Əhli Beytin fəzilət
Yüklə 274,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "…Ey əhli-beyt! Allah sizd ən çirkinliyi yox etm ək v ə sizi t ərt əmiz (pak) etm ək ist ər"
- "Musa
- «… Ey ev əhli! Allahın m ərh əm əti v ə b ər ək əti sizin üstünüzd ə olsun…»
- «O öz ümm ətin ə namaz qılma ğı, z əkat verm əyi əmr edirdi…»
- güldü. Bundan sonra Biz onu shaqla, shaqın ardınca Y əqubla
- «Musa
- “Ya Pey ğəmb ər! Arvadlarına bel ə de: “ Əg ər siz dünya h əyatını v ə onun d əbd əb əsini
| Ə HL -BEYT K MLƏRD R?
Ə rəb dili mütəxəssisləri və islam alimləri Əhli-beyt məfhumunun mənasını geniş şəkildə şə rh ediblər. Onlar yalnız dörd nəfərin – Əli, Fatimə, Həsən və Hüseynin (Allah onlardan razı olsun!) Əhli-beytdən olduğunu iddia edənlərin əksinə olaraq, bu məfhumun ən əvvəl peyğəmbərin (s.a.v.) həyat yoldaşlarını əhatə etdiyini bildiriblər. Əhli-beytin yalnız dörd nəfərdən ibarət olduğunu söyləmək dilçi alimlərin və din alimlərinin bu məsələ ilə bağlı söylədikləri fikirlərə, eləcə də Quran və Sünnəyə ziddir. bn Faris «Məqayis əl-luğa» kitabında: «Ərəbcə ət-təəhhul sözünün evlənmək mənasında işləndiyini, kişinin əhli onun arvadına və ona ən yaxın insanlara, evin əhli onun sakinlərinə, islam əhli onu qəbul edib Allah-təalanın qoyduğu qayda-qanunlara əməl edən insanlara» – deyildiyini bildirir. 1
qohumlarına və onunla eyni dində olan insanlara deyilir. Həmçinin bu, sənətləri eyni olan, bir evdə və ya ölkədə yaşayan insanlara da aiddir. Əslində isə kişinin əhli onunla bir yerdə yaşayan şə xslərdir. Sonralar bu məna daha da genişlənərək aralarında qohumluq əlaqəsi olan insanlara da ş amil edilmişdir. Qeyd edək ki, Quranın «əl-Əhzab» surəsinin 33-cu ayəsinə görə Əhli-beyt deyildikdə peyğəmbərin ailəsi nəzərdə tutulur. Həmin ayədə deyilir:
(«əl-Əhzab», 33). Beləliklə, kişinin əhli dedikdə zövcəsi, islam əhli dedikdə isə onun qayda-qanunlarına ə məl edən insanlar nəzərdə tutulur. Sonra o bildirir ki, ərəbcə, kişi evlənərsə ona ailə sahibi oldu deyilir və birinə Allah-təala səni Cənnətdə evləndirsin dedikdə həmin məna nəzərdə tutulur». 2
bn Manzurun «Lisən əl-arab» kitabında qeyd edilir ki, «Məzhəb əhli onun ardıcıllarına, islam əhli onun qayda-qanunlarına əməl edənlərə, əmr əhli hakimlərə, ev əhli onun sakinlərinə, kişinin əhli ona ən yaxın insanlara deyilir və Peyğəmbərin (s.a.v.) Əhli- beyti onun zövcələri, qızları və kürəkəni Əlidir. Peyğəmbərin Əhli-beytinin yalnız onun zövcələrindən ibarət olduğu da nəql edilmişdir. Sonra o bildirir ki, ərəb dilində «ət-təəhhul» sözü evlənmək mənasında işlədilir və arvadı, uşaqları olan kişiyə «əhil», evlənməyən şəxsə «azəb», kişiyə ən yaxın insanlara onun əhli, Allah-təalaya və peyğəmbərinə yaxın olan insanlara isə övliyalar deyilir». 3
