Erzincan Üniversitesi Yayınları
No:001
Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları
No:001
Araştırma Yayınları
No:001
ISBN: 978-975-01338-1-7
© copyright: Bu eserin yayın hakkı Erzincan Üniversitesi’ne aittir.
Üniversitenin izni olmadan kısmen de olsa iktibas edilemez ve herhangi bir
yöntemle çoğaltılamaz.
Bu eser, Erzincan Üniversitesi EGT-A-070114-0045
no’lu BAP
projesi olara
k desteklenmiştir.
Metin
Düzenleme
M. Abdullah ARSLAN
– Yusuf Z. KESKİN
Mizanpaj
Hüsrev AKIN
Kapak Tasarım
Tevfik Fikret ALYANAK
Birinci Baskı
ERZİNCAN 2015
MEGA OFSET Matbaacılık San. Ve Tic. Ltd. Şti
50. Yıl Caddesi Rant Tesisleri,
Zemin Kat, No:27
Tel: 0442 234 60 76
– 233 96 94
Fax: 0442 234 41 13
– ERZURUM
megaofset@gmail.com
V
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ......................................................................................................... VII
GİRİŞ ............................................................................................................... 1
BELGELERİN KONULARI ......................................................................... 13
I. BÖLÜM
BELGELER
İN TRANSKRİPSİYONLARI .................................................. 39
Birinci Dünya Savaşı’ndan Önce Doğu Anadolu ve Ermeniler ................ 41
Ermeni Partilerinin Türk ve Rus Hükümetleri İle İlişkileri ...................... 84
Ermeni Gönüllü Birlikleri ....................................................................... 129
Ermenilerin İşledikleri Suçlar ile İlgili Mahkeme Davaları .................... 204
Zeytun Bölgesi Ermenileri ...................................................................... 223
Ermenilerin Özerklik İddia ve Çabaları .................................................. 225
Ermeni
Meselesi ile İlgili Mektuplar ...................................................... 245
Ermeni Mülteciler ................................................................................... 263
BİYOGRAFİLER ........................................................................................ 285
İNDEKS ....................................................................................................... 303
II. BÖLÜM
RUSÇA BELGELER ................................................................................... 321
VII
ÖN SÖZ
Bilindiği gibi 2015 yılı, Ermeni iddialarının 100. yılına denk
gelmektedir. Devletlere g
eçen yüzyıldan miras kalan Ermeni meselesi,
bugün eskiye oranla daha güncel hâle gelmiştir. Konu ile ilgili bütün
d
ünyada olduğu gibi Türkiye’de de pek çok akademik, siyasî, hukukî
çalışmalar yapılmaktadır. Son yıllarda Ermeni meselesine olan yüksek
toplumsal ilgi, Türk belge ve eserlerinin yanı sıra yabancı belge ve
eserlerinin de gündeme gelmesini zorunlu kılmıştır. Yabancı arşiv
belge
leri konuya taraf olan veya olmayan ülkelerin bakışını yansıtması
açısından önem arz etmektedir.
Ermeniler
ve faaliyetleri hakkında Türkiye’deki arşiv
belge
lerine ulaşmak oldukça kolaydır. Devlet arşivlerinin yayınladığı
çeşitli serilerle de bu konu kamuoyunun istifadesine sunulmuştur.
Bununla birlikte T
ürkiye’de, konuya taraf olan devletlerin arşivleri ile
ilgili pek fazla yayına rastlanmamaktadır. Ermeni iddialarının 100.
yıldönümünün yaklaştığı yakın dönemde yabancı arşiv kaynaklı
yayınlar Türkiye’de de yer almaya başlamıştır. Özellikle birinci
dereced
e konunun içinde yer alan Rus arşiv belgeleri, Ermeni
meselesinin seyrinin anlaşılması bakımından diğer ülke belgelerine
göre daha önceliklidir. Bu önceliğine rağmen, Türkiye’de Rus arşiv
belge
lerine dayanarak hazırlanmış pek fazla eser yoktur. Sadece Rus
arşivleri değil başka ülke arşivlerine de dayanarak hazırlanan ilgili
eserlerin sayısı oldukça sınırlıdır. Son yıllarda araştırmacılar arasında
Rus arşivlerine olan ilginin artmasına rağmen bu yeterli denebilecek bir
düzeyde değildir.
Bu eser, Ermeni iddia
larının Rusya ve Gürcistan arşivlerinde
yer alan belge
lere göre durumunu tespit etmek, yapılan çalışmalara bir
katkı yapmak amacıyla bulguları Türk ve Dünya kamuoyuna sunmayı
hedeflemektedir. K
onuya birinci derecede taraf olan Rus arşivlerindeki
belge
leri yayınlamak ve kamuoyu ile paylaşmakla Rusya başta olmak
üzere diğer ilgili devletlerin Ermeni meselesi karşısındaki tavrının
belgeler
e göre ortaya konulması amaçlanmıştır.
Erzincan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında,
Ermeni id
dialarına karşı Ermeni ve Rusların I. Dünya Savaşı yıllarında
Doğu Anadolu’daki faaliyetlerini araştırmak amacıyla hazırlanan
“Türk
-
Rus İlişkilerinde Doğu Anadolu ve Ermeniler
(1912-
1917)”
isimli çalışma ilk önce, Rusya arşivlerindeki belgelerin incelemesiyle
başlamıştır. Ancak ilerleyen süreçte sadece Rus arşivlerindeki