Empatiya sa Tahanan at Trabaho



Yüklə 125,11 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix17.09.2017
ölçüsü125,11 Kb.
#553


1

  Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Narinig mo na ba ang kasabihang No man is an island? Ano sa iyong palagay ang

kahulugan nito? Nangangahulugan ito na walang sino man ang nabubuhay nang nag-iisa.

Lahat tayo ay nangangailangan ng ibang tao upang kumalinga at makihalubilo sa atin.

Kailangan nating mapabilang sa isang grupo. Kailangan nating mapanatili ang ugnayan

sa ibang tao. Ang pakikipag-ugnayang ito ay isang relasyong bigayan at pagtanggap. Ito

ay isang proseso na dalawahan. Ang lahat ng ating ginagawa ay nakaaapekto sa kanila at

ang lahat ng kanilang ginagawa ay nakaaapekto sa atin. Ito ang dahilan kung bakit

mahalaga ang empatiya.

Ang empatiya o pagmamalasakit ay ang abilidad na makibahagi, maunawaan, at

madama ang kalooban ng iba. Matututuhan mo ang tungkol dito sa modyul na ito.

Nahahati sa tatlong aralin ang modyul na ito:

Aralin 1 – Ano ang Empatiya?

Aralin 2 – Pagpapakita ng Empatiya sa Tahanan

Aralin 3 – Pagpapakita ng Empatiya sa Trabaho at sa Paaralan o sa mga

Sentro ng Kaalaman

 Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Matapos pag-aralan ang modyul na ito, maaari mo nang:

ibigay ang kahulugan ng empatiya;



ibigay ang mga paraan upang maipakita ang empatiya;

isagawa ang empatiya sa tahanan; at



isagawa ang empatiya sa trabaho at sa paaralan o sentrong kaalaman.




2

  Anu-ano na ang mga Alam Mo?

Bago mo simulang pag-aralan ang modyul na ito, sagutan muna ang mga tanong sa

ibaba upang  makita kung alam mo na ang mga paksang tatalakayin. Isulat ang iyong

mga sagot sa patlang.

1.

Ibigay ang kahulugan ng empatiya.



__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

2.

Magbigay ng limang paraan upang maipakita ang empatiya sa tahanan.



a.

______________________________________________________

b.

______________________________________________________



c.

______________________________________________________

d.

______________________________________________________



e.

______________________________________________________

3.

Magbigay ng apat na paraan upang maipakita ang empatiya sa trabaho o sa



paaralan.

a.

______________________________________________________



b.

______________________________________________________

c.

______________________________________________________



d.

______________________________________________________

Kumusta? Sa palagay mo ba’y nakasagot ka nang tama? Ihambing ang iyong mga

sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 24.

Kung tama lahat ng iyong sagot, magaling! Ipinapakita nito na marami ka ng alam

tungkol sa paksa ng modyul na ito. Maaari mo pang pag-aralan ang modyul para

rebyuhin ang iyong mga nalalaman. Malay mo, may matutuhan ka pang bagong mga

bagay dito.

Kung nakakuha ka ng mababang iskor, huwag mabahala. Ipinapakita nito na para sa

iyo ang modyul na ito. Makatutulong ito sa iyo na maintindihan ang ilang mahahalagang

konsepto na maaari mong maisagawa sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay. Kung

pag-aaralan  mo nang mabuti ang modyul na ito, matututuhan mo ang mga sagot sa ilang

katanungan sa pagsusulit at marami pang iba! Handa ka na ba?

Maaari ka nang magtungo sa susunod na pahina upang simulan ang Aralin 1.




3

A

RALIN

 1

Ano ang Empatiya?

Narinig mo na ba ang kasabihang Madali ang maging tao ngunit mahirap ang



mag-pakatao? Ang pagiging tao ay nangangahulugang pagkakaroon o pagpapakita ng

mga katangian at limitasyon ng mga tao, lalo na ang kahinaan, na taliwas sa Panginoon,

mga hayop, o makina. Ang pagiging maka-tao, sa kabilang dako, ay nangangahulugang

pagkakaroon ng magandang kalooban at simpatiya. Ito ay higit sa pagiging tao lamang.

Hindi ba sinabi na nang paulit-ulit na ang paggawa ng kamalian ay pagiging tao lamang?

Ito ay tama, ngunit kailangan nating isaalang-alang ang damdamin ng ibang tao, tama

ba? At dito pumapasok ang empatiya at pagiging  makatao.

Ang leksiyong ito ang magsasabi sa iyo kung ano ang empatiya at marami pang

iba. Ipapahayag rin nito sa iyo kung paano maipapakita ang empatiya.

  Pag-isipan Natin Ito

Alam mo ba kung ano ang pagkakaiba ng mga tao mula sa mga hayop? Maliban sa

ating kakayahan na mag-isip, ano ang ibang katangian na mayroon tayo na wala ang mga

hayop? Nakarinig ka na ba ng isang tao na tinawag ang isa na “hayop”? Paano mo

maiiwasan ang isang katulad na sitwasyon?

  Alamin Natin

Kaiba ang tao sa mga hayop dahil sa kanilang kakayahang magmalasakit. Ito ay ang

kakayahan na makabahagi sa pakiramdam ng ibang tao. Kung ang isang tao ay sinabihan

na siya ay asal-hayop, marahil siya ay nagpapakita ng pagka-agresibo at kakulangan ng

kontrol sa sarili. Mga katangian ito ng hayop na pinamumunuan ng kalikasan lamang.

