1
“PAŞA Sığorta” ASC
Uçot siyasəti
Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı
Sığorta məhsulunun təsnifatı
Sığorta müqavilələrinə əsasən, Şirkət (sığortaçı) digər tərəfin (sığortalı) əhəmiyyətli sığorta riskini qəbul
edərək, xüsusi göstərilmiş qeyri-müəyyən gələcək hadisə (sığorta hadisəsi) sığortalıya mənfi
təsir göstərərsə,
sığortalıya kompensasiya ödəməyə razılaşır. Ümumi qayda olaraq, Şirkət sığorta hadisəsi baş vermədiyi
təqdirdə ödənilmiş haqlarla ödəniləcək haqları müqayisə edərək əhəmiyyətli riskin mövcud olub-olmadığını
müəyyən edir. Sığorta müqavilələri həmçinin maliyyə riskini ötürə bilər.
Hər hansı bir müqavilə sığorta müqaviləsi kimi təsnif edilmişdirsə, həmin müqavilə qalan müddət ərzində,
sığorta riski bu müddət ərzində əhəmiyyətli azalsa belə, bütün hüquq və öhdəliklər yerinə yetirilənə və ya
müddəti başa çatana qədər sığorta müqaviləsi olaraq qalır.
Sığorta müqavilələri üzrə öhdəliklər
Şirkətin sığorta müqavilələri üzrə öhdəliklərinə zərər ehtiyatı, qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı və sığorta
haqqının çatışmazlığı ehtiyatı daxildir. Zərər ehtiyatı, hesabat tarixinə bildirilməsindən asılı olmayaraq baş
vermiş, lakin tənzimlənməmiş bütün sığorta hadisələrinin qiymətləndirilmiş yekun dəyəri ilə tənzimləmə
xərclərinə və digər qaytarmaların gözlənilən dəyərinə əsaslanır. Müəyyən növ ödənişlərin bildirilməsi və
tənzimlənməsi yubandırıla bilər, buna görə də bunların yekun dəyəri hesabat tarixində dəqiqliklə məlum ola
bilməz. Öhdəlik təcrübə nəticələrinə və mənfi kənarlaşma təfavütünü daxil edə bilən cari fərziyyələrə
əsaslanan müxtəlif növ standart aktuar proqnozlaşdırma üsullarından istifadə etməklə hesabat tarixində
hesablanır. Öhdəlik pulların vaxt dəyərini nəzərə almaqla diskont edilmir. Bərabərləşdirmə və ya katastrofik
zərərlər üzrə ehtiyatlar tanınmır. Öhdəliklərin tanınması tələbi ödəmə öhdəliyinin vaxtı başa çatanda, tələb
ödənildikdə və ya ləğv edildikdə dayandırılır.
Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı alınmış və ya alınacaq haqların başlamış, lakin hesabat tarixində vaxtı
tamamlanmamış risklərə aid olan hissəsindən ibarətdir. Ehtiyat müqavilələr imzalananda, sığorta təminatı
başlayanda və haqlar hesablananda tanınır və müqavilə əsasında göstərilən sığorta xidmətinin sxeminə
uyğun olaraq müqavilənin müddəti ərzində qazanılmış haqq kimi hesaba alınır.
Hər hesabat tarixində Şirkət vaxtı tamamlanmamış riskləri nəzərdən keçirir və eləcə də gözlənilən sığorta
hadisələri xərclərinin və təxirə salınmış əldəetmə xərclərinin qazanılmamış haqları aşıb-aşmamasını müəyyən
etmək məqsədilə zərərlilik əmsalı 90%-dən yuxarı olan məhsullar üçün öhdəliyin adekvatlığı testini keçirir. Bu
hesablama müvafiq sığorta müqavilələri üzrə öhdəliklərə aid olan aktivlər üzrə yaranması gözlənilən
investisiya gəliri nəzərə alındıqdan sonra müqavilə əsasında pul vəsaitlərinin gələcək hərəkətlərinin cari
qiymətləndirmələrini istifadə edir. Bu hesablamalar qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının balans dəyərinin
(əlaqəli təxirə salınmış əldəetmə xərclərini çıxmaqla) qeyri-münasib olmasını göstərərsə, çatışmazlıq mənfəət
və ya zərərdə haqqın çatışmazlığı üçün ehtiyat ayırmaqla tanınır.