inanan insanlar, kişinin əhli zövcəsi və övladlarıdır. Quranın «əl-Qəsəs» surəsinin 29-cu ayəsində də həmin bu məna nəzərdə tutulur. Bu ayədə belə qeyd olunur: "Musa (onillik xidmət) müddətini başa vurub ailəsi ilə birlikdə (Misirə tərəf) yola çıxdığı zaman Tur dağı tərəfdə bir od gördü…" («Əl-Qəsəs», 29). Ayədəki ailə sözü ilə Musa peyğəmbərin zövcəsinə işarə olunur. Məhəmməd peyğəmbərin əhli dedikdə də onun zövcələri, qızları və kürəkəni Əli (Allah ondan razı olsun!) qəsd olunur. Həmçinin onun əhlinin ona yaxın kişi qohumlarını, nəvələrini əhatə etdiyi də qeyd olunmuşdur. Aşağıdakı ayələrdə də yuxarıda qeyd etdiyimiz məna nəzərdə tutulur. Allah-təala Quranda buyurur: «Əhlinə namaz qılmağı əmr et, özün də ona (namaza) səbrlə davam et» («Taha», 132).
Digər Quran ayəsində isə belə deyilir: «…Ey Əhli-beyt! Allah sizdən çirkinliyi yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər»(«əl-Əhzab», 33). Başqa bir ayədə Allah-təala buyurur:
1 Ибн Фарис. «Мягайис ял-луьа», ъ.1, сящ.150. 2 Яр-Раьиб ял-Исфащани. «ял-Муфрадат фи ьариб ял-Гуран», сящ.29. 3 Ибн Манзур. «Лисян ял-араб», ъ.11, с.29-30. «… Ey ev əhli! Allahın mərhəməti və bərəkəti sizin üstünüzdə olsun…»(«Hud», 73). Beləliklə hər peyğəmbərin əhli onun ümməti və millətidir. Allah-təala Quranda buyurur: «O öz ümmətinə namaz qılmağı, zəkat verməyi əmr edirdi…» («Məryəm», 55). Ayədə smayıl peyğəmbərdən bəhs edilir və oradakı «əhl» sözü yuxarıda qeyd etdiyimiz mənanı ifadə edir. Həmçinin «əl-Misbah əl-munir» kitabında bu məsələ ilə bağlı deyilir: «Kişinin əhli onun qadınlarına, ev əhlinə və tərəfdarlarına deyilir». 4
Bununla da dilçi alimlərin qeyd etdiyi dəlillərdən peyğəmbərin (s.a.v.) Əhli-beyti dedikdə kimlərin nəzərdə tutulduğu bizə aydın oldu. Beləliklə, peyğəmbərin (s.a.v.) Əhli-beytinə onun zövcələri, sonra uşaqları və qohumlar daxildir. Quranda bir neçə yerdə bu mənaya işarə olunmuşdur. Allah-təala Quranda Xəlilullah brahim peyğəmbərin hekayətində mələklərin onun yanına mücdə ilə gəlməsindən bəhs edərkən buyurur:
brahimin) arvadı (Sara pərdə arxasında) durmuşdu (və ya qonaqlara qulluq edirdi). O (bu sözləri eşidib Lut tayfasının başına gələcək müsibətdən qafil olduğuna sevinərək və ya qoca yaşında oğlu olacağına təəccüblənərək) güldü. Bundan sonra Biz onu shaqla, shaqın ardınca Yəqubla ( shaqın, ondan sonra Yəqubun dünyaya gələcəyi ilə) mücdələdik. ( brahimin arvadı) dedi: "Vay
