-derece evrimsel olduğundan eğitimimizin de seyri yavaş olmalıdır.

Natüralist eğitimciler, bilginin bir otorite haline getirildiği eğitim anlayışına karşı çıkmışlardır.

• Natüralist eğitimciler, bilginin bir otorite haline getirildiği eğitim anlayışına karşı çıkmışlardır.

• Natüralist eğitim anlayışında; öğretimde, doğal davranışlar sergileyen çocuk bilgiyi pasif bir şekilde alıp ezberlememeli,öğretimde çocuğun duygularını kullanarak çevreyle ilişkiye girmesi ve problem çözmesi sağlanmalıdır.

• Sonuç olarak:Çocukların öğretimi, kitaplar ve derslerde yer alan bilgileri kelimesi kelimesine öğretmek, telkin etmek yerine, direk çevreyle kuracakları duyusal etkileşime dayandırılmalıdır.

Pragmatizme göre gerçeğin esası değişikliktir.

• Pragmatizme göre gerçeğin esası değişikliktir.

• Pragmatizm doğası gereği insancıldır. Her şeyin ölçüsü insandır. İnsanın ruhsal bir varlık olduğunu birçok pragmatist kabul etmez. İnsan için önemli olan onun kendi işine yarayandır.

Pragmatizmin önde gelen düşünürlerinden Dewey’in eğitim felsefesini oluşturan temel unsurları şöyle sıralayabiliriz:

• Pragmatizmin önde gelen düşünürlerinden Dewey’in eğitim felsefesini oluşturan temel unsurları şöyle sıralayabiliriz:

• Öğrenen, yaşayan bir organizma, yaşamını sürdürmek için etki ve enerjiye sahip biyolojik ve sosyolojik bir fenomendir.

• Öğrenen hem doğal hem de sosyal bir çevrede yaşar.

• Kendine özgü davranışlarla hareket eden öğrenen birey çevreyle sürekli bir ilişki halindedir.

• Çevreyle ilişkisinde birey ihtiyaçlarını karşılamak için uğraşırken problemlerle karşılaşır.

• Bireyin problemlerini çözme sürecini öğrenmesi çevre içinde gerçekleşmektedir.

Varoluşçuluk felsefesinde toplumun ya da insan toplulukları karşısında bireyin biricikliği ve özgürlüğü ön plana gelir, tüm insanlar var olma ve kendilerini tanımlama sorumluluğunu taşırlar.

• Varoluşçuluk felsefesinde toplumun ya da insan toplulukları karşısında bireyin biricikliği ve özgürlüğü ön plana gelir, tüm insanlar var olma ve kendilerini tanımlama sorumluluğunu taşırlar.

• Varoluşçu felsefe, geleneksel felsefenin bilimsel problemleriyle uğraşma yerine, yaşamın sürekli problemleriyle, özellikle de ölümün kaçınılmazlığı, aşk sevinci, acı çekme, seçme gerçeği, özgürlük deneyimi, bireysel ilişkilerin verimi ya da verimsizliği konuları üzerinde durmaktadırlar.

Varoluşçuluğun önde gelen düşünürlerinden Van Cleve Morris’e göre insan için en uygun eğitim, kadın ve erkek kişilerde yaşadıkları dünyada biricik özne olduklarına ilişkin “Varoluşsal bir bilinç” oluşturan eğitimdir. Varoluşçu eğitim yüksek öğretimin ilk yıllarında başlamalı ve sonuna kadar sürmelidir.

• Varoluşçuluğun önde gelen düşünürlerinden Van Cleve Morris’e göre insan için en uygun eğitim, kadın ve erkek kişilerde yaşadıkları dünyada biricik özne olduklarına ilişkin “Varoluşsal bir bilinç” oluşturan eğitimdir. Varoluşçu eğitim yüksek öğretimin ilk yıllarında başlamalı ve sonuna kadar sürmelidir.

• İLERLEMECİLİK

• DAİMİCİLİK

• ESASİCİLİK

• YENİDEN İNŞACILIK

• POLİTEKNİK EĞİTİM

• VAROLUŞÇU EĞİTİM

Temeli bireydir. İnsan aktif olarak yaptığını öğrenir. Öğrenciye problem çözme öğretilmelidir.