Ngunit ang mga tao ay hindi kinakailangan at dapat mabuhay sa pamamagitan ng

kalikasan lamang. Hindi lamang sila dapat mabuhay upang manatiling buhay bagkus ay

pangangalagaan rin ang relasyon sa ibang tao.

Ang empatiya ay tulad sa paglalagay ng iyong sarili sa katayuan ng iba. Ito ay ang

pag-iisip ng mga kahihinatnan mula sa pananaw ng ibang tao. Ang salitang empatiya ay

mula sa salitang Griyegong empatheia na nangangahulugang “silakbo ng damdamin o

pagmamahal.” May kinalaman ito sa salitang simpatiya na isang pag-unawa at pagdama

sa kalungkutan o paghihirap ng iba, na karaniwang  ipinipakita sa mga ekspresyong

pighati o awa. Mula sa kanilang mga kahulugan, maaari mong makita na malapit ang

simpatiya sa salitang awa habang ang empatiya ay hindi.



4

  Magbalik-aral Tayo

Tingnan ang susunod na sitwasyon.

Ipinapakita ba ni Karen ang empatiya sa sitwasyon sa itaas?

Oo, ipinapakita niya. Naiintindihan niya ang nararamdaman ng kaniyang kaibigan

na si Lisa ngunit alam niya na makakaya nito ni Lisa sa gayon hindi siya nakararamdam

ng awa para dito.



  Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Tingnan ang mga sitwasyon sa ibaba at sabihin kung sino ang nagpapakita ng

empatiya at kung sino nagpapakita ng simpatiya.

Unang Sitwasyon

Naiintindihan ko ang iyong

nararamdaman, Lisa.  Sana’y

maging maayos ang lahat.

Salamat, Karen.

Si Eva ay hindi tulad ng dati nitong mga

nakaraang araw. Naiiba ang kaniyang ipinapakita.

Sa aking palagay ay nagbago na siya.

Bakit mo naman

nasabi?


Sapagkat pabago-bago ang

kaniyang ugali nitong mga

nakalipas na araw.

Marahil ay pagod lamang siya, sa tingin ko.

Bakit hindi mo na lamang pabayaang

lumipas ito? Nasisiguro ko na maaayos rin

ninyo iyan sa lalong madaling panahon.



5

Ikalawang Sitwasyon

Ipinakita ng dalawang sitwasyon ang pagkakaiba ng empatiya at simpatiya.

Nagpapakita ang unang sitwasyon ng empatiya. Inilalagay ng babae sa kanan ang

kaniyang sarili sa katayuan ni Eva (magkaibigan ang dalawang  babae) upang

maintindihan ng babae sa kaliwa kung bakit naiiba ang ikinikilos ni Eva. Dahil dito,

maiiwasan ang isang posibleng pagtatalo ng dalawa.

Ang ikalawang sitwasyon, sa kabilang dako, ay nagpakita ng simpatiya sa trabaho.

Nakikisimpatiya ang babae sa kaliwa sa kanyang kaibigan dahil sa pagkamatay ng isang

minamahal. Nagpakita ng awa ang babae sa kaliwa para sa kaniyang kaibigan, kaya

napalitan ng simpatiya ang empatiya.



  Subukan Natin Ito

Sa ibaba ay pares ng mga posibleng reaksiyon sa ilang sitwasyon. Maglagay ng

tsek (

4

) sa bawat pares kung nagpapakita ito ng empatiya at ekis (



8

) kung hindi.

Naiintindihan ko ang iyong

nararamdaman tungkol sa

iyong aso. Nasisiguro ko na

mami-mis mo siya ngunit

wala na tayong magagawa

tungkol dito.

Hindi mo dapat iyakan

ang iyong aso. Kung

sabagay ay pangit naman

ang asong iyan.



Unang Pangkat

B

A

Oo, sa tingin ko. Mami-mis ko

talaga ang aking ama. Mabuti

naman siya kahapon. Paano

nangyari ito? Ano ang aming

nagawa  at nararapat naming

maranasan ito?

Ang Panginoon ay may mga

dahilan. Hindi ka Niya bibigyan

ng isang bagay na alam niya na

hindi mo kaya. At huwag kang

mag-alala, lagi akong narito

para sa iyo. Maaari mo akong

makaramay anumang oras.

Walang may kasalanan.

Walang sino man ang

nagpaparusa sa iba. Ang

mga ganitong bagay ay

nangyayari sa lahat ng

oras.


Ayos ka lang

ba, Jerbec?




6

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 24. Gaano

ka kahusay dito?

Ikalawang Pangkat

A

Alam mo ba Jose?

Nahirang lamang ako

bilang presidente ng

klase.

B

O talaga? Ano

ngayon?

Alam mo ba Jose? Nahirang



lamang ako bilang presidente

ng klase.

Magaling, Carlos! Natutuwa ako

para sa iyo. Sana ay

magampanan mo nang mahusay

ang pagka-presidente ng klase.



Ikalawang Pangkat

A

Ano? Bumagsak ka?

Paano nangyari iyon?

Napakadali ng

pagsusulit na iyon!

B

Huwag ka nang umiyak,

Susan. Maaari ka pang

mag-aral nang mabuti

para sa susunod na

pagsusulit.

Salamat, Karen. Isa ka

talagang mabuting

kaibigan.