Bu ayələrin davamı olan, yuxarıda göstərdiyimiz «Hud» surəsinin 73-cü ayəsində qeyd olunan Əhli-beyt ifadəsində də brahim peyğəmbərin (ə) zövcəsi nəzərdə tutulur. Həmçinin Allah-təala Quranda Musa peyğəmbər (ə) haqqında danışarkən buyurur: «Musa (onillik xidmət) müddətini başa vurub ailəsi ilə birlikdə (Misirə tərəf) yola çıxdığı zaman Tur dağı tərəfdə bir od gördü. O, ailəsinə dedi: "Siz (mən qayıdanadək burada) durun. Mən bir od gördüm…"» («əl-Qəsəs», 29). Bu ayədə də Əhli-beyt dedikdə Musa peyğəmbərin (ə) həyat yoldaşı nəzərdə tutulur. Çünki, həmin vaxt Musa peyğəmbərin (ə) yanında həyat yoldaşından başqa heç kim yox idi. Bundan əlavə Quranda peyğəmbərin (s.a.v.) zövcələrinə xitabən Əhli-beyt ifadəsi işlədilir. Allah-təala Quranda buyurur: «Evlərinizdə qərar tutun. lkin Cahiliyyət dövründəki kimi açıq-saçıq olmayın. (Bər- bəzəyinizi taxaraq evdən çıxıb özünüzü, gözəlliyinizi yad kişilərə göstərməyin!) Namaz qılın, zəkat verin, Allaha və Rəsuluna itaət edin. Siz ey (Peyğəmbərin) ev əhli! Allah sizdən çirkinliyi yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər! Allahın evlərinizdə oxunan ayələrini (Quranı) və Hikməti (Peyğəmbərin qoyduğu qayda-qanunu) xatırlayın. Allah (möminlərə) lütfkardır, (bəndələrinin bütün əməllərindən) xəbərdardır!» («əl-Əhzab», 33-34). Quran elmləri haqqında azacıq məlumata malik olan insan ayədə qeyd olunan Əhli-beyt ifadəsinin peyğəmbərin (s.a.v.) zövcələrinə aid olduğunu başa düşər. Çünki ayənin əvvəlindəki "vaqarnə" (evlərinizdə qərar tutun) sözü, ondan əvvəl və sonra gələn ayələrin möminlərin analarına (Allah onlardan razı olsun!) xitabən deyildiyinə dəlalət edir. Təfsir alimi əl-Qurtubi öz kitabında bu ayənin mənasını belə şərh edir: «Ayədən aydın olur ki, Əhli-beyt anlamı peyğəmbərin (s.a.v.) zövcələrini və ona yaxın digər insanları əhatə edir.
felinin kişi cinsində işlədilməsi peyğəmbərin (s.a.v.), Əli, Həsən və Hüseynin Ə hli-beytdən olmasından irəli gəlir. Çünki, ərəb dilində kişi və qadına birlikdə müraciət edildiyi zaman fel kişi cinsində işlədilir. Ayənin mənasından aydın olur ki, peyğəmbərin (s.a.v.) zövcələri onun Əhli-beytindən sayılırlar. Ona görə ki, bu ayə onlar haqqında nazil olub və onlardan bəhs edir. Dediklərimizi ayənin mənası da təsdiqləyir!» 5
Quranda buyrulan “əhli-beyt” kimdir məsələsində alimlər ixtilaf etmişlər: 1) bn Abbas, krimə, Miqatil, Səid bin Cübeyr (Allah onlardan razı olsun!) kimi böyük səhabələrə görə əHli-beytə Peyğəmbərin (s.a.v.) arvadları daxildir. Çünki «əl-Əhzab» surəsinin 28-34- cü ayələrində müraciət peyğəmbərin (s.a.v.) arvadlarına edilir: “Ya Peyğəmbər! Arvadlarına belə de: “Əgər siz dünya həyatını və onun dəbdəbəsini
4 «Тяъ ял-арус», ъ.7, сящ. 217. 5 Ял-Гуртуби. «Ял-Ъями ли-ящкям ял-Гуран», ъ.14, сящ. 183. Yüklə 274,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|