Elektron məlumat bazalarinin yaradilmasi və Vİrtual xiDMƏt baki 2012

---

0

ELEKTRON MƏLUMAT BAZALARININ

YARADILMASI VƏ VİRTUAL XİDMƏT

BAKI - 2012

---

1

ELEKTRON MƏLUMAT BAZALARININ

YARADILMASI VƏ VİRTUAL XİDMƏT

Respublikanın  kütləvi  və ixtisas-

laşdırılmış  kitabxanaları, Mər-

kəzləşdirilmiş  Kitabxana  Sistem-

ləri üçün metodik tövsiyələr

BAKI - 2012

---

2

Tərtibçi:

S.Salamlı

İxtisas redaktoru və

buraxılışa məsul:

K.M.Tahirov

Redaktor:

A.Abdullayeva

Elektron  məlumat  bazalarının  yaradılması  və

virtual  xidmət: metodik tövsiyə /tərt.  ed.  S.Salamlı;  ixt. red.

və bur. məs. K.Tahirov;  red. A.Abdullayeva; M.F.Axundzadə

adına Azərbaycan Milli Kitabxanası.- Bakı, 2012.- 46 s.

© M.F.Axundzadə adına Milli Kitabxana, 2012

---

3

GİRİŞ

Müasir  şəraitdə kitabxanalar  informasiyalaşdırılmış  və-

təndaş cəmiyyəti quruculuğunun sosial sifarişi əsasında forma-

laşmaqdadır. Bu  sosial  sifariş  dövlətin  və cəmiyyətin  qayğısı

ilə,  yeni  kitabxana-informasiya  texnologiyalarına  yiyələnmiş,

azad  dünyagörüşlü,  təşəbbüskar  kitabxanaçıların  gərgin əməyi

nəticəsində yerinə yetirilir.

İnsan  fəaliyyətinin əsas  məhsullarından  sayılan  infor-

masiya  qloballaşaraq  təlabatçıların  başlıca  axtarış  və mənbə

mərkəzinə çevrilmişdir. XXI əsrin əvvəllərindən başlayaraq cə-

miyyətin sürətlə inkişaf etməsi, kitabxanaları yeni informasiya

texnologiyalarından,  kompyuterləşmiş  iş  vasitələrindən,  dur-

madan  artan  informasiya  ötürücülərindən,  operativ kommuni-

kasiya  şəbəkələrindən  maksimal səviyyədə istifadəsini zəruri

edir.  Kitabxanalar  öz  oxucularını  bütün  məlumatları müasir

üsullarla qavramağa istiqamətləndirir.

Ənənəvi  kitabxanaların  inkişaf perspektivlərini  müasir

kitabxanaların  iş  prinsipləri  ilə müqayisə etdikdə məlum  olur

ki, əvvəllər kitabxanalar yalnız sənəd kütləsinin toplandığı  yer

kimi  xarakterizə olunurdu. İndi  isə kitabxanaların  funksiyaları

xeyli artmış, yeni istiqamət almışdır. Artıq müasir kitabxanala-

rın  iş  meyarlarını  səciyyələndirən  amillərə müasir avtomatlaş-

dırma vasitələrindən istifadə etmək kimi proseslər daxil olmuşdur.

Təqdim olunan vəsaitdə kitabxana proseslərinin kompyu-

terləşdirilməsinin əsas istiqamətlərindən: kitabxanaların ənənə-

vi proseslərinin  kompyuterləşdirilməsindən,  elektron  katalo-

qun, elektron kitabxanaların  yaradılmasından, kitabxanalarda

elektron  sənəd  mübadiləsi  xidmətinin  təşkilindən, korporativ

kitabxana-informasiya şəbəkələrinin  yaradılmasından, elektron

məlumat  bazalarının  hazırlanması  və oxucuların  informasiya

təminatının ödənilməsində bu məlumat bazalarından istifadə və

virtual  xidmətin  təşkilindən  bəhs  edilir. Vəsaitin  sonunda  bu

---

4

mövzu  üzrə tövsiyə olunan ədəbiyyat  siyahısı  da təqdim edil-

mişdir.

Vəsait  respublikanın  kütləvi  və ixtisaslaşdırılmış  kitab-

xanaları,  Mərkəzləşdirilmiş  Kitabxana  Sistemləri və mütəxəs-

sislər üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Nəşrlə bağlı arzu və rəylərini bildirəcək hər bir mütəxəs-

sisə və oxucuya əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildiririk.

Ünvan: AZ-1000 Bakı şəh., Хaqani küç. 29

Е-mail:

[e-mail]

---

5

Kitabxana proseslərinin kompyuterləşdirilməsinin

əsas istiqamətləri

Müasir  dövrdə

kitabxanaların  üzərinə

informasiya

sənayesinin inkişaf prosesinə birmənalı şəkildə təsir və inteqra-

siya  edərək ənənəvi  məlumat  məhsulları  ilə bərabər  avtomat-

laşdırılmış  kitabxana-informasiya  sistemlərinin  tətbiqindən

bəhrələnib müasir məzmunlu məlumatların əldə edilməsi, qoru-

nması və ötürülməsi kimi vəzifələr düşür.

Bu  gün  cəmiyyətdə baş  verən  demokratikləşmə,  sosial,

iqtisadi,  elmi-mədəni  inkişaf,  qloballaşma  meylləri  kitab-

xanaların  kompyuterləşməsini  tələb  edir Kitabxananın  öz  işin-

də qazanacağı uğurlar  kompyuterin  imkanlarından,  internet

texnologiyasından,  avtomatlaşdırmadan  nə səviyyədə istifadə

edilməsindən asılıdır. Kitabxana işinin keçmiş ənənələri müasir

üsullarla bu gün də davam etdirilməlidir. Lakin müasir dövrün

tələblərinə uyğun  olaraq kitabxanalarda  elektron  kataloqun,

elektron kitabxananın təşkili, məlumat bazalarının yaradılması,

oxuculara yeni virtual xidmətin təqdim edilməsi kitabxanaların

qarşısında duran prioritet məsələlərdəndir. Kitabxanaların kom-

pyuterləşdirilməsi, yeni kitabxana-informasiya texnologiyaları-

nın  yaranması  və onların  kitabxanalarda  tətbiqi  kitabxanaların

xidmət  sisteminin  (oxu  zallarının  və abonoment  şöbələrinin)

yüksək inkişaf səviyyəsini təmin edir.

Müasir  şəraitdə şəhər, rayon  kitabxanaları öz oxu zal-

larında  və abonement  şöbələrində kitab,  kartoçka  və kartote-

kalarla işləməklə yanaşı, həmçinin ən  müasir  informasiya-

kommunikasiya  texnologiyalarından  istifadə edərək ənənəvi iş

üsullarının keyfiyyətini  yüksəldəcək, internet  informasiya

resursları,  elektron  kataloq  və elektron  kitabxana,  elektron

məlumat  bazaları  yaradacaq,  elmi  kommunikasiyaların  inkişa-

fına təkan verəcəkdir.

Bu  sahədə ilkin görüləcək  iş kitabxanaların ən  yeni

kompyuter – telekommunikasiya texnikası ilə təchiz olunması,

---