7

  Alamin Natin

Naipapakita ang empatiya hindi lamang sa salita. Minsan, higit itong epektibo sa

pamamagitan ng gawa. Kung kaya may kasabihang “action speaks louder than words.”

Naipapahiwatig ang empatiya sa pamamagitan ng mga ispesipikong pag-uugali

tulad ng pakikinig nang mabuti na walang pag-antala (na nagpapabatid ng pagtanggap),

pagsasabi ng mga bagay tulad ng “kasama mo ako” (na nagpapabatid ng pakikiisa) o

pagbabago ng pananalita (na nagpapabatid ng pag-unawa). Ang mga ugaling di-berbal

tulad ng tono ng boses, ekspresyon ng mukha, pagtango ng ulo, at tindig ay

nakaaapekto sa mga impresyon ng empatiya.

Ngunit ano ang mga pag-iisip at pakiramdam sa likod ng mga ugaling ito? Sa kaso

ng ugaling empatiko, ang motibo ay ang pagnanais na tumulong sa ibang tao. Ang mga

empatikong tao ay may abilidad na tumulong sa ibang tao sa paglutas ng kanilang mga

problema. Sila rin ay nagpapakita ng empatiya sa pamamagitan ng pakikinig, pakikiisa,

pagbabago ng pananalita, paglalarawan, at pagtango ng kanilang ulo. Ang mga

pagpapahayag na ito ay nagpapakita ng kanilang interes at kagustuhang makatulong sa

ibang tao na may dinadalang problema.



  Magbalik–aral Tayo

Lagyan ng tsek (

4

) ang mga sitwasyon na nagpapakita ng empatiya at ekis (



8

)

kung hindi. Isulat ang iyong mga sagot sa patlang bago ang bawat bilang.



____1. Hindi pagkuha ng maraming pagkain para sa iyong sarili kapag nasa isang

kainan kasama ang isang tao na hindi kayang makabili kahit na isang

piraso ng tinapay.

____2. Paghina sa lakas ng iyong radyo upang maiwasan ang paggambala sa

iyong mga kapit-bahay.

____3. Pagpapahiram ng pera sa isang kaibigan na nangangailangan.

____4. Hindi paghintay sa pila upang gumamit ng pampublikong telepono.

____5. Pagtulong sa isang matandang babae na tumawid sa lansangan.

____6. Pagbili ng magagarang kasuotan kahit hiniling ng iyong ina na magtipid

ka sa pera.

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 25. Tama

bang lahat ang iyong mga sagot? Kung tama lahat, magaling! Kung hindi naman, huwag

mag-alala. Balikan na lamang ang leksiyon bago magtungo sa susunod na bahagi.



8

  Subukan Natin Ito

Magtala ng limang ibang paraan upang mapakita ang empatiya. Gamitin ang mga

patlang sa ibaba para sa iyong mga sagot.

1.

_________________________________________________________



2.

_________________________________________________________

3.

_________________________________________________________



4.

_________________________________________________________

5.

_________________________________________________________



Hilingin sa iyong Instructional Manager o Facilitator na wastuhin ang iyong

mga sagot.



  Alamin Nating ang Iyong mga Natutuhan

Bilugan ang bilang ng mga pangungusap na nagpapakita ng empatiya.

1.

Pag-iyak sa tuwing nakakakita ka ng kaibigan o mahal sa buhay na umiiyak.



2.

Pagbati sa tagumpay ng isang tao.

3.

Hindi pagtawa kung may kasamang nalulungkot.



4.

Pagtulong sa isang kaklase na may sakit sa kaniyang proyekto.

5.

Pagpapahiram ng iyong mga aklat sa kaklase.



6.

Pagtatawa sa isang tao na nakagawa ng kamalian.

7.

Pagpilit sa isang tao na magkaroon ng opinyon na tulad sa iyo.



8.

Pagngiti sa isang kaibigan upang maipakita ang iyong  pag-aruga.

9.

Pagbati sa kaarawan ng isang tao.



10.

Pagbabahagi ng iyong pananghalian sa isang gutom na kaklase.

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 25. Nakuha

mo ba lahat nang tama ang mga sagot? Kung nakuha mo, magaling! Kung hindi naman,

huwag mag-alala. Kailangan lang na muli mong basahin ang aralin upang maintindihan

ito nang mabuti.




9

  Tandaan Natin

Ang empatiya ay ang kakayahang makibahagi, maintindihan, at madama ang



kalooban ng ibang tao.

Ang pagiging tao ay nangangahulugan ng pagkakaroon o pagpapakita ng mga



katangian at limitasyon ng mga tao, lalo na ang kahinaan, na taliwas sa

Panginoon, mga hayop, o makina.

Ang pagiging maka-tao ay nangangahulugan ng pagiging mabait at simpatiko.



Ang salitang empatiya ay mula sa salitang Griyego na empatheia na

nangangahulugang “silakbo ng damdamin o pag-ibig.”

Ang simpatiya ay ang pag-unawa at pakiramdam para sa kalungkutan o



pagdurusa ng iba, na kadalasang ipinapakita sa mga ekspresyong pighati o

awa.


Ang empatiya ay naipapahiwatig sa pamamagitan ng mga ispesipikong pag-

uugali tulad ng pakikinig nang mabuti na walang pag-antala, pagsasabi ng mga

bagay tulad ng “kasama mo ako,” o pagbabago ng pananalita.

Ang mga ugaling di-berbal tulad ng tono ng boses, ekspresyon ng mukha,



pagtango ng ulo, at tindig ay nakaaapekto sa impresyon ng empatiya.


