AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI
A.A.BAKIXANOV adına TARİX İNSTİTUTU
XEYİRBƏY QASIMOV
ORTA ƏSRLƏRDƏ
AZƏRBAYCAN MƏDƏNİYYƏTİ
Bakı – 2008
Azərbaycan MEA A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu
Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunur
Elmi redaktoru:
AMEA-nın müxbir üzvü,
tarix elmləri doktoru, professor
O.Ə.Əfəndiyev
Rəyçilər:
AMEA-nın müxbir üzvü, t.e.d., professor
Y.M.Mahmudov
tarix elmləri doktoru, professor
ġ.F.Fərzəliyev
tarix elmləri namizədi
T.H.Nəcəfli
Qasımov Xeyirbəy Sabir oğlu. Orta əsrlərdə Azərbaycan mədəniyyəti. Bakı,
2008, 448 s.
Əsərdə orta əsrlərdə Azərbayjan mədəniyyətinin təkamülünün başlıja
mərhələləri və əsas jəhətləri müəyyənləşdirilir, milli mədəniyyət tarixinin
mühüm və aktual problemləri araşdırılır. Orta əsrlərin Azərbaycan
mədəniyyət faktları dövrün ijtimai-iqtisadi, siyasi, dini-ideoloci prosesləri
kontekstində tədqiq olunur.
Q
0000000
Qrifli nəşr
00000000000
© Qasımov X.S., 2008
3
MÜNDƏRICAT
GĠRĠġ………………………………………………….……………..
5
I FƏSĠL.
BaĢlıca mənbələrin və elmi ədəbiyyatın icmalı,
Azərbaycanın islamaqədərki mədəni təkamül
prosesinə ümumi bir
baxıĢ………………………..…....
13
§1. Başlıca mənbələr…….……………………………
13
§2. Problemin tarixşünaslıqda, elmi ədəbiyyatda tədqiqi
səviyyəsi….……………….…………..……….
43
§3. Azərbaycan mədəniyyətinin islamaqədərki təkamül
prosesinə ümumi bir baxış.…………………
73
II FƏSĠL.
Azərbaycan mədəniyyəti VII-XII
əsrlərdə………...
90
§1. Azərbaycan dövrün ictimai-siyasi münasibətlər
sistemində…………………………………...………
90
§2. Azərbaycan mədəniyyətinin başlıca inkişaf
istiqamətləri…………………………………...……
…
102
III FƏSĠL.
XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycanın mədəni
həyatı…..
147
§1. Dövrün ictimai-iqtisadi və siyasi mühitinə dair…..
147
§2. XIII–XIV əsrlərdə Azərbaycanın mədəni həyatı…
156
IV FƏSĠL.
Azərbaycan mədəniyyəti XV
əsrdə……………..….
198
§1. Dövrün ictimai-siyasi, iqtisadi mühitinə ümumi
baxış………………….……………………..……… 198
§2. Azərbaycan mədəniyyəti XV əsrdə…………..……
207
V FƏSĠL.
Azərbaycan mədəniyyətinin təkamülündə
yüksəliĢ və kamillik mərhələsi (XVI
əsr)……………………
236
§1. Dövrün ictimai-iqtisadi, siyasi, dini-ideoloji
mühitinə ümumi
nəzər…………………………………...
236
§2. Azərbaycan ədəbiyyatı………………..……..…….
247
§3. Azərbaycan ədəbi dili………………….….……….
262
§4. Dinin rolu, mövqeyi və maarif……………..…..….
26
6
§5. Memarlıq………………….……………..…………
274
§6. Təsviri incəsənət və xəttatlıq…………..…………..
283
§7. Dekorativ və tətbiqi incəsənət növləri………….....
290
§8. Folklor və musiqi……………………..……………
293
§9. Fəlsəfə və elm…………………………….…………
296
VI FƏSĠL.
XVII-XVIII əsrlərdə Azərbaycan
mədəniyyəti……
309
4
§1. Azərbaycan mədəniyyəti XVII əsrdə……………..
309
Dövrün ictimai-iqtisadi, siyasi mühitinə ümumi
baxış……………………………..……….…………
309
Azərbaycan ədəbiyyatı…………….………………
314
Azərbaycan ədəbi dili……………..………...……..
318
Maarif……………..……………..…………………
321
Memarlıq………….……………..…………………
324
Təsviri incəsənət və xəttatlıq……………..………..
327
Dekorativ və tətbiqi sənət sahələri…………..…….
329
Folklor və musiqi…………………..………………
332
Elm…………………………..………...……………
334
§ 2. Azərbaycanın mədəni həyatı XVIII yüzillikdə…...
337
Nəticə……………………………………………..……..……………
383
Ġstifadə olunmuĢ mənbələr və
ədəbiyyat………………………...……
392
Rezüme…………………………….....………………………………
Summary…………………..………....………………………………