F. Köçərli adına Respublika UĢaq Kitabxanası
Yüklə 359,37 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tərtibçi: Könül Səmədzadə Redaktor: Səməd Məlikzadə
- Yaddaş Azərbaycan Respublikasının 1988-1994-cü illərdə iĢğal edilmiĢ əraziləri
- Füzuli rayonu - 23 avqust 1993-cü il - 1386 kv. km Qubadlı rayonu - 31 avqust 1993-cü il - 802 kv.km
- G Ġ R Ġ ġ QARABAĞ: etimologiyasi, ərazisi və sərhədləri
| 1
F.Köçərli adına Respublika UĢaq Kitabxanası
ĠĢgal altında olan torpaqlarımız haqqında mərkəzi kitabxanaların uĢaq Ģöbələri, MKS-nin Ģəhər, qəsəbə, kənd kitabxana filialları üçün hazırlanmıĢ metodik vəsait. Bakı – 2017
2
Redaktor: Səməd Məlikzadə Redaktor və ġəhla Qəmbərova, buraxılıĢa məsul: Əməkdar Mədəniyyət iĢçisi İşgal altında olan torpaqlarımız haqqında “Dünyanın Qarabağ ağrısı” adlı Respublika uşaq kitabxanaları üçün hazırlanmış metodiki vəsait / tərt. ed. K.Səmədzadə; red. S.Məlikzadə; ix. red. və burax. məsul Ş.Qəmbərova; F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası.- Bakı, 2017.- 56 s.
3
Yaddaş Azərbaycan Respublikasının 1988-1994-cü illərdə iĢğal edilmiĢ əraziləri: Dağlığ Qarabağ (ġuĢa, Xankəndi, Xocalı, Əsgəran, Xocavənd, Ağdərə, Hadrut). Sahəsi 4400 kv.km Xocalı Ģəhəri - 26 fevral 1992-ci il ġuĢa Ģəhəri - 8 may 1992-ci il - 289 kv.km Laçın rayonu - 18 may 1992-ci il - 1835 kv.km Kəlbəcər rayonu - 2 aprel 1993-cü il - 1936 kv.km Ağdərə rayonu - 28 iyun 1993-cü il - 1705 kv.km Ağdam rayonu - 23 iyul 1993-cü il - 1094 kv.km Cəbrayıl rayonu - 26 avqust 1993-cü il - 1050 kv.km Füzuli rayonu - 23 avqust 1993-cü il - 1386 kv. km Qubadlı rayonu - 31 avqust 1993-cü il - 802 kv.km Zəngilan rayonu - 30 oktyabr 1993-cü il - 707 kv.km
4
G Ġ R Ġ ġ QARABAĞ: etimologiyasi, ərazisi və sərhədləri
Qarabağ Azərbaycanın ən qədim tarixi ərazilərindəndir. Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Qarabağın adı dilimizdəki "qara" və "bağ" sözlərindən əmələ gəlmişdir. "Qarabağ" sözü ilk mənbələrdə hələ 1300 il əvvəl (VII əsrdən) işlənmişdir. Qarabağ əvvəllər bir tarixi-coğrafi anlayış kimi konkret məkanı bildirmiş, sonra isə Azərbaycanın geniş coğrafi ərazisinə aid edilmişdir. "Qarabağ"ın Azərbaycanın konkret bir vilayətinin, bir bölgəsinin adı kimi formalaşması tarixi onun etimologiyasının daha elmi şəkildə izahına imkan verir. Çünki Azərbaycan dilində (həmçinin başqa türk dillərində) "qara"nın rəngdən başqa, "sıx", "qalın", "böyük", "tünd" və başqa mənaları da vardır. Bu baxımdan, "Qarabağ" termini "qara bağ", yəni "böyük bağ", "sıx bağ", "qalın bağ", "səfalı bağ" və s. mənası kəsb edir. Beləliklə, Qarabağın özü kimi "Qarabağ" sözü də Azərbaycan xalqına məxsusdur. Qarabağdan bəhs edərkən belə bir sual ortaya çıxır: Qarabağ haradır, Azərbaycanın hansı ərazilərini əhatə edir? Sualın cavabı bu gün daha aktualdır və erməni separatçıları tərəfindən törədilmiş "Dağlıq Qarabağ problemi"nin