2
Layihənin rəhbəri və
tərtibçi – müəllif:
Sabir Hüseynov
Redaktor:
Adil ġirin
BuraxılıĢa məsul:
Aslan XankiĢiyev
MüĢviq Nağıyev
Zəngin faktoloji səciyyə daĢıyan bu kitabda ermənilərin Azərbaycan xalqına
qarĢı apardığı soyqırımı və genosid siyasəti, Dağlıq Qarabağ ətrafında baĢ verən
hadisələr, Qarabağ və Ġrəvan xanlıqlarının tarixi, Azərbaycan iqtidarında həyata
keçirdiyi qətiyyətli və çevik diplomatiya ölkəmizin danıĢıqlar prosesində tutduğu
mövqe, münaqiĢənin yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi
formatında həll olunması barədə məlumat verilir.
A 4722110018 qrifli nəĢr
121-2008
ISBN - 978 995225 - 108 - 1
© “Avropa nəĢriyyatı servis” MMC, 2009
4
I FƏSĠL
“BÖYÜK ERMƏNĠSTAN” UYDURMASI:
Terror, soyqırımları və özgə torpaqlarına yiyələnmək “ideologiyası”
Ermənilərin əcdadları hesab edilən qəbilələrin yerləĢdiyi Yuxarı
Fərat vadisi
sonralar Urartu dövlətinin, Midiya (Mada) imperiyasının və Ġran-Əhəməni
Ģahlığının tərkibinə daxil olmuĢdur. Əhəməni Ģahlığının süqutundan sonra Balkan
yarımadasından Kiçik Asiyaya köçüb gəlmiĢ və erməni tarixçilərinin
“erməniləĢdirdiyi”, əslində isə ermənilərin əcdadları olduğu güman edilən (!)
qəbilələrin Yuxarı Fərat vadisində kiçik bir knyazlığı istifadə edərək tədriclə
güclənən bu knyazlıq (tarixĢünaslıqda “erməni çarlığı” da adlandırılır - müəllif)
mənĢəcə parfiyalı olan (yəni erməni olmayan!) II Tiqranın (e.ə.95-55)
hakimiyyətinin əvvəllərində qonĢu ölkələrə (Kiçik Asiyanın qərbinə və
Mesopotamiyaya doğru, yəni Ģərqə - Azərbaycana doğru yox!!!) iĢğalçı yürüĢlər
edərək, qısa bir müddət ərzində öz hakimiyyəti altında olan ərazini geniĢləndirə
bildi. Lakin e.ə.66-cı ildə Roma sərkərdəsi Pompey II Tiqranın hərbi qüvvələrini
darmadağın etdikdən sonra Kiçik Asiyanın Ģərqində mövcud olmuĢ bu knyazlıq
müstəqil dövlət kimi tarix səhnəsindən silinib getmiĢdir.
Kiçik Asiyanın Ģərqində ermənilərin yenidən siyasi
səhnəyə gəlməsi xristian
dininin meydana gəlməsi və yayılması dövrünə təsadüf edir.
Xristianlığı qəbul etdikdən bir müddət sonra vahid xristian kilsəsindən üz
döndərən ermənilər təriqətçi monofizitlərin tərəfinə keçdilər və özlərinin əlahiddə
Qriqoryan kilsəsini yaratdılar. Qriqoryan kilsəsi, artıq erməni dövlətinin mövcud
olmadığı Ģəraitdə, erməni icmalarının təkcə dini deyil, eyni zamanda siyasi
himayəçisi funksiyasını da yerinə yetirməyə baĢladı. Qriqorian kilsəsinin idarə
etdiyi ermənilər bu vaxtdan baĢlayaraq öz mövqelərini qoruyub saxlamaq və
təcavüzkar məqsədlərinə nail olmaq üçün Ģəraitin dəyiĢməsindən istifadə edərək,
baĢqa sözlə “küləyin istiqamətindən” asılı olaraq həmiĢə daha güclü xarici qüvvəyə
sığınmaq yolunu tutdular. Belə ki, ermənilər Xilafət iĢğalları zamanı Bizansa qarĢı
ərəb xəlifələri ilə sövdələĢməyə girdilər. Ərəb xəlifələri Bizansa qarĢı təriqətçi-
monofizit erməniləri müdafiə etdilər. Beləliklə, Qriqorian kilsəsi öz təsir dairəsini
geniĢləndirmək və keçmiĢ erməni knyazlığını dirçəltmək üçün ilk dəfə ərəb
iĢğalları dövründə fəallaĢdı.
QonĢularına xəyanət edərək ərəb xəlifələrinə sığınan və yadelli
təcavüzkarlar tərəfindən müdafiə olunan Qriqorian kilsəsi öz missionerləri
vasitəsilə qonĢu ərazilərdə, o cümlədən Azərbaycan dövləti olan Qafqaz
Albaniyasının qərb-dağlıq ərazilərində (indiki Dağlıq Qarabağda və indiki
Ermənistan Respublikasının mövcud olduğu Qərbi Azərbaycan topraqlarında)
yaĢayan yerli alban-xristian əhali arasında qriqorianlığı yaymağa baĢladı. Zaman
keçdikcə
zorla
qriqorianlaĢdırılmıĢ
alban
-
Azərbaycan
tayfalarının