Əlisalam Bağırov
Əsil insan olmaq
çƏtindir
Redaktor:
Fəxrəddin Ağazadə,
fəlsəfə elmləri-doktoru
Korrektor:
Ceyran Abbasova
Bağırov Əlisalam Məmi oğlu
Əsİl İnsAn olMAq çƏtİndİr
Bakı: Qanun nəşriyyatı, 2017, 120 səh. 300 tiraj
Qədim hind abidəsi «Kəlilə və Dimnə» stilində yazılan bu
əsərdə müəllifin əsil insan olmağın yolları haqqında fəlsəfi düşün
cələri əks etdirilmişdir. Əsər o qədər rəvan dillə yazılmışdır ki,
istəristəməz oxucunu cəlb edir, onun qəlbinə nüfuz edir, onun
hisslərini oyadır, onu həyata bağlayır. İnsandakı ən ali hissləri
təhlil edən müəllif həm yazıçı, həm filosof, həm də bir ağsaqqal
kimi oxucuya əsil insan olmağın sirlərini öyrədir, onlara kamilləş
mək üçün tövsiyələr verir.
Kitab filosoflar, sadə oxucular və düşünən beyinlər üçün nə
zərdə tutulmuşdur.
704082750
AB 022051 sif.
© Əlisalam Bağırov, 2017
© Qanun nəşriyyatı, 2017
Q
3
İ
nsandır dünyanın ən saf incisi.
Demə hər parlayan daşa inci ki,
Xələl gətirməsin bu ad insana.
İnsandır yaraşıq bil ki cahana.
Dünyanın ən ali varlığı insan,
Bəzəkdir dünyaya yaranışından.
Gülçiçəksiz fəsil yaz adlanarmı?!
İnsansız yer üzü de şadlanarmı?!
Bəli, daxilində hisslər qaynaşan,
Nəğməkar bülbül tək nəğmələr qoşan,
Eşq ilə alışan, eşq ilə yanan,
Adicə bir sözdən buz kimi donan,
İnsandır, taleyin töhfəsi insan,
Həyatın ilk bahar nəfəsi insan.
İnsandır qaldıran eşqi göylərə,
İnsandır bəxş edən eşqi bəşərə.
İnsanla bağlıdır hünər cəsarət,
İnsani hisslərdir məhəbbət, nifrət.
İnsan daxilində yaranan hər hiss,
Xeyirdən şərədək uzanan bir iz.
İnsandır həyatın ən şah əsəri,
İnsandır yaşadan qərinələri.
4
İnsan yer üzünün bəzəyi, gor evinin zinətidir. Susuz
dəniz, səmasız torpaq olmadığı kimi insansız da yer üzünün
yaraşığı olmazdı. İnsan bütün canlıların alisidir. İnsan ma
teriyanın mövcudluğunu canlılar arasında daha çox dolğun
luğu ilə duyan bir varlıqdır.
İnsanlıq adında bir əzəmət var,
Mərdlər ölənədək mərd kimi yaşar.
Söyüdə qulluq et illər uzunu,
Zəhmətin naminə verməyəcək bar.
İnsan dünyanın əşrəfi, bütün canlıların ən lətifidir. Heç də
təsadüfi deyildir ki, insani hisslərdən məhrum olan kəsləri,
heyvanlardan onların hərəkət və davranışları deyil, zahiri
görkəmləri ayırır. Təbiət müəyyən hadisələrin həllində itir
miş olduğu açarını insanların hiss və düşüncələrində tapır.
Dünyada sirr dolu bir xəzinə var,
O yerə biliklə tapılar açar.
Həyatın qəribə qanunu budur,
Kimi yol bağlayar, kimisə açar.
İnsan materiyanın daimi fəaliyyətdə olan bir sahəsidir.
Özü də materiya növü olan insan materiyanın məzmunca
dəyişməsində böyük rol oynayır.
Qəribəlik yoxdur heç də cahanda,
Qəribəlik vardır ancaq insanda.
Təbiət öz ilkin işin aparır,
Əməldir dəyişən bu xanimanda.