10

A

RALIN

 2

Pagpapakita ng Empatiya sa Tahanan

Sa leksiyon 1, natutuhan mo kung ano ang empatiya at kung paano ito naipapakita.

Sa leksiyon na ito, matututuhan mo kung paano maipapakita ang empatiya sa mga

miyembro ng iyong pamilya. Matututuhan mo rin kung bakit mo kailangang magpakita

ng empatiya sa kanila at gaano ito kahalaga upang mapalakas ang relasyon ng iyong

pamilya.


  Pag-isipan Natin Ito

Sa iyong palagay bakit kailangang magpakita ka ng empatiya sa mga miyembro ng

iyong pamilya? Gumawa ng listahan para sa bawat miyembro. Ang aking sariling

listahan ay ipinakita sa ibaba bilang isang halimbawa.



Miyembro ng Pamilya

Bakit Karapat-dapat Siya ng Aking Empatiya

Ama


Siya ang nagbibigay ng aming pangangailangan.

Tinutulungan niya akong gumawa ng

mahahalagang desisyon.

Lagi siyang maaasahan at isa siyang mapagmahal

na tao.

Ina


Siya ang nangangalaga sa amin nang mabuti.

Hinihikayat niya akong mag-aral nang mabuti.

Sinisiguro niya na maayos ang aking mga gamit.

Kapatid na babae

Nakikinig siya sa aking mga problema.

Itinatago niya ang aking mga sikreto.

Ang halimbawa sa itaas ay nagpapakita na ang empatiya ay ibinibigay sa kani-

kaniyang pamilya dahil sa kabaitan na ipinapakita sa isang tao. Subalit, ang lahat ay

karapat-dapat na tumanggap ng empatiya maging siya ay naging mabait o hindi sa iyo.

Ang empatiya ay hindi lamang ibinibigay sa isang tao na malapit sa iyo kundi  sa  ibang

tao na nangangailangan ng iyong tulong at gabay.



11

  Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Unang sitwasyon

Napagod nang labis ang iyong ina mula sa paglalaba ng lahat ng iyong damit.

Malapit na ang oras para sa hapunan. Paano mo at ang iba pang miyembro ng iyong

pamilya maipapakita ang empatiya sa kanya?

Maaari kang gumawa o magsabi ng maraming bagay upang maipakita mo ang

empatiya sa kanya. Nasa ibaba ang ilang halimbawa.




12

Ikalawang sitwasyon

Tinawag ka ng iyong ama sa loob ng kaniyang silid-aralan upang sabihin ang isang

bagay. Pag-isipan mo ang kaniyang sinabi.

Paano maipapakita ng anak ang kanyang empatiya sa ama? Ang ilang paraan ay nasa

ibaba:

1.

Sapagkat ang empatiya ay ang kakayahan na madama ang kalooban ng iba,



kailangan mong maintindihan na mahirap para sa iyong ama na hilingin sa iyo

na mag-ipon ng pera para sa iyong pangangailangan dahil sa suliranin niya sa

trabaho. Huwag mo siyang pahirapan sa pamamagitan ng pagpapakita ng init

ng ulo, sumpong, galit, o pagmamaktol.

2.

Ang pagsabi sa kanya na alam mo at naiintindihan mo ang kaniyang



nararamdaman pati na rin ang pagsabi na gagawin mo ang iyong parte upang

ikaw ay makakatulong sa kanya.

Alam mo, anak. Mahirap ang buhay ngayon. Ang

kompanyang aking pinagtatrabahuhan ay hindi

kumikita nang mabuti. Maaari pa akong mawalan ng

trabaho. Maaari ko bang hilingin sa iyo na mag-ipon

ka ng pera para sa iyong hinaharap?

Salamat, anak.

Huwag kang mag-alala Itay,

naiintindihan ko ang iyong

sitwasyon. Mas magiging

matipid ako ngayon.




13

3.

Sa mga kasong tulad nito, laging tandaan na ang pagiging masunurin ay



nangangahulugang pagpapakita ng empatiya sa iyong ama.

Ikatlong sitwasyon

Ang iyong kapatid na babae ay mayroong mahalagang pagsusulit bukas at

kinakailangan niyang mag-aral. Ngunit siya ang naatasang maghugas ng mga pinagkainan

noong gabing iyon. Ano ang gagawin mo upang maipakita ang iyong empatiya sa kanya?

Sa iyong palagay ano ang mararamdaman ng iyong kapatid na babae kung mag-alok

ka ng tulong sa kanya sa paghugas ng mga pinagkainan? Kung ikaw ay nasa katayuan ng

iyong kapatid na babae, ano ang iyong mararamdaman? Kung ako ang nasa kaniyang

katayuan, magpapasalamat at tatanaw ako ng utang na loob sa aking kapatid.




14

  Subukan Natin Ito

Tanungin ang mga miyembro ng iyong pamilya kung ano ang kanilang

nararamdaman sa tuwing ipinakikita mo ang iyong empatiya sa kanila. Tandaan ang

kanilang mga naramdaman at ihambing ito sa iyo. Alam mo na ba ngayon kung gaano

kahalaga ang empatiya? Tandaan na ang empatiya ay nagdudulot ng isang mabuting

relasyon sa loob ng tahanan. Empathy begets empathy.



  Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan

Pag-aralan ang kuwentong komiks sa ibaba. Baguhin ang mga tugon na hindi

nagpapakita ng empatiya upang magkaroon ng pagpapakita ng empatiya. Isulat ang

iyong mga sagot sa patlang na nakalaan.



