Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Az ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası XX ƏSR AZƏRBAYCAN MUS İQİ ELMİNİN AB İDƏLƏRİ
Bakı Musiqi Akademiyasının 100 illiyi münasibətilə
Əfrasiyab Bədəlbəyli (1907-1976) Əfrasiyab Bədəlbəyli İZAHLI MONOQRAFİK MUSİQİ LÜĞƏTİ Bakı - 2017
Redaksiya hey əti: F.B
ədəlbəyli (sədr), G.Abdullazadə, N.Quliyeva, A.Məlikov, R.Zöhrabov, Ü.İmanova, S.Seidova, Ş.Həsənova, G.Mahmudova, L.Məmmədova.
İdeya müəllifi və məsul redaktor – Tariyel Məmmədov R əyçilər:
Aida Tağızadə, Rəna Məmmədova
müasir texnologiyalar" kafedrası tərəfindən çapa hazırlanmışdır.
Hazırki tədqiqat Azərbaycan musiqi elminin abidələri sırasına daxil olub, bötüvlükdə Az ərbaycan mədəniyyətinin musiqi-poetik, izahlı-terminoloji, folklor-etnoqrafik, tarixi- antropoloji anlayışların geniş spektrini əhatə edən nadir nəşrlərdəndir. Bu ilk leksikoqrafik əsərin - “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti”nin müəllifi, 110 illini 2017- ci ilin aprel ayında qeyd etdiyimiz, görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, şərqşünas-alim, etnomusiqişünas, ictimai xadim Əfrasiyab Bədəlbəylidir. Təqdim olunan lüğət ilk növbədə orta təhsil məktəblərinin yuxarı sinif şagirdləri, ali məktəb tələbələri, musiqi məktəblərinin müəllimləri və elm xadimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Lakin biz ümid edirik ki, bu layihə təkcə dinləyici auditoriyası tərəfindən deyil, həm vətənimizdə, həm də onun hüdudlarından kənarda milli musiqimizin təəssübkeşliyini çəkən hər bir kəs tərəfindən maraqla qəbul ediləcəkdir. © Əfrasiyab Bədəlbəyli. “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti”, Bakı, 1969 © Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası, Bakı, 2017 Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 5
Əfrasiyab Bədəlbəylinin anadan olmasının 110 illiyin ə həsr olunur
ÜQƏDDİMƏ
Əfrasiyab Bədəlbəyli Azərbaycan musiqi mədəniyyətində özün
əməxsus yeri olan nadir şəxsiyyətlərdən biridir. O, bəstəkar, dirijor, musiqişünas və ictimai xadim kimi tanınmış və hər bir sahəni öz çoxşaxəli f əaliyyəti və orijinal əsərləri ilə zənginləşdirmişdir. Azərbaycan musiqi tarixin ə Ə.Bədəlbəyli bir çox əlamətdar hadisələrin ilk təşəbbüskarı kimi daxil olmuşdur. O, ilk Azərbaycan baletinin - “Qız qalası” baletinin yaradıcısıdır və həmin balet 1940-cı ildən bu günə kimi Azərbaycan Opera v ə Balet Teatrının səhnəsində oynanılır. Ə.Bədəlbəyli görkəmli dirijor kimi uzun illər Opera və Balet Teatrında fəaliyyət göstərmiş, Azərbaycan bəstəkarlarının opera və balet əsərlərinin musiqi rəhbəri və ilk dirijoru olmuşdur. Ə.Bədəlbəylinin “Nizami”, “Söyüdl ər ağlamaz” operaları teatrın səhnəsində böyük uğurla tamaşaya qoyulmuş və bu opera ariyaları müğənnilərin tədris və konsert repertuarında indiyə kimi səslənir. Ə.Bədəlbəylinin fəaliyyət sahələrindən biri də musiqi elmi ilə bağlı olmuşdur. O, musiqinin müxtəlif məsələlərinə həsr olunmuş mühazirələri, aktual mövzularla bağlı məqalələri, elmi tədqiqatları ilə geniş surətdə tanınmış və xalqın rəğbətini qazanmışdır. Ə.Bədəlbəylinin “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti” (red.: Əşrəf Abbasov) Az ərbaycan musiqişünaslığında öz elmi-təcrübi əhəmiyyətini t əsdiq etmiş qiymətli nəşrlərdən biridir. Bu kitabda ilk dəfə olaraq, Müq əddimə
6 Az ərbaycan və xarici musiqi terminləri toplanmış, Orta əsrlər dövrünün musiqişünas-alimləri və XIX-XX əsrlərin görkəmli xanəndələri və tarzənləri haqqında geniş məlumat verilmişdir. Demək olar ki, Ə.Bədəlbəylinin “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti” azərbaycanlı oxuculara bu qədər böyük həcmli v ə qiymətli məlumatı çatdıran ilk nüfuzlu mənbədir və musiqi elmində bir çox t ədqiqatlara təkan verməklə yanaşı, bu günə kimi öz dəyərini saxlamışdır. Ə.Bədəlbəylinin “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti” 1969-cu ildə çap olunmuşdur və təbii ki, yeni dövrdə kitabın yenidən nəşrinə ehtiyac yaranmışdır. Onu da qeyd edim ki, Əfrasiyab Bədəlbəylinin 100 illiyi münasib
ətilə “Musiqi dünyası” jurnalın mütəxəssislərin tərəfindən hazırlanan Əfrasiyab Bədəlbəylinin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş sayt (bax: http://afrasiyab.musigi-dunya.az/) v ə “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti” elektron kitabı kimi (bax:
http://lugat.musigi-dunya.az/) f əaliyyət- d ədir. Lakin kitabın çap nəşrinə də böyük tələbat vardır. Bu tələbatı nəzərə alaraq, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası, “Azərbaycan ənənəvi musiqisi və müasir texnologiyalar” kafedrası tərəfindən Əfrasiyab B ədəlbəylinin “İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti”nin yeni nəşri hazırlanıb. Diqq ətinizə təqdim olunan yeni nəşrdə dövrlə bağlı olaraq, ictimai v ə elmi fikrin dəyişməsini nəzərə alaraq, bir sıra redaktə işləri aparılmışdır. Kitabın sovet dövründə yazılması ilə əlaqədar olaraq, bəzi yerlərdə sovet hökum
əti və kommunist partiyasına yönəlmiş tərifli fikirlər aktuallığını itirdiyin ə görə yeni nəşrdən çıxarılmışdır. Kitabda Əfrasiyab Bədəlbəylinin sovet və xarici musiqişünas- aliml ərlə yanaşı, erməni tədqiqatçılarına müraciət etməsini o dövr üçün adi hal kimi q əbul etmək olar və biz erməni müəlliflərinin adlarını saxlamağı lazım bildik. Çünki Ə.Bədəlbəylinin kitabı ilə tanışlıqdan görürük ki, o, erm
əni müəlliflərinə sadəcə müraciət etməmiş, əksinə, onlarla elmi polemika aparmışdır. Bu baxımdan “Müəllifdən” bölməsində musiqişünas X.Kuşnaryovun ermənilər tərəfindən muğam ifa olunması fikrinin elmi t əkzibi diqqətəlayiqdir və bu kimi aktual fikirlər yeni nəşrdə saxlanılmışdır. Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|