2
Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı (davamı)
Təkrarsığorta
Şirkət fəaliyyətinin adi gedişində bütün fəaliyyətləri üzrə sığorta risklərini ötürür. Təkrarsığorta aktivlərinə
təkrarsığorta şirkətlərindən alınacaq məbləğlərin qalıqları və qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatında
təkrarsığortaçıların payı daxildir. Təkrarsığortaçılar tərəfindən əvəzi ödəniləcək qalıq tənzimlənməmiş tələblər
üzrə ehtiyat və ya təkrarsığortaçının şəhadətnamələri ilə bağlı tənzimlənmiş tələblərlə eyni qaydada ehtimal
edilir və əlaqəli təkrarsığorta müqaviləsinə uyğun olur.
Təkrarsığortaçılara ötürülmüş sığorta haqları və qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatında təkrarsığortaçıların
payı sığortalanan əlaqəli şirkətdə,
müvafiq olaraq, ümumi sığorta haqları və qazanılmamış sığorta haqları
ehtiyatı ilə eyni qaydada uçota alınır.
Təkrarsığorta aktivlərinin dəyərsizləşməsi baxımından təhlil hər hesabat tarixində və ya hesabat ili ərzində
dəyərsizləşmə əlaməti yarandıqda daha tez-tez aparılır. Təkrarsığorta aktivinin ilkin tanınmasından sonra baş
vermiş hadisə nəticəsində Şirkətin müqavilənin şərtləri əsasında bütün ödənilməmiş məbləğləri ala
bilməyəcəyinə dair obyektiv sübut yarandıqda və Şirkətin təkrarsığortaçıdan alacağı məbləğlərə təsir etibarlı
şəkildə ölçülə bildikdə dəyərsizləşmə yaranır. Dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və ya zərərdə tanınır.
Təkrarsığortanın alınması üzrə gəlirlər və ya zərərlər mənfəət və ya zərərdə birbaşa alındığı tarixdə tanınır və
üzərinə amortizasiya hesablanmır.
Ötürülmüş təkrarsığorta razılaşmaları Şirkəti sığortalılar qarşısında öhdəliklərdən azad etmir.
Bundan əlavə, Şirkət fəaliyyətinin adi gedişində müvafiq hallarda sığorta müqavilələri üzrə təkrarsığorta
riskini qəbul edir. Alınmış təkrarsığorta üzrə haqlar və ödənişlər, təkrarsığortalanan risklərin məhsul
təsnifatından asılı olaraq, təkrarsığortanın birbaşa sığorta fəaliyyəti olduğu təqdirdə tanınacaq gəlir və ya xərc
kimi tanınır.
Təkrarsığorta əməliyyatları üzrə kreditor borcları təkrarsığorta şirkətlərinə ödəniləcək qalıqları təmsil edir və
Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda sığorta əməliyyatları üzrə kreditor borclarının tərkibində tanınır.
Ödəniləcək məbləğlər əlaqəli təkrarsığorta müqaviləsinə uyğun olaraq qiymətləndirilir.
Təkrarsığorta əməliyyatları üzrə debitor borcları qəbul edilmiş sığorta öhdəlikləri üzrə sığorta və təkrarsığorta
şirkətlərindən alınacaq məbləğlərdən ibarətdir və Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda sığorta əməliyyatları
üzrə debitor borclarının tərkibində tanınır. Təkrarsığorta əməliyyatları üzrə debitor borcları yalnız o halda
dəyərsizləşir ki, Şirkətin müqavilənin şərtləri əsasında bütün məbləğləri ala bilməyəcəyinə dair obyektiv sübut
olsun və onlar etibarlı şəkildə ölçülə bilsin.
Ötürülmüş və alınmış təkrarsığortalar üçün sığorta haqları və ödənişləri ümumi əsasla təqdim edilir.
Təkrarsığorta aktivlərinin və ya öhdəliklərinin tanınması müqavilə hüquqları qüvvədən düşəndə, vaxtı başa
çatanda və ya müqavilə digər tərəfə keçəndə dayandırılır.
Gəlir və xərclərin tanınması
Ümumi sığorta haqları
Qısamüddətli və uzunmüddətli sığorta müqavilələri üzrə ümumi sığorta haqları hesabat dövrü ərzində
imzalanmış birbaşa sığorta müqavilələrin nəzərdə tutduğu tam müddət üzrə alınacaq cəmi sığorta
haqlarından ibarətdir. Onlar sığorta müddəti başladığı tarixdə tanınır. Sığorta haqlarına əvvəlki hesabat
dövrlərində qəbul edilmiş risklər üzrə alınacaq sığorta haqları ilə bağlı hesabat dövründə yaranan bütün
təshihlər daxildir, bunlar vasitəçilərə ödəniləcək komissiya haqqı ilə ümumi şəkildə və müvafiq vergi və
rüsumları daxil etmədən göstərilir.