Unang Sitwasyon

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Wala akong pakialam kung

ikaw ay pagod o hindi! Gusto

ko nang kumain ng hapunan.



15

Ikalawang Sitwasyon

___________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________



Ikatlong Sitwasyon

___________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa mga halimbawa sa Batayan sa Pagwawasto sa

pahina 25. Ang iyong mga kasagutan ay maaaring hindi katulad sa mga ibinigay. Ang

mahalaga ay ang malaman mo kung paano ipinapakita ang empatiya sa tahanan.

  Tandaan Natin

Ang empatiya ay maaaring ipakita sa mga gawain at pananalita na



nagpapahiwatig ng unawa at malasakit.

Ang iyong pamilya ay karapat-dapat na makatanggap ng empatiya na mula sa



iyo hindi lamang sa kadahilanang ginagawan ka nila ng pabor kundi sa

dahilang sila ay nilalang ng Diyos.

Ang pagpapakita ng empatiya sa iba ay maaaring magdulot ng pagtanggap din



ng empatiya mula sa kanila.

Bakit hindi ko na lamang isuot ang damit ng

aking kapatid kahit wala ang kaniyang pahintulot.

Maaari mo bang lakasan ang

bolyum ng telebisyon?

Hindi ko ito marinig.




16

A

RALIN

 3

Pagpapakita ng Empatiya sa Trabaho

at sa Paaralan o sa Sentro ng Kaalaman

Maaaring ipakita ang empatiya hindi lamang sa tahanan kundi pati na rin sa ibang

lugar. Sapagkat karamihan ng ating oras ay ginugugol natin sa paaralan/sentro ng

karunungan, o sa trabaho, mahalaga para sa atin na ipakita ang empatiya sa mga lugar na

ito.

Ang leksiyong ito ang magsasabi sa iyo kung paano ipakikita ang empatiya sa



trabaho at sa paaralan/sentro ng karunungan. Ito ang magbibigay sa iyo ng mga ideya

kung paano magpakita ng empatiya sa mga kasamahan sa trabaho o kamag-aral. Handa

ka na bang malaman kung paano magpakita ng empatiya sa mga taong nasa labas ng

iyong tahanan? Magbasa pa upang malaman ang iba pa.



  Pag-isipan Natin Ito

Bakit sa iyong palagay kailangan din nating magpakita ng empatiya sa mga taong

nasa labas ng ating tahanan? Isipin ang mga kamag-aral o mga taong nakasama sa

trabaho na nagpakita ng empatiya sa iyo. Ano ang iyong naramdaman para sa kanila?

Paano naman ang ibang tao na hindi empatiko na gaya mo? Ano ang iyong naramdaman

para sa kanila?



  Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Tulad ng mga tao sa iyong tahanan, nangangailangan din ng empatiya ang iyong

mga kamag-aral at kasamahan sa trabaho hindi lamang sa dahilang naging mabait sila sa

iyo kundi sila ay tao rin. Pag-aralan ang halimbawa na ibinigay sa ibaba.

Si Jojo ay kasamahan mo sa trabaho. Tinawagan ka niya sa bahay upang sabihin sa

iyo na nasa ospital ang kaniyang asawa at hindi siya makakapasok sa loob ng tatlong

araw. Paano mo maipapakita ang iyong empatiya sa kanya?



17

Maaari mong ipakita ang iyong empatiya sa kasamahan sa trabaho sa pamamagitan

ng paggawa ng kaniyang trabaho o pag-asikaso ng mga bagay para sa kanya habang siya

ay wala. Hangga’t makatwiran ang kanyang dahilan okey lamang na magpakita ng

empatiya sa kanya. Paano ito makaaapekto sa trabaho ni Jojo?

Ito ba ang bagay na nararapat gawin? Simple lang! Sapagkat ito ang makataong

bagay na dapat gawin. Nanaisin mo rin na gawin ito ng iyong kasamahan sa trabaho para

sa iyo, hindi ba?

Ano sa iyong palagay ang maaaring mangyari sa ibang paraan?

Sir, tinawagan po ako ni

Jojo upang sabihin sa iyo

na siya’y liliban sa loob ng

tatlong araw. Nasa ospital

raw ang kanyang asawa.

Maaari kong gawin ang

kanyang trabaho hanggang

siya ay makabalik.

Ngunit…?


Tanggal ka na!

Hindi ako

makakapasok sa

trabaho ngayon. Nasa

ospital ang asawa ko.

Maaari mo bang

asikasuhin ang ilang

bagay para sa akin?

Oo ba, maaasahan

mo ako. Sana ay

gumaling siya

agad.



18

Laging tandaan na sa bawat aksiyon ay may kaukulang tugon. Ang iyong mga

aksiyon ay matatandaan ng mga tao sa iyong paligid. Ang ganitong epekto ay kadalasang

nahuhulaan. Sa isang banda, ang isang empatikong tao ay tutulong sa kanyang

kasamahang lumiban sa trabaho sa abot ng kanyang magagawa. Kung kaya bago gumawa

ng desisyon, laging isipin ang kahihinatnan ng iyong mga aksiyon.

Sa pagbabalik ni Jojo, ano sa iyong palagay ang kanyang mararamdaman? Paano

makaaapekto ang kanyang reaksiyon sa iyong damdamin?