Həyatda insan özüözünü dərk etməlidir. Özünü doğru
dərk edə bilməyən insan həyatla münasibətində hökmən
5
yanlışlığa yol verməlidir. Yanan ocağa yanacaq əlavə
edil məzsə, onun sönməsi labüd olduğu kimi, özünü dərk
etməyi bacarmayan, öz daxili hiss və ehtiraslarının baş ver
məsinin səbəblərini duymayan və onları cilovlaya bilməyən
kəslərdən heç bir qabiliyyət və mərifət gözləmək olmaz.
Səba yeli kimi gözəl olub sən,
Lakin əsməyini kəsmə qəfildən.
Sən ki, səba yeli deyilsən insan,
Bəzən üstün olur hissin aqildən.
Bir halda ki, dünyaya gəlmişik, həyatda yaşamaq bizə
nəsib olmuşdur, onda həyata da açıq gözlə baxmaq lazım
dır. İnsan niyə yaşadığını, hansı məqsədlərə xidmət etdiyini
bilməlidir. Əks təqdirdə, onun vəziyyəti aşağıda qeyd olu
nan təmsildəki kimi olar.
Qoyuna nə dedilər hamısına inandı,
Çoxu onun haqqında söylədi söz qanandı.
Dedilər: – Burda gəzmə, göy ot azdı gəzmədi,
Bu su dayazdı üzmə sözə baxdı üzmədi.
Onun bunun əqliylə hərəkət etdi qoyun,
Elə buna görə də başına gəldi oyun.
İstəməyən bir kəsin sözüylə qalxdı dağa,
Çoban gəlib çatınca onu yedi qurd ağa.
İnsan insan olduğunu öz düşüncə və hərəkətləri ilə sübut
etməlidir.
Deyildir yaşamaq ömrün mənası,
Söylə mənasızmı gül yaşaması?!
Faydalı işinə görə deyilmi,
Dahilər həyatda insanlar xası?!
6
İnsanın əsil bir insan kimi yetişməsində ona verilən
təlimtərbiyədən əlavə, insanın düşdüyü mühit və şəraitin
də çox böyük rolu vardır. Dünyaya gələn körpələr arasın
dakı fərq dünyadan köçən yaşlılar arasındakı fərqdən çox
azdır. Düşdüyü şərait, aldığı tərbiyə dünyaya yenicə göz
açmış körpələrin gələcək taleyində çox böyük rol oyna
yır. Bəlkə də biz öz düzgün olmayan tərbiyə üsulumuz
la, səhlənkarlığımızla yanlışlıqlara yol verib gələcəkdə
neçəneçə əsil gözəl bir insan olacaq körpələrimizin il
kin tərbiyəsində nöqsanlara yol verərək onların gələcək
həyatına mənfi təsir göstərmişik. Biz insanların bir vali
deyn kimi, bir tərbiyəçi kimi, bir insan kimi bəşəriyyətin
qar şısında ən böyük borcumuz, davamçılarımız olacaq
insanların tərbiyəsi ilə ciddi məşğul olmaqdan ibarətdir.
Biz körpələri əzəl gündən pis adət və vərdişlərdən qoru
mağa çalışmalıyıq. Elə etməliyik ki, pis adət və vərdişlər
onların gələcəkdə əsil bir insan kimi yetişməsində əngələ
çevrilməsin.
Ulaq alim kimi elmi ad aldı,
Öz gərgin əməyi müqabilində.
Amma pis adəti başında qaldı,
Ağnadı torpağa təbi gələndə.
Ümumiyyətlə, biz gələcək nəslin tərbiyəsi ilə məşğul
olarkən onları düşəcəyi mühit və şəraitin də mənfi təsir
lərindən qorumağa çalışmalıyıq. Elə məhz yaxşılıqla pis
lik arasındakı fərq ölçüsünün hamının eyni cür başa düş
məməyində insanların aldığı tərbiyə üsulundan başqa
on ların düşdüyü mühit və şəraitin də rolu çox böyükdür.
Heç də təsadüfi deyildir ki, müxtəlif şəxslərə edilən eyni
cür yaxşılıq həmin şəxslərin düşüncə dairəsindən asılı
Dostları ilə paylaş: |