Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları

---

163

Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları Üzerine Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye 

Karşılaştırması

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Cilt/Volume 9 • Sayı/Issue 2 •  Aralık/December 2017, 163-188

Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları 

Üzerine Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye 

Karşılaştırması

1

Ömer Osman POYRAZ

2

 

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkiye ve Azerbaycan tüketicilerinin etnosent-

rik  eğilim  düzeylerini  tespit  etmek  ve  tüketici  davranışları  üzerindeki 

etkisini araştırmaktır. Elde edilen verilere göre iki ülke arasında farklılık 

olup olmadığına ilişkin sonuçlar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araş-

tırmada tüketicilerin etnosentrik eğilim düzeylerini belirlemek amacıy-

la Cetscale Ölçeği kullanılmıştır. Türkiye’den 501 katılımcı, Azerbay-

can’dan 296 katılımcı olmak üzere toplam 797 tüketiciye ulaşılmıştır. 

Ankette yer alan Cetscale Ölçeği ile tüketicilerin etnosentrik eğilimleri 

tespit edilerek farklı düzeylerde gruplandırılmıştır. Elde edilen veriler ki 

kare bağımsızlık testi kullanılarak analiz edilmiştir. Türkiye ve Azerbay-

can tüketicilerinin demografik özellikleri ve etnosentrik eğilim düzeyleri 

arasında karşılaştırma yapılmıştır. İki ülke tüketicileri arasında istatistiki 

açıdan anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Tüketici Davranışları, Etnosentrizm, Tüketici Et-

nosentrizmi.

1

 

Bu  çalışma Afyon  Kocatepe  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü’nde  yayınlanan 

aynı başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından türetilmiştir.

2

 

Öğr. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi Sultandağı Meslek Yüksekokulu, opoyraz@

aku.edu.tr

 

Makale Geliş Tarihi / Received: 26.10.2016    Makale Kabul Tarihi / Accepted: 25.03.2017

---

Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research

164

Ömer Osman POYRAZ

Ethnocentric Tendencies Influence on Consumer 

Behavior: Comparison of Azerbaijan and Turkey

Abstract

The aim of this study is to determine the level of consumer ethnocentric 

tendency  of  Turkey  and Azerbaijan  consumers  and  to  investigate  the 

influence on consumer behavior. According to the data obtained regarding 

whether the differences between the two countries were studied to reveal 

the results. In this research Cetscale  is used to determine the level of 

consumer  ethnocentric  tendencies.  Including  501  participants  from 

Turkey and 296 participants from Azerbaijan, a total of 797 paticipants 

were  reached.  Ethnocentric  tendencies  of    consumers  located  in  the 

survey  with  Cetscale  were  identified  and  grouped  in  different  levels. 

The data obtained were analyzed using Chi-square test of independence. 

Between demographic characteristics and ethnocentric tendencies levels 

of Turkey and Azebaijan’s consumers were made comparison. Between 

two  countries  consumers,  statistically  significant  differences  were 

detected. 

Keywords: Consumer Behaviors, Ethnocentrism, Consumer Ethnocent-

rism.

Giriş

Küreselleşme ile birlikte bir ülkede üretilen ürün veya hizmetlerin başka 

bir ülkede bulunan tüketiciye ulaşması için yapılan çalışmaların önemi 

daha  da  artmıştır.    İşletmelerin  kendi  ülke  pazarlarındaki  tüketicilerin 

dışında  başka  tüketicilere  ulaşmak  isteği  kültürlerarası  araştırmaların 

artmasına sebep olmuştur. Çünkü dünya üzerinde tüketicilerin kültürleri 

ve yaşam tarzları farklı olduğundan satın alma davranışları da değişiklik 

göstermektedir. Bu durum sonucunda “tüketici etnosentrizmi” kavramı 

ön plana çıkmakta ve tartışılmaktadır. Tüketici etnosentrizmi daha ön-

ceki çalışmalarda belirli sınırlara göre gruplara ayrılmış ve tüketici et-

---

Cilt / Volume 9 • Sayı / Issue 2 •  Aralık / December 2017 

165

Etnosentrik Eğilimlerin Tüketici Davranışları Üzerine Etkisi: Azerbaycan ve Türkiye 

Karşılaştırması

nosentrik eğilim düzeyleri ortaya çıkmıştır. Etnosentrik eğilim düzeyleri 

üç gruptan oluşmakta ve tüketicilerin yabancı ürün ve hizmetlere bakış 

açılarını ifade etmektedir.

Bu araştırmada birinci amaç Türkiye ve Azerbaycan tüketicilerinin etno-

sentrik eğilim düzeylerini belirlemek; diğer amaç ise karşılaştırmasının 

yapılmasıdır. İlk olarak iki ülke tüketicilerinin etnosentrik eğilim düzey-

leri belirlenmiş ve daha sonra karşılaştırılması yapılmıştır.

Araştırmanın birinci bölümünde tüketici davranışı üzerine yapılan litera-

tür çalışması bulunmaktadır. İkinci bölümünde etnosentrizm ve tüketici 

etnosentrizmi  kavramları  incelenmektedir.  Üçüncü  ve  son  bölümü  ise 

uygulama kısmıdır. Bu bölümde anket üzerinde tüketicilere soru olarak 

yöneltilen demografik özelliklerin incelemesi yapılmıştır. Cetscale ölçeği 

ile tüketicilerin etnosentrik eğilim düzeyleri belirlenerek demografik özel-

likleri ile anlamlı bir farklarının olup olmadıkları incelenmiştir. Analizi 

yapılan her tabloda Türkiye ve Azerbaycan tüketicilerinin karşılaştırması 

gösterilmiştir. 

Tüketici Davranışları

Tüketici  davranışının  insan  davranışının  bir  alt  bölümü  olduğu  kabul 

edilebilir. Konunun anlaşılabilmesi için insan davranışının tanımı gere-

kir. Kişinin çevre ile olan etkileşim süreci olarak tanımlanabilen insan 

davranışı, temelde tüketici davranışının ana yapısını oluşturur. Her dü-

şünce, duygu ya da eylem insan davranışının bir parçasıdır. Tüketicinin 

pazar ile ilgili davranışlarını da insan davranışları içerisinde incelemek 

gereklidir. Ancak, tüketici davranışlarının sınırını, kişinin pazar ile ilgili 

olan davranışları çerçevesinde çizmek gerekir (Odabaşı, 1998).

Araştırmacılar,  tüketici  davranışlarının  ne  olduğuna  ilişkin  değişik  ta-

nımlar yapmışlardır. Bu tanımlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir.

Tüketici davranışları, karar verme birimleri tarafından malların, hizmet-

lerin,  faaliyetlerin,  deneyimlerin  ve  fikirlerin  elde  edilmesi,  kullanımı 

ve  tüketimi  ile  ilgili  olarak  tüketici  kararlarının  toplamıdır  (Hoyer  ve 

MacInnis, 2008). 

---