Ang empatiya ay maaari ring maisagawa sa paaralan o sa sentro ng karunungan.

Kinabibilangan ito ng paggalang sa  mga kakayahan at kapasidad ng ibang tao. Pag-

aralan ang halimbawa sa ibaba.

Si Josie ang pinakamagaling na pintor sa iyong klase. Laging siya ang nakakakuha

ng pinakamataas na grado mula sa iyong guro. Dahil dito, kinaiinggitan siya ni Carla.

Nang  sabihin ng guro na magkakaroon ng paligsahan  sa pagpipinta at isang  kinatawan

ang pipiliin mula sa klase, nagdesisyon si Carla na kausapin  nang sarilinan ang kanyang

guro. Ito ang kanyang sinabi…

Nagpakita ba ng empatiya si Carla kay Josie? Sa halimbawa sa itaas, hindi

nagpakita ng empatiya si Carla. Kung nagpakita siya ng empatiya nagustuhan sana niya

ang talento ni Josie sa halip na kainggitan niya ito.

Salamat sa paggawa ng

mga gawain para sa

akin. Nagpapasalamat

ako sa iyo.

Ma’am hindi naman

ganon kaganda ang

gawa ni Josie.

Kinokopya lamang niya

ito mula sa mga

magasin samantalang

orihinal ang aking

gawa.



19

Tingnan ang isa pang halimbawa sa susunod na pahina.

Magkagrupo sa isang proyekto sina Joey at Tim. Mas mayaman ang pamilya ni

Tim  kaysa sa pamilya ni Joey. Kayang bilhin ni Tim ang mga kagamitan na kailangan

para sa proyekto samantalang si Joey ay hindi. Dahil dito, nakaramdam ng lungkot si

Joey tungkol sa sitwasyon.

Sa halimbawa sa itaas, nagpakita ba ng empatiya si Tim para kay Joey? Ano sana

ang reaksiyon na magpapakita ng empatiya?

Maaaring magpakita ng empatiya si Tim sa pamamagitan ng pagbabayad para sa

lahat ng mga kagamitan. At pagkatapos ay maaari na lamang niyang hilingin kay Joey na

ang lalong pagsisikap niya para sa proyekto. Sa ganitong paraan, wala sa kanilang

dalawa ang makararamdam ng utang na loob sa isa’t isa.



  Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan

Sagutan nang maikli ang sumusunod na tanong.

1.

Magbigay ng tatlong halimbawa ng pagpapakita ng empatiya sa trabaho.



a.

______________________________________________________

b.

______________________________________________________



c.

______________________________________________________

2.

Magbigay ng tatlong halimbawa ng pagpapakita ng empatiya sa paaralan o sa



sentro ng karunungan.

a.

______________________________________________________



b.

______________________________________________________

c.

______________________________________________________



Ngunit hindi iyan dahilan,

kailangan mong bayaran ang

kalahati sa mga kagamitan.

Iyan ang problema. Sa

palagay ko’y hindi ko

kayang bayaran.




20

3.

Bakit kinakailangan ng empatiya kahit sa labas ng tahanan?



___________________________________________________________

______________________________________________________________

___________________________________________________________

Ihambing ang iyong sagot sa mga halimbawa sa Batayan sa Pagwawasto sa

pahina 25. Ang iyong mga kasagutan ay maaaring hindi katulad ng mga naibigay doon.

Kung hindi ka sigurado sa iyong mga sagot tanungin na lamang ang iyong Instructional



Manager o Facilitator na iwasto ang iyong gawa.

  Tandaan Natin

Ang empatiya ay maaari ring maipahiwatig sa labas ng tahanan—sa trabaho at



sa paaralan/sentro ng karunungan.

Ang pagiging empatiko ay maaaring maipakita sa pamamagitan ng pag-asikaso



sa trabaho ng ibang tao na may makatwirang dahilan ng pagpapahalaga sa

talento ng iba, at pag-unawa sa mga kakulangan at kawalan ng kakayahan ng

ibang tao.

Ngayon, ito na ang katapusan ng modyul. Binabati kita sa pagtapos nito!

Nagustuhan mo ba ito? May natutuhan ka bang kapaki-pakinabang mula rito? Nasa ibaba

ang buod ng mga pangunahin nitong puntos para higit mo pa itong maalala.



  Ibuod Natin

Ang modyul na ito ay nagsasabi sa atin na:

Ang empatiya ay ang abilidad na makibahagi, makaunawa, at madama ang



kalooban ng ibang tao.

Ang pagiging tao ay nangangahulugang pagkakaroon o pagpapakita ng mga



katangian at limitasyon ng tao, lalo na ang kahinaan, na taliwas sa Panginoon,

mga hayop, o makina.

Ang pagiging maka-tao ay nangangahulugang pagiging mabait at simpatiko.



Ang salitang empatiya ay mula sa salitang Grihegong empatheia na

nangangahulugan na “silakbo ng damdamin o pag-ibig.”

Ang simpatiya ay ang pag-unawa at pakikiramay sa kalungkutan o pagdurusa



ng iba, na kadalasang ipinakikita sa mga ekspresyong dalamhati o awa.


21

Ang empatiya ay naihahayag sa pamamagitan ng mga ispesipikong pag-uugali



tulad ng pakikinig nang mabuti ng walang pag-antala, pagsasabi ng mga bagay

tulad ng  “kasama mo ako,” o pagbabago ng pananalita.