dərk edilməsi üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Qoyulmuş suala cavab üçün ilk mənbəyə müraciət edək. Vaxtilə bu ərazini əhatə edən Azərbaycan dövləti olan Qarabağ xanlığının vəziri Mirzə Camal Cavanşir özünün "Qarabağ tarixi" (1847) əsərində bu məsələdən bəhs edərkən yazırdı: "Qədim tarix kitablarının yazdığına görə, Qarabağ vilayətinin sərhədləri belədir: cənub tərəfdən Xudafərin körpüsündən Sınıq körpüyə qədər - Araz çayıdır. İndi (Sınıq körpü) Qazax, Şəmsəddin və Dəmirçi-Həsənli camaatı arasındadır və Rusiya dövləti məmurları onu rus istilahilə Krasnı most, yəni Qızıl körpü adlandırırlar. Şərq tərəfdən Kür çayıdır ki, Cavad kəndində Araz çayına qovuşaraq gedib Xəzər dənizinə tökülür. Şimal tərəfdən Qarabağın Yelizavetpolla sərhədi Kür çayına qədər 5
- Goran çayıdır və Kür çayı çox yerdən (keçib) Araz çayına çatır. Qərb tərəfdən Küşbək, Salvartı və Ərikli adlanan uca Qarabağ dağlarıdır". Rusiya işğalı və müstəmləkəçiliyinin ilk dövründə Qarabağın ərazisi və sərhədlərinin belə dəqiq təsvir edilməsi onunla izah olunur ki, 1) bu faktı bilavasitə Qarabağın idarəsilə məşğul olan dövlət adamı yazır, başqa sözlə, həmin fakt rəsmi sənədlərə əsaslanan rəsmi sözdür, Rusiyanın xidmətində olan dövlət adamının rəsmi sözüdür; 2) digər tərəfdən bu fakt yalnız reallığa, təcrübəyə əsaslanmaqla qalmayıb ilk mənbələrlə də sübut olunur. Mirzə Camalın mövqeyinin doğruluğunu göstərmək üçün qədim tarix kitablarına istinad etməsi təsadüfi deyil. Göründüyü kimi, siyasi-coğrafi məkan kimi, tarixdə həmişə "Dağlıq Qarabağ" deyil, bütöv halda, yəni Qarabağın bütün ərazisini - dağlarını, düzənlərini əhatə edən ümumi bir "Qarabağ" anlayışı olmuşdur. Başqa sözlə, "Dağlıq Qarabağ" anlayışı çox sonraların "məhsuludur", separatçılıq niyyəti ilə Qarabağın bir hissəsinə verilmiş addır. Adicə məntiq də bunu sübut edir: əgər Dağlıq Qarabağ varsa, deməli düzən və ya aran Qarabağ da var! Reallıq da belədir: bu gün Azərbaycanda həm Dağlıq Qarabağ var, həm də Aran Qarabağ (yəni düzən Qarabağ)! Özü də həm düzən (aran), həm də dağlıq Qarabağ həmişə, bütün tarixi dövrlərdə bir xalqın - Azərbaycan xalqının Vətəni olmuşdur. Azərbaycan xalqının yüzlərlə ən qədim, ən nadir folklor nümunələri, musiqi inciləri məhz Qarabağda yaranmışdır, Qarabağla bağlıdır. Təəssüf ki, Azərbaycanımızın gözəl Qarabağənı qoruya bilmədik. Vətənimizin bu dilbər guşəsi indi düşmən tapdağı altındadır. Vaxtilə musiqi festivaları keçirilən, çal-çağırdan qulaq tutulan, indi isə gülü-çiçəyi qan ağlayan Cıdır düzünün də gözü nəmli, sinəsi dağlıdır. Azərbaycanın üzük qaşı, Qafqazın konservatoriyası adlandırılan Şuşa indi bizi gözləyir, bizdən kömək diləyir. Buna görə də indi hər birimizin ən böyük arzusu işğal olunmuş torpaqlarımızın, doğma Qarabağımızın geri qaytarılması, azad olunmasıdır.
Yüklə 359,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|