• Temeli bireydir. İnsan aktif olarak yaptığını öğrenir. Öğrenciye problem çözme öğretilmelidir.

• Okul yaşama hazırlık değil, yaşamın kendisi olmalıdır. Öğretmen rehberdir. Öğrenciye rekabete değil işbirliğine teşvik vardır.

Eğitim hayatın bir kopyası değil ona hazırlıktır. Klasik eserlere dayalı eğitim vardır. Hem maddi hem manevi değerler kazandırılmalıdır.

• Eğitim hayatın bir kopyası değil ona hazırlıktır. Klasik eserlere dayalı eğitim vardır. Hem maddi hem manevi değerler kazandırılmalıdır.

• Entellektüel eğitim ve üstün zekalı birey yetiştirmek önemlidir. Bireyi evrensel sorunları düşünmeye sevk eder.

Öğrenmenin doğasında sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlama vardır.

• Öğrenmenin doğasında sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlama vardır.

• Eğitimin ve öğretimin merkezinde öğrenciden çok öğretmen vardır.

• Eğitim sürecinin özünde konunun iyi öğrenilmesi vardır. Ezbere dayalı sistem kabul edilmiştir. Öğretmenin dediği kesin doğru bilgidir , tartışılamaz. Okuma , yazma, tarih ve fen derslerini önemser.

Eğitim sosyal reform hareketlerinin gerçekleştirilmesi için bir araç olarak kullanılır. Öğretmen ve öğrenci topluma yol göstermelidir.

• Eğitim sosyal reform hareketlerinin gerçekleştirilmesi için bir araç olarak kullanılır. Öğretmen ve öğrenci topluma yol göstermelidir.

İnsan çok yönlü yetiştirilmelidir. Eğitim üretime yönelik yürütülmelidir ve uygulamaya dayalı bir eğitim sistemi oluşturulmalıdır. Toplumsal değerler bireyden önce gelir.

• İnsan çok yönlü yetiştirilmelidir. Eğitim üretime yönelik yürütülmelidir ve uygulamaya dayalı bir eğitim sistemi oluşturulmalıdır. Toplumsal değerler bireyden önce gelir.

Varoluşçu felsefenin eğitime yansımasıdır.

• Varoluşçu felsefenin eğitime yansımasıdır.

• Varoluşçu eğitim , insanın başarı-başarısızlık, çirkin-güzel gibi birbirine zıt kabul edilecek duygu ve düşünceye ait her şeyi abartmadan; fakat dürüstçe karşılayan yaşantılar geçirilmesinin taraftarıdır.

Eğitim sistemi kurulurken öncelik hedeflere verilmelidir,hedeflerin ne’liği konusunda bir karara varabilmek için felsefeye başvurmak zorunludur.

• Eğitim sistemi kurulurken öncelik hedeflere verilmelidir,hedeflerin ne’liği konusunda bir karara varabilmek için felsefeye başvurmak zorunludur.

• Felsefeden elde edilen ölçütler takımı, eğitim sisteminin iç tatarlılık açısından değerlendirilmesinde kullanılabilir.

• Hedeflere, yeni hedefler katmada felsefe, etkili ve verimli bir şekilde işe koşulabilir.

Eğitim durumlarının düzenlenmesi ve işe koşulmasında da felsefeden yararlanılmalıdır.

• Eğitim durumlarının düzenlenmesi ve işe koşulmasında da felsefeden yararlanılmalıdır.

• Sınama durumlarının düzenlenmesi ve denetlenmesinde de felsefe, ölçütler takımı olarak kullanılabilir.

• Temele alınan felsefeye göre, eğitim sisteminin işleyip işlemediğini, sınama durumlarının düzenlenip düzenlenmediğini denetlemede felsefeye başvurulmalıdır.

EĞİTİM FELSEFESİ

• EĞİTİM FELSEFESİ

• (Prof.Dr.Veysel Sönmez)

• EĞİTİM BİLİMİNE ĞİRİŞ

• (Prof.Dr.Mehmet Şişman)

• EĞİTBİLİMİNE GİRİŞ

• Editör Erdal Toprakçı