Ang mga ugaling di-berbal tulad ng tono ng boses, ekspresyon ng mukha,



pagtango ng ulo, at tindig ay nakaaapekto rin sa impresyon ng empatiya.

Ang empatiya ay maaaring maipakita sa mga gawa at salita na nagpapahiwatig



ng pag-unawa at malasakit.

Ang iyong pamilya ay karapat-dapat ng iyong empatiya hindi lamang sa



kadahilanang ginagawan ka nila ng maraming pabor kundi dahil sila ay

nilalang ng Diyos.

Ang pagpapakita ng empatiya sa iba ay nagdudulot din ng pagtanggap ng



empatiya mula sa kanila.

Ang empatiya ay maaari ring maipahiwatig sa labas ng tahanan – sa trabaho o



sa paaralan.

Ang pagiging empatiko ay maaari ring maipakita sa pamamagitan ng pag-



asikaso sa trabaho  ng isang tao kung siya ay wala dahil sa isang makatwirang

dahilan, pagpapahalaga sa talento ng iba, at pag-unawa sa mga pagkukulang at

kawalan ng kakayahan ng iba.

  Anu-ano ang mga Natutuhan Mo?

A.

Basahin ang mga sitwasyon na inilarawan sa ibaba. Lagyan ng tsek (



4

) ang


mga sitwasyon na nagpapakita ng empatiya.

____ 1.


May sakit ang ina ni Gina. Nagluto si Gina ng espesyal na hapunan

upang gumaling agad ito.

____ 2.

Ang pagiging huli sa trabaho ni Paolo ay nakaapekto hindi lamang



sa kanyang trabaho kung hindi maging sa kanyang mga ka-opisina.

____ 3.


Bumili ng bulaklak si Diana para sa kanyang guro noong kaarawan

nito.


____ 4.

Ipinahiram ni Carlo ang kanyang mga tala sa isang kaklase na

hindi nakapasok dahil sa sakit.

____ 5.


Humiram si Miguel ng mga libro sa aklatan at nilagyan ng mga

marka bawat isa. Naging mahirap tuloy basahin ang mga salita rito.

____ 6.

Laging tinutukso ni Dennis si Carla sa tuwing nagsusuot ito ng



punit na damit.


22

____ 7.


Laging tinutulungan ni Jopet ang kanyang guro sa pag-aayos ng

mga upuan sa silid-aralan bago siya umuwi.

____ 8.

Laging iniingatan ni Lisa ang mga libro at modyul na kanyang



hinihiram sa aklatan.

____ 9.


Hindi pumipila si Peter kapag bumibili ng pagkain sa kantina.

____10.


Binati ni Manuel ang kanyang kaibigan sa pagkapanalo nito sa

isang paligsahan sa sayaw na sinalihan din niya, kahit na siya

mismo ay natalo rito.

B.

Sagutan ang susunod na pagsusulit upang malaman mo kung gaano kalawak



ang iyong natutuhan tungkol sa empatiya. May kanya-kayang puntos ang bawat

kasagutan. Ang mga marka sa bawat isang numero ay 1-5, depende sa antas ng

iyong empatiya. Kapag mas mataas ang marka mo, mas matalas ang emosyon

mo, na nangangahulugang mas mataas ang antas ng iyong empatiya.

1.

Alam ko ang kahit pinakapayak na damdamin batay sa nararamdaman ko.



 Lagi 

 Kadalasan 

 Minsan 

 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

2.

Ginagamit ko ang aking damdamin sa paggawa ng mga desisyon sa buhay.



 Lagi 

 Kadalasan 

 Minsan 

 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

3.

Nababahala ako sa di magandang pakiramdam.



 Lagi 

 Kadalasan 

 Minsan 

 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

4.

Kapag ako ay galit, ako ay nagwawala o nagkikimkim.



 Lagi 

 Kadalasan 

 Minsan 

 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

5.

Maaari kong ipagpaliban ang kasiyahan sa pagkamit ng aking mga layunin



sa halip na madala ng simbuyo o silakbo.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

6.

Sa tuwing ako ay  nababahala tungkol sa isang pagsubok tulad ng



pagsusulit  o pampublikong pagsasalita, nahihirapan akong maghanda

nang mabuti.

 Lagi 

 Kadalasan 



 Minsan 

 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

7.

Sa halip na sumuko sa mga hadlang o kabiguan, nananatili akong umaasa



at hindi madaling masiraan ng loob.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman




23

8.

Hindi kailangang sabihin sa akin ng mga tao ang kanilang



nararamdaman—nakikinita ko ito.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

9.

Ang matalas kong pakikiramdam sa damdamin ng iba ang sanhi ng aking



pagkamahabagin sa kanilang mga suliranin.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

10.

Nahihirapan ako sa pagsasaayos ng alitan at mga problemang emosyonal



sa mga relasyon.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

11.

Nararamdaman ko ang pulso ng isang grupo o isang relasyon at nasasabi



ang mga natatagong damdamin.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

12.

Napapagaan at naisasaayos ko ang mga nakababahalang damdamin upang



hindi sila maging hadlang sa mga kailangan kong gawin.

 Lagi 


 Kadalasan 

 Minsan 


 Kalimitan 

 Hindi Kailanman

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 26. Nakuha

mo ba lahat ng tamang sagot? Kung nakuha mo, magaling. Kung hindi naman, huwag

mabahala. Basahin na lamang muli ang bahagi ng modyul na nahirapan ka at di

magtatagal ikaw ay magiging isang empatikong tao.




24

  Batayan sa Pagwawasto

A. Anu-ano na ang mga Alam Mo? 

(pahina 2)

1.

Ang empatiya ay ang abilidad na makibahagi, makaunawa, at madama ang



kalooban ng ibang tao.

2.

Ang mga sagot dito ay maaaring maiba. Nasa ibaba ang ilang



halimbawang sagot.

a.

Pagtulong sa iyong ina sa mga gawaing bahay.



b.

Pagiging tahimik habang ang iyong kapatid na babae ay gumagawa

ng kanyang mga takdang-aralin.

c.

Paghingi ng permiso bago gamitin ang mga personal na pag-aari ng



iyong kapatid na lalaki.

d.

Pagtitipid ng pera upang tumulong sa iyong ama sa paglutas ng



kanyang problema.

e.

Pagpatay ng ilaw bago matulog upang tumulong sa pagtitipid ng



kuryente.

3.

Maaaring maiba ang mga sagot dito. Nasa ibaba ang ilang halimbawang



sagot.

a.

Pagsalo sa iyong kasamahan sa trabaho kung siya ay lumiban.



b.

Pagtulong sa iyong kamag-aral sa kanyang takdang-aralin.

c.

Pagbuhat sa mga gamit ng iyong guro kapag siya ay nakita sa



paaralan.

d.

Pagiging tahimik habang ang isang kamag-aral ay nagsasalita sa



klase.

Subukan Natin Ito (pp. 5–6)

Unang Pangkat

A.

6

B.



4

Ikalawang Pangkat

A.

6

B.



4

Ikatlong Pangkat

A.

6

B.



4


25

Magbalik-aral Tayo (pahina 7)

1.

4



2.

4

3.



4

4.

6



5.

4

6.



6

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pahina 8)

Bilugan ang sumusunod na bilang: 2,3,4,5,8,9 at 10.



B. Aralin 2

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pp. 14–15)

Maaaring maiba ang mga sagot sa gawaing ito. Nasa ibaba ang mga

halimbawang sagot.

1.

Alam kong pagod ka na ngunit gutom na talaga ako. Maaari ka bang



maghanda ng  hapunan para sa akin?

2.

Maaari mo bang panatilihing mababa ang bolyum ng telebisyon dahil



mayroong natutulog?

3.

Kailangan ko munang tawagan ang kapatid kong lalaki upang mahiram ko



ang kanyang damit.

C. Aralin 3

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pp. 19–20)

Maaaring maiba ang mga sagot dito. Nasa ibaba ang mga halimbawang sagot.

1.

a.

Pagsalo sa isang kasamahan sa trabaho kung siya ay may sakit.



b.

Pakikinig sa problema ng kasamahan sa opisina.

c.

Pagdating sa trabaho sa tamang oras.



2.

a.

Pagbati sa isang kamag-aral para sa magandang gawa.



b.

Pagtulong sa isang kamag-aral na lumiban upang makahabol sa mga

leksiyon.

c.

Pagtulong sa iyong guro na buhatin ang kanyang mga gamit.



3.

Nagdudulot ang empatiya ng isang mas maayos na relasyon sa pagitan ng

mga tao, kung kaya kailangan rin itong maging sa labas ng tahanan.



26

D. Anu-ano ang mga Natutuhan Mo? 

(pp 21–23)

A.

Tingnan ang sumusunod na  bilang: 1,2,3,7,8 at 10



B.

Tingnan ang mga iskala sa ibaba upang makuha ang iyong kabuuang iskor.

Gamitin ang sumusunod na iskala para sa mga bilang 1,2,5,7,8,9,11, at

12:


Lagi – 5

Kadalasan – 4

Minsan – 3

Kalimitan – 2

Hindi kailanman – 1

Gamitin ang sumusunod na iskala para sa mga bilang 3,4,6, at 10:

Hindi kailanman – 5

Kalimitan – 4

Minsan – 3

Kadalasan – 2

Lagi – 1

Kung ikaw ay nakakuha ng iskor na:

60–49 – Ikaw ay napaka-empatikong tao.

48–37 – Ikaw ay isang empatikong tao ngunit kailangan pa ng pagbubuti.

36–25 – Ikaw ay empatiko ngunit kung minsan ay walang pakialam sa mga nasa

paligid mo.

24–13 – Ikaw ay medyo walang pakialam sa mga taong nasa paligid mo at

kailangan na pagbutihin ang iyong mga kakayahan sa pakikitungo sa iba.

12–1   – Kailangan mong matutuhan na makiramdam para sa iba at hindi lamang

para sa iyong sarili.

Tandaan na ang pagsusulit na ito ay hindi palaging tama. Ito ay magbibigay lamang

sa iyo ng ideya kung gaano ka ka-empatiko.




27

  Mga Sanggunian

Basic Skills for Counseling. http://www.btc.co.za/youth/y5chap5.htm. February

22, 2001, date accessed.

Goleman, Daniel. “The Roots of Empathy.” Emotional Intelligence. Boston:

Doubleday Dell Publishing Group, Inc., 1995.

The Annenberg/CPB Project. (1998). Personality: What Makes Us Who We

Are? http://www.learner.org/exhibits/personality/thoughts.html. February 22,

2001, date accessed.

Women.com Networks, Inc. (2001). Emotional Intelligence: How Do You Rate?

http://homearts.com/depts/relat/01eqqab5.htm. February 23, 2001, date



accessed.

Yüklə 